|
|
|
|
|
|
Lauflétt samantekt frá ársfundi Samáls í Hörpu 28. apríl 2015.
|
|
Stoð í áli
Almenningi er yfirleitt sama úr hvaða efni hlutirnir eru gerðir, svo lengi sem þeir virka eins og til er ætlast. Við pælum til dæmis aldrei í því úr hverju fæturnir eru.
Ef þá vantar hinsvegar á okkur, þá verður veruleikinn annar.
|
|
|
Það var merkileg upplifun að prófa stoðfætur frá Össuri á nýafstöðnum ársfundi Samáls í Hörpu. Í fyrstu var þetta svolítið skrítið, enda varð ég skyndilega yfir tveggja metra hár, eins og Jóhann risi úr Svarfaðardalnum og Karl frændi minn í Hádegismóum. En brátt varð svo eðlilegt að standa á tám, að mér leið eins og ég fyndi fyrir þeim!
Á fundinum ræddu vöruhönnuðirnir María G. Sveinbjörnsdóttir og Bjarni Andrésson notkun áls í stoðtækjum Össurar, en þar gegnir álið veigamiklu hlutverki vegna léttleika síns og styrkleika. Í aðdraganda fundarins mæltum við okkur mót í höfuðstöðvum fyrirtækisins við Grjóthálsi, þar sem Össur rekur eitt fullkomnasta renniverkstæði á Norðurlöndum og notar um 80 tonn af áli í framleiðsluna en það svarar til um 13,5 kílómetra af stöngum. Þar hafa risastór tæki verið smíðuð utan um framleiðslu á einum bolta eða íhlutum úr áli – nákvæmnin slík að engu má skeika. Enda hafa stoðfæturnir verið notaðir við krefjandi aðstæður, svo sem við að klífa Kilimanjaro, göngu á Suðurskautinu og brimbrettaiðkun á Havaí.
Erindi Maríu og Bjarna, sem skoða má hér, var fróðlegt og hjartnæmt á köflum er þau lýstu hönnun stoðtækjanna og þýðingu þeirra í lífi fólks. Sýnt var myndskeið af drengnum Linus sem hafði bara tekið eitt eða tvö skref með stoðfætinum þegar hann hljóp af stað eins og kólfi væri skotið. Og María lýsti afreksmanninum Neal Stephenson sem missti fótinn í hákarlskjaft þegar hann stundaði æfingar á brimbretti, en náði sér aftur á strik með fæti frá Össuri og komst á verðlaunapall.
Stoð í áli var yfirskrift ársfundar Samáls árið 2015, en þar var fjallað um hringrás áls í efnahagslífinu, allt frá framleiðslu til notkunar og endurvinnslu.
Pétur Blöndal
framkvæmdastjóri Samáls.
|
|
|
|
Erindi Ragnars Guðmundssonar, stjórnarformanns Samáls.
|
|
Mikil verðmætasköpun í íslenskum áliðnaði
Íslensk álver keyptu vörur og þjónustu fyrir 25 milljarða í fyrra af yfir 700 innlendum fyrirtækjum, að því er fram kom í máli Ragnars Guðmundssonar, stjórnarformanns Samáls, á ársfundinum. Álverin framleiddu 850 þúsund tonn af áli og alls námu útflutningsverðmætin 227 milljörðum króna.
Ragnar gerði að umtalsefni gríðarlega verðmætasköpun í íslenskum orkuiðnaði. Hann sagði að miðað við markaðsvirði og aflahlutdeild eina skráða sjávarútvegsfyrirtækisins, þá mætti lauslega áætla að verðmæti íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja væri um 600 milljarðar króna. Ef horft væri til orkufyrirtækja væru þau líklega um 500 til 800 milljarða króna virði. Þau væru hinsvegar að 95% hluta í eigu ríkis og borgar. Ragnar dró fram að innan fárra ára yrði Landsvirkjun fær um að greiða yfir 30 milljarða króna á hverju ári í arð til íslensku þjóðarinnar.
Fram kom hjá Ragnari að sjávarútvegur hefði verið ein helsta stoð gjaldeyrisöflunar fyrir 25 árum, en þá var sjávarútvegur með um 75% af vöruútflutningi frá Íslandi og iðnaður um 20%. Nú stæðu áliðnaður og sjávarútvegur hinsvegar jafnfætis, iðnaður með yfir 50% af vöruútflutningi frá Íslandi en sjávarútvegur rúm 40%. Þá sagði hann jákvætt hversu mikill vöxtur hefði verið í ferðaþjónustu á undanförnum árum.
