Οι λεκτίνες περιλαμβάνονται στα κύτταρα των φυτών και των ζώων, και αναπόφευκτα βρίσκονται και στα τρόφιμα μας. Η πιο γνωστή λεκτίνη  είναι η γλουτένη, που βρίσκεται στους σπόρους πολλών δημητριακών.
 
Είναι γνωστό στους επιστήμονες ότι η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας μη καλά μαγειρεμένης λεκτίνης μπορεί να προκαλέσει  Î½Î±Ï…τία, εμετό, διάρροια, ακόμη και τροφική δηλητηρίαση. Το επαρκές μαγείρεμα καταστρέφει τις περισσότερες αλλά όχι όλες τις λεκτίνες. Υπό κανονικές συνθήκες μόνο το 5% της ποσότητας λεκτίνης στην τροφή περνάει από το έντερο στο αίμα.
 
Στην περίπτωση όμως που υπάρχουν βλάβες στο εντερικό επιθήλιο, τότε η λεκτίνη απορροφάται πολύ πιο εύκολα και εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας έτσι αντίδραση από το ανοσοποιητικό σύστημα, είτε με τη μορφή αλλεργίας είτε αυτοάνοσης νόσου.
 
Λεκτίνη - τι είναι αυτό;
Οι λεκτίνες είναι γλυκοπρωτεΐνες, ενώσεις δηλαδή πρωτεϊνών και σακχάρων, οι οποίες βρίσκονται στην επιφάνεια των κυτταρικών μεμβρανών. Ο μηχανισμός αντιγραφής των κυττάρων σε όλους τους οργανισμούς (βακτήρια, φυτά, ζώα) παράγει λεκτίνη σύμφωνα με το δικό τους γενετικό κώδικα. Κύτταρα με αλλοιωμένο γενετικό κώδικα, Ï€.χ. κύτταρα γηραιά, κατεστραμμένα, καρκινικά ή ημιτελώς ανεπτυγμένα παράγουν λεκτίνη που διαφέρει ως προς τη σύσταση των πρωτεϊνών  και υδατανθράκων από αυτήν στα κανονικά  κύτταρα. Αυτό είναι αρκετό για να κάνει ένα κύτταρο να αναγνωρισθεί από το ανοσοποιητικό σύστημα ως αντιγόνο (εχθρός) και να καταστραφεί. Έτσι είναι η λεκτίνη που αποφασίζει εάν ένα δεδομένο κύτταρο θα καταστραφεί από το ανοσοποιητικό σύστημα ή όχι.
 
Τροφικές λεκτίνες στο αίμα
Προϊόντα πλούσια σε λεκτίνες είναι τα δημητριακά, τα φασόλια, η σόγια, το αγελαδινό γάλα, τα λαχανικά, όπως πατάτες και ντομάτες, οι ξηροί καρποί και τα θαλασσινά. Υπάρχουν 119 διαφορετικές λεκτίνες στα τρόφιμα. Εκτιμάται ότι περίπου το 30% των τροφών περιέχουν  λεκτίνη, ενώ περίπου το 5% των προσλαμβανόμενων λεκτινών θα εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Όταν οι τροφικές λεκτίνες έρθουν σε επαφή με το ανθρώπινο αίμα, αυτό προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο αναγνωρίζει κάθε ξένη πρωτεΐνη στο αίμα ως αντιγόνο. Άλλες πάλι λεκτίνες δρουν ως συγκολλητίνες και προκαλούν τη συγκόλληση των ερυθρών κυττάρων και των αιμοπεταλίων.
 
Οι συνέπειες της απορρόφησης λεκτινών από τις τροφές
Ο επιφανής ανοσολόγος David Freed περιγράφει τον χαρακτήρα των λεκτινών ως εξής: «Οι λεκτίνες είναι αιτίες που ψάχνουν για ασθένειες”.
Οι λεκτίνες εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, στην δημιουργία αλλεργίας / τροφικής δυσανεξίας, φλεγμονωδών και αυτοάνοσων νόσων. Για παράδειγμα, συνδέονται με την κοιλιοκάκη, αλλά και με την αύξηση βάρους και την έλλειψη ενέργειας. Οι λεκτίνες του σιταριού συνδέονται ιδιαίτερα με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα καθώς και με νευροπάθειες.
Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν σαφή αίσθηση επιβάρυνσης από την κατανάλωση κάποιων τροφών. Όταν, όμως, αποκλείσουν από τη διατροφή τους τα γαλακτοκομικά ή τα σιτηρά, αισθάνονται αύξηση της ενέργειας τους και χάνουν βάρος.
 
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στις τροφικές λεκτίνες
Μερικές από τις μετά του γεύματος αντιδράσεις στις Î»ÎµÎºÏ„ίνες είναι:
- Πονοκέφαλος, θόλωμα του μυαλού, απουσία συγκέντρωσης

- Δερματικά προβλήματα όπως κνησμός, έκζεμα, και ακμή

- Κατακράτηση υγρών, πρήξιμο γύρω από τα μάτια, και στα άκρα

- Μετεωρισμός – ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα

- Εύκολη αύξηση και δύσκολη απώλεια βάρους

- Χρόνια κόπωση και κόπωση μετά τα γεύματα

- Χρόνια φαρυγγίτιδα και υπερβολική συγκέντρωση βλεννών

- Αναπνευστικά συμπτώματα όπως χρόνιος (χωρίς αιτιολογία) βήχας

- Δυσκαμψία και πόνοι των αρθρώσεων (ιδιαίτερα το πρωί)

- Ακράτεια ούρων ή χρόνια φλεγμονή ή μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος

- Κοιλιακοί πόνοι και αέρια μετά τα γεύματα, υπερβολικό ρέψιμο (οι λεκτίνες μπορεί επίσης να μειώσουν τα επίπεδα του υδροχλωρικού οξέος δυσχεραίνοντας την πέψη)

- Γαστρική παλινδρόμηση και στομαχικές διαταραχές

- Ευερέθιστο έντερο και σπαστική κολίτιδα
- Υπερκινητικότητα του εντέρου

- Προβλήματα στα ιγμόρεια, κνησμό στη μύτη, συμφόρηση, και καταρροή

- Έκκριση ινσουλίνης, που επηρεάζει την ισορροπία των σακχάρων στο αίμα
 
Μέτρα καταπολέμησης της αντίδρασης στις λεκτίνες
·         Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα λεκτίνης πρέπει να καταναλώνονται καλά μαγειρεμένα. Η παρασκευή τους σε χύτρα ταχύτητας βοηθάει στην ευκολότερη πέψη τους.
·         Χρήση προβιοτικών που μειώνουν τη διαπερατότητα του εντερικού τοιχώματος.
·         Μείωση του στρες που επηρεάζει αρνητικά την καλή λειτουργία της πέψης.
·         Χρήση συμπληρωμάτων που ενισχύουν την καλή λειτουργία του εντέρου όπως η ακετυλογλουκοζαμίνη και οι φυτικές ίνες.
·         Θεραπεία βιοσυντονισμού που κάνει το σώμα να αποβάλλει τις ξένες λεκτίνες και εξουδετερώνει τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις που αυτές προκαλούν.
 
Κασσάνδρα Μουγιάκου – ιατρός παθολόγος