Met de Grote Natuurenquête wil Natuurpunt te weten komen wat de Vlaming denkt van het natuurbeleid. Met de resultaten van die bevraging willen we naar de Vlaamse politici stappen. Dat is een eerste fase in onze campagne om natuur weer op de politieke agenda te plaatsen. Met de aanstormende verkiezingen in mei 2014 is dat hoogstnodig. Het budget voor natuurbescherming staat onder druk.

Op 25 mei 2014 kiezen we nieuwe vertegenwoordigers voor het Vlaamse, federale en Europese parlement. Alhoewel de economische crisis voorbij lijkt, zal het ordewoord na de verkiezingen nog altijd ‘besparingen’ zijn. Voor natuurbescherming is dat geen goed nieuws. Nu al staan de subsidies voor aankoop en beheer van natuurgebieden onder druk. Om het tij te keren, moeten we ervoor zorgen dat natuur weer hoog op de politieke agenda komt te staan. Daarom gaat Natuurpunt de politici de komende maanden duidelijk maken dat investeren in natuur een maatschappelijk en economisch noodzakelijke keuze is. Via de Grote Natuurenquête willen we te weten komen wat jij denkt van het natuurbeleid. Die resultaten willen we dan voorleggen aan de politici tijdens het debat dat we op 29 maart 2014 zullen voeren met de politieke kopstukken. De verschillende thema’s in de bevraging zijn gebaseerd op het politiek memorandum dat Natuurpunt heeft geschreven ter voorbereiding van de verkiezingen. Maar wat vragen we van de politiek? Een overzicht in vogelvlucht.

Focus van de campagne wordt ‘natuur op wandelafstand’. Die keuze hebben we gemaakt op basis van onze contacten met de verschillende politieke partijen. Het is het thema met het grootste politieke draagvlak. Voor de inwoners van het volgebouwde en verstedelijkte Vlaanderen is bereikbare natuur cruciaal. Dat bleek onlangs nog uit de studie van het VITO ‘Daarom groen!’, in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Natuur dichtbij zet aan tot beweging en maakt mensen gezonder en creatiever. Natuur zuivert de lucht, buffert hittegolven en beschermt tegen overstromingen. Natuur zwengelt ook de lokale economie aan.
 

Alhoewel de politieke partijen aangeven dat natuur op wandelafstand belangrijk is, is daar weinig van te merken in de discussie die momenteel loopt over de herziening van het nieuwe natuurdecreet, dat eind 2013 voorgesteld werd door de Vlaamse Regering. Daarin gaat de prioriteit naar de gebieden die door Europa beschermd worden. De gebieden die daarbuiten vallen, zowat 90% van de oppervlakte van Vlaanderen, zouden nog amper middelen krijgen.
 

Door in te zetten op ‘natuur op wandelafstand’ willen we er de aandacht op vestigen dat er ook nog belangrijke natuur buiten die gebieden ligt. Daarom vraagt Natuurpunt dat elke Vlaming, waar die ook woont, toegang krijgt tot een groot en ecologisch waardevol natuurgebied op wandelafstand.

Niet alleen de oppervlakte natuur is beperkt in Vlaanderen, ook de kwaliteit ervan is laag. Heel wat planten en dieren hebben het moeilijk om te overleven. Elk jaar verdwijnt wereldwijd 1% van alle soortenrijkdom. In Vlaanderen zijn 31% van alle geëvalueerde soorten regionaal uitgestorven of bedreigd en voor de toekomst ziet het er niet veel beter uit. Nochtans kan die trend worden gekeerd, kijk maar naar de terugkeer van heel wat wilde dieren zoals de otter. Daarom vraagt Natuurpunt dat ook lokale en regionale natuur beschermd wordt. De voornaamste uitdaging zal zijn om de vrije val van biodiversiteit in het landbouwgebied te stoppen en een duurzaam voortbestaan voor onze inheemse fauna en flora te garanderen. Om dat te bereiken zal er moeten geïnvesteerd worden in meer en voldoende grote natuurgebieden en bossen met een specifiek beheer. Om de verspreiding van planten en dieren te verzekeren is een netwerk van natuurverbindingsgebieden nodig. Voor sommige soorten zullen er ook specifieke soortenbeschermingsprogramma’s of –maatregelen moeten opgemaakt worden.

Het typische Vlaamse landschap is de laatste decennia op de schop gegaan. De uitdijende verstedelijking en de schaalvergroting van de landbouw zorgen ervoor dat grachten werden gedempt, bomenrijen gerooid en bloemenstroken omgeploegd. In de plaats kregen we een saai landschap, gedomineerd door graan, maïs en raaigras. Toch is het platteland zoveel meer dan een voedselfabriek voor de intensieve veeteelt. De helft van de Vlamingen woont op het platteland, plattelandstoerisme wordt steeds belangrijker en voor heel wat soorten als geelgorzen, sleedoornpages en hazen is het een levensnoodzakelijk biotoop. Daarom vraagt Natuurpunt dat Vlaanderen een halt toeroept aan de verharding. Ook de andere spelers in de open ruimte op het platteland – zeker de landbouwers en de regionale landschappen – zullen mee moeten werken aan het herstel van het landschap.

Periodes van extreme hitte, hevige regenbuien en wateroverlast: dat is wat we in Vlaanderen mogen verwachten als gevolg van de klimaatverandering. De Vlaamse bouwwoede en uitdijende verstedelijking zorgen er bovendien voor dat de opwarming nog sterker is in bebouwd gebied. Bij hevig regenweer kan de bodem er het water niet vasthouden en kunnen de riolen het water niet slikken. Het stroomt in ijltempo af naar lager gelegen gebieden, waardoor het risico op overstromingen toeneemt. De meest efficiënte en ook de goedkoopste oplossing is door de natuur in te schakelen. Door natuurlijke overstromingsgebieden in te richten en het natuurlijk rivierherstel uit te voeren zijn onze woningen, landbouwgebieden en bedrijven beter beschermd tegen wateroverlast.

Het heeft er alle schijn van dat Vlaanderen het actieve natuurbeleid wil terugdringen tot een beperkt aantal Europees vastgelegde gebieden. Een verontrustende keuze. Natuur is zoveel meer dan planten, dieren en leefgebieden op de lijsten van de Europese Unie. Om dit te voorkomen hebben we jouw hulp nodig. Vul alvast de Natuurenquête in en werk op die manier mee aan de campagne die we in het voorjaar zullen lanceren.