„Styrkleikar okkar sem samfélags til aukinnar atvinnusóknar og uppbyggingar liggja einkum á þremur sviðum: Sjávarútvegi, ferðamennsku og grænum orkuiðnaði,“ sagði hann. „Þetta eru meginstoðirnar og uppbygging þeirra getur og á að fara saman. Þetta eru styrkar stoðir sem framþróun, nýsköpun og sprotastarf byggir á. Grunnforsendan er alltaf öflugir grunnatvinnuvegir.“
|
|
|
|
Erindi Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra.
|
|
Framfarir á sviði tækni, vísinda og nýsköpunar
Á ársfundinum gerði Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra að umtalsefni þá miklu uppbyggingu í orkuiðnaði sem orðið hefði á síðustu 50 árum, en þá var Landsvirkjun stofnuð um Búrfellsvirkjun sem reist var samhliða álverinu í Straumsvík. „Ál- og orkuiðnaðurinn hefur á tæpri hálfri öld treyst grundvöll íslensks efnahagslífs svo um munar, gert verðmætasköpunina fjölbreyttari, gert okkur betur kleift að kljást við sveiflur í efnahagslífinu og opnað á frekari tækifæri til framfara á sviði tækni, vísinda og nýsköpunar almennt,“ sagði Bjarni í ræðu sinni.
Hann sagði álfyrirtækin í fremstu röð á sviði öryggis- og umhverfismála og benti á að losun gróðurhúsalofttegunda fyrir hvert framleitt tonn hefði dregist saman um 75% frá 1990. „Álfyrirtækin hafa lagt út í mikla fjárfestingu til að ná þessum árangri og þar gegnir íslenskt hugvit og verkþekking veigamiklu hlutverki.“
Þá sagði Bjarni stofnun álklasans á síðasta ári og aukið samstarf við háskólasamfélagið, til að stuðla að frekari rannsóknum og tækniþróun, mjög jákvætt skref í átt að frekari framþróun í greininni. „Það stuðlar að aukinni framlegð og frekari samkeppnishæfni og mun til langs tíma skila þjóðarbúinu enn frekari ávinningi.“
|
|
|
|
Þröstur Guðmundsson, PhD og framkvæmdastjóri álsviðs HRV.
|
|
Íslenskt ál dregur úr losun gróðurhúsalofttegunda
Þröstur Guðmundsson, PhD og framkvæmdastjóri álsviðs HRV, kynnti útreikninga sem sýndu að heildarlosun frá íslenskum álverum væri sexfalt minni en sambærilegra álvera sem reist hefðu verið í Mið-Austurlöndum og knúin væru af gasorku. Þá væri hún tífalt minni á Íslandi en frá álverum sem knúin væru með kolaorku í Kína.
Þröstur benti á að yfir 50% af öllu áli sem framleitt væri á Íslandi færi í bílaframleiðslu í Evrópu. Þar sem ál væri léttur málmur, þá drægi það mikið úr orkuþörf bílanna og þar með losun gróðurhúsalofttegunda. Sparnaðurinn væri tvöfalt meiri en sem næmi losuninni við frumframleiðslu álsins hér á landi. Ef tekið væri með í myndina að ál má endurvinna nær endalaust og að ál sem færi í samgöngutæki væri nýtt aftur og aftur, þá mætti reikna með að sparnaðurinn í losun væri sextánfaldur á við losunina sem yrði við frumframleiðslu álsins hér á landi.
|
|
Vöruþróun og rannsóknir í flugvélaframleiðslu
Daniel Goodman markaðsstjóri Alcoa í flugsamgöngum flutti líflegt erindi, sem skoða má hér, sem bar yfirskriftina „Aerospace Aluminium: The Empire Strikes Back“ þar sem hann ræddi framtíð áls í flugi. Fyrir fáeinum árum kynnti flugvélaframleiðandinn Boeing þotuna Dreamliner til sögunnar, en einungis 20% hennar eru úr áli og var hún engu að síður sögð 20% léttari en fyrirrennarar hennar. Töldu sumir að það markaði endalok áls í farþegaflugi.
Þær spár hafa ekki gengið eftir og sagði Goodman ástæðuna tvíþætta, annarsvegar hefðu önnur efni ekki staðið undir væntingum og hinsvegar hefðu álframleiðendur brugðist við með vöruþróun, rannsóknum og nýsköpun, sem ylli því að þotur sem væru að uppistöðu til úr áli væru enn þær léttustu á markaðnum, auk þess sem umsjónar- og rekstrarkostnaður væri lægstur á þeim vélum. Ál yrði því að minnsta kosti um fyrirsjáanlega framtíð sá efniviður sem flugvélaframleiðendur byggðu á.
|
|
|
|
|
|
|
|
