Europa

01-07-2013

Na een leerrijke en boeiende lezing van dr. Benjamin Barber in een bomvolle Bourlaschouwburg, ben ik meer dan ooit overtuigd van de kracht die uitgaat van steden die de handen in elkaar slaan om wereldproblemen aan te pakken. Ze kunnen meer bereiken dan de natiestaten, die zich al te vaak schuldig maken aan navelstaarderij. In zijn nieuwste boek argumenteert Barber dat natiestaten volstrekt ongeschikt zijn om mondiale problemen aan te pakken. Dat komt omdat wereldproblemen in essentie wijzen op de onderlinge onafhankelijkheid van alles en iedereen in een geglobaliseerde wereld. Deze wereld is “interdependent” geworden, onderling van elkaar afhankelijk. Natiestaten staan echter op hun “independentie”, op hun onafhankelijkheid en soevereiniteit. Om die soevereiniteit en onafhankelijkheid te vrijwaren, doen ze elkaar met plezier de duvel aan. Dat zien we vandaag zelfs gebeuren in Europa.

Zelfs binnen de Unie zijn de tegenstellingen tussen natiestaten een probleem. Maar we mogen ons niet vergissen van vraag. Het is niet zozeer de vraag of we de Europese Unie willen of niet, maar welk Europa we willen. Geen evidentie in een tijd waarin het vertrouwen en het geloof in de EU bij veel Europese burgers erg laag is.
Europa is echter geen Spielerei, geen bedenksel van politici die niks beters om handen hadden/hebben dan hun tijd te verkwanselen in Brussel. Europa is een machtig project dat we al vijftig jaar lang samen boetseren rond een aantal kernwaarden die ons overal ter wereld benijd worden. Dat project is nog lang niet afgerond. Om het te voltooien moeten we vechten voor die Europese waarden, voor het primaat van sociale rechtvaardigheid. Om dat te doen zal er ‘meer’ Europa nodig zijn. Alleen: als we roepen ‘meer Europa’ denkt iedereen dat we meer van hetzelfde willen. En dat willen we niet. We moeten dus duidelijk maken waarvoor we vechten. Dat is het behoud én de versterking van wat ons zo typisch Europees maakt: ons gevoel voor sociale rechtvaardigheid. Dit moeten we bewaren en versterken om de slagkracht van ons solidaire stelsel te vergroten en om grensoverschrijdende problemen aan te pakken.
We moeten ook duidelijk maken dat burgers in ruil voor het afstaan van nationale soevereiniteit iets in ruil krijgen, in de vorm van een grotere democratische inspraak in de Unie. Als het verlies aan nationale soevereiniteit niet gecompenseerd wordt door een grotere democratische legitimiteit van de Unie, kunnen we het wel schudden.
Nochtans is het dàt Europa waar we voor moeten vechten: een echt politiek en sociaal Europa dat de economie ten dienste stelt van haar bevolking en een lichtbaken van rechtvaardigheid is in de wereld. Omdat enkel wij Europeanen er van overtuigd zijn dat sociale rechtvaardigheid het hoogste politieke streefdoel is.

En verder in deze nieuwsbrief: