Beste KenKon Intimi & ‘Extimi’

Als je dit leest ben ik recentelijk ‘onder het mes’ geweest. Wat mijn heupen betreft inmiddels voor de derde keer. In 2017 moet ik dan nog een keer terug voor de rechter heup. Hopelijk ben ik ergens in de zomer van 2017 op een punt beland waarop pijn niet langer mijn dagelijkse metgezel is. Het liefst zou ik eraan willen toevoegen ‘en ik weer een potje kan knokken’, maar dat durf ik niet te dromen. Misschien is dat wel voorbij, misschien nog niet helemaal. We gaan het zien.

De eerste twee operaties waren restauraties. Maar het mocht niet baten. Pijn bleef, bewegingsvrijheid verminderde. Mijn heupen waren nu echt aan het einde van hun Latijn en dat maakt een goed gesprek tussen lichaam en geest erg moeilijk. Daarom worden ze nu vervangen door ‘kunstheupen’.

Voor iemand die veel van zijn lichaam heeft genoten en voor wie het een centrale rol speelt in leven, hobby en werk, is zoiets af en toe natuurlijk ook wel eens ‘een zware dobber’, zoals we dat noemen. Maar ik voel me gezegend met de manier waarop ik ermee kon leven, al moet ik bekennen dat dit jaar een paar keer het bizarre verlangen naar operaties in mij opwelde :-)

Iedereen kent natuurlijk dat soort periodes, omstandigheden en thema’s waarbij we uitgedaagd of uitgenodigd worden tot meer van onszelf. Niet zelden ook met heftigere omstandigheden dan die van mijn huidige reis. Voor wat er dan van ons gevraagd wordt, hebben we uitdrukkingen zoals ‘een tandje bijzetten’, ‘dieper gaan’, ‘uit een ander vaatje tappen’, ‘alles uit de kast halen’ en vast nog meer. Het vraagt meer van ons relativerend vermogen, draagkracht, geduld, optimisme, visie, motivatie en ander goeds.

Terugkijkend denk ik dat ik zelf misschien vooral veel positieve draagkracht heb ontleend aan het vereenvoudigen van mijn leven en het me vooral richten op dingen die ik en anderen zinvol achten, wederzijds inspiratie opwekken en één of ander plezier brengen, voor mijzelf en anderen.

Dat doet me denken aan wat de boeddhisten ‘virya’[1] noemen. Een van de ‘Zes Volmaaktheden’ [paramitas]. Grofweg te definiëren als: ‘plezier hebben en houden in zinvol bezig zijn’. Plezier hebben lijkt op het eerste gezicht misschien iets passiefs, maar het woord virya is duidelijk een actief woord, dat daarom ook onder meer vertaald wordt als ‘enthousiaste inzet’. Het is enerzijds weliswaar het inzetten van energie, maar je krijgt het er ook van. Daar zit veel ook draagkracht in.

Virya ligt dicht bij een deugd uit het [Okinawa goju-ryu] karate. Deze deugd heet in het voorwoord van het  ‘IOGKF[2] paspoort’, waar de filosofie van deze stijl wordt beschreven, ‘Nin’. In het paspoort wordt het vertaald als ‘endurance’. ‘Endurance’ kan onder meer worden vertaald met ‘uithoudingsvermogen’ of ‘duurzaamheid’. Dat je iets lang kunt volhouden, verdragen of doorstaan, zonder er [echt] kapot aan te gaan. Dit is ook grafisch uitgedrukt in het oude Chinese schriftteken dat ooit een tekeningetje - pictogram - was van een zwaard, met een druppel bloed, dat op een hart drukt. Dat lijkt op het eerste gezicht niet prettig, en is misschien ook niet alleen máár prettig, maar het is tegelijk ook maar hoe je ernaar kijkt. Als je erin ziet dat het hart - jij als mens - heel, vol en open kan blijven en daar misschien zelfs wel in kan groeien, ook al drukt er een zwaard op, dan is dat toch ergens een aantrekkelijk, mooi beeld, als je het mij vraagt. Dan laat het hart met druppel en zwaard een pad zien, dat soms weliswaar moeilijk begaanbaar is, waarop we dingen beleven die ons doen groeien. Minder makkelijk dan de weg van de minste weerstand, op de lange termijn zinvoller dan een vluchtroute en fijner dan een lijdensweg.

En ja,  die druppel bloed, symbolisch voor toch een beetje kapot gaan, hoort er soms ook bij. Ook bij mannen. Bloed, zweet en tranen vloeien allemaal wel bij karate [en in het leven]. Zweet gelukkig veruit het meeste. De simpele karate pedagogiek van Sensei Morio Higaonna zegt dan ook ‘look, listen, sweat’.

Misschien wat veel ‘mannentaal’? In die zin liggen virya en nin wel dicht bij elkaar. Naar verluidt - volgens de etymologie[3] - zou het woord virya [ook] de betekenis van ‘de staat van een sterke man’ of ‘mannelijkheid’ hebben gehad.

Eén van de vijf aspecten van virya of ‘enthousiaste inzet’ is overigens ‘volharding’ en dat zou evengoed een vertaling van nin kunnen zijn. In het licht van de ‘hard-zacht-stijl’ [goju-ryu] van het karate betekent dat echter dat het niet gaat om volharding waar je kleiner, ongelukkiger, verkrampter, enz. van wordt, maar om volharding waar je  beter, krachtiger, vrijer, vitaler, enz. van wordt. Het gaat om volharding, niet om verharding, verkramping of verstijving.  Dat verschil is wel belangrijk, want onder druk liggen die wel op de loer. In die zin is gezonde volharding dan ook alleen mogelijk en duurzaam als het hand in hand gaat met iets wat nog niet in de Dikke Van Dale staat: ‘volzachting’. Dus ook hier kan het mannetje [in ons] niet zonder het vrouwtje. Omdat karate hierin de grenzen opzoekt, is het een mooie traditie om dit huwelijk erin te ontdekken.