Nieuwsbrief oktober 2016

Inhoud van deze nieuwsbrief:

Over illusies, studentenkorting en spraakverwarring
Wat is vervullingstheologie?
Een van de meest urgente kwesties voor christenen
Negeren van Israël

Over illusies, studentenkorting en spraakverwarring

Zaterdag 19 november houdt de Jules Isaac Stichting een themadag over alternatieven voor het vervangingsdenken. We hopen u dan te ontmoeten. Voor al de gegevens over het programma en hoe u zich kunt opgeven kunt u terecht op onze website. Voor studenten hanteren we een gereduceerd tarief van slechts €12,50.

Het onderwerp van onze themadag roept verschillende reacties op. Zo horen we sommige mensen verbaasd reageren dat we een themadag aan dit onderwerp wijden. Want niemand zou tegenwoordig nog de vervangingsgedachte aanhangen. Bij enig doorvragen blijkt dan vaak dat men in vervullingstheologie gelooft. En dat is, zo zegt men dan, toch echt iets anders. Ik vrees dat we hier met spraakverwarring te maken hebben. Want wat is vervullingstheologie?

Direct aanmelden voor themadag

Wat is vervullingstheologie?

Vervullingstheologie staat voor de idee dat de kerk niet in plaats van Israël is gekomen, maar dat missie en roeping van Israël volledig zijn vervuld in Jezus. Israël heeft in Jezus haar bestemming bereikt en is opgegaan in de kerk. Alles dat aan Israël was toegezegd is nu in Jezus en de Kerk vervuld. Zo leert men zelfs dat ook de landbelofte in Jezus vervuld is, gelovigen in Jezus beërven nu de hele wereld.

De Messiaans Joodse gereformeerde theoloog Isaac C. Rottenberg leerde 35 jaar geleden al dat vervullingstheologie niets anders is dan vervangingstheologie in een sympathieker aandoend jasje. Het is een illusie te denken dat vervangingstheologie al verleden tijd zou zijn. Het is ook een naïeve gedachte. Want hoe zou het vervangingsdenken dat bijna 2000 jaar door heel de kerk werd aangehangen, in een enkele generatie al volledig overwonnen kunnen zijn? Dat is ondenkbaar, zoiets vraagt veel meer tijd. We zitten als kerk nog midden in het lastige proces van het opnieuw doordenken van onze verhouding tot het jodendom.

Een van de meest urgente kwesties voor christenen

De Amerikaanse theoloog Kendall Soulen heeft één van de beste analyses van het vervangingsdenken op zijn naam staan. In zijn boek ‘The God of Israel and Christian Theology’ noemt hij het overwinnen van het vervangingsdenken een van de meest dringende kwesties voor de kerk van vandaag. Het vervangingsdenken is nog lang niet overwonnen. Daarvan getuigt bijvoorbeeld de grote populariteit van de invloedrijke Engelse theoloog N.T. Wright. Ook deze zeer begaafde theoloog hangt helaas nog steeds een vorm van vervullingstheologie aan. Ik heb me daarover verbaasd. Maar waarom is het overwinnen van dit denken zo’n urgente kwestie volgens Soulen en vele anderen? De reden is het onweerlegbare uiterst pijnlijke verband tussen de eeuwenlange traditie van anti-judaïsme in de christelijke theologie en de Holocaust. Het vervangingsdenken maakt daar deel van uit. Het is de Holocaust geweest die de Kerk wakker heeft geschud dat er iets fundamenteel mis was met haar denken over de Joden.

Negeren van Israël

Het vervangingsdenken uit zich tegenwoordig niet meer in het afgeven op de Joden. Het uit zich onder meer in het domweg niet noemen van Israël. Dan lees je bijvoorbeeld een artikel over de eindtijd waarin helemaal niets staat over Israël, het is kerk voor en kerk na. Men is zo gewend alleen maar in termen van kerk en Jezus te denken dat men Israël met het grootste gemak over het hoofd ziet. In tal van publicaties en preken kom je dit tegen. Nee, onze themadag op 19 november is geen overbodige luxe. Er is nog werk aan de winkel. Komt u ook?

Meer informatie en aanmelden