“Kinderen reageren vaak heel verschillend op een scheiding”. Zo stug en gesloten als Sanne is in het contact (deel 1: de dochter), zo open is haar oudere broer Mick. Tijdens ons eerste gesprek zie ik een verzorgde, sportieve jongen die ogenschijnlijk nergens last van heeft. De scheiding van zijn ouders lijkt op hem veel minder effect te hebben gehad dan op zijn zusje.
 
Brief
Mick (17) wil graag meer contact met zijn vader. Maar als hij zijn vader ziet of spreekt, voelt hij zich schuldig naar zijn moeder toe, vertelt hij. Ook wil hij zijn vader vertellen wat hem pijn heeft gedaan toen hij nog bij hem kwam. Maar hij vindt het lastig hoe hij dat moet aanpakken. Ik stel voor zijn vader met mijn hulp een brief te schrijven. Hij vertelt mij wat hij op zijn hart heeft en ik zet zijn woorden op papier. We komen uiteindelijk tot een brief van bijna drie kantjes. Samen besluiten we dat hij de brief aan zijn vader zal voorlezen.
 
Luisteren
Om hem voor te bereiden op het gesprek met zijn zoon, spreek ik eerst met de vader. Ik leg hem uit dat zijn zoon het lastig vindt om met hem te praten en dat hij daarom op papier heeft gezet wat hem bezighoudt. Ik benadruk dat Mick hem niet wil kwetsen, maar dat hij wel kritiek op hem heeft en wil laten weten hoe hij zich voelt. De vader is een trotse man, die zich waarschijnlijk zal willen verdedigen, denk ik. Daarom vraag ik hem Mick niet te onderbreken tijdens het voorlezen. Hij gaat akkoord.
 
Eigen pijn
De eerste bijeenkomst is ongemakkelijk, vader en zoon hebben elkaar meer dan zes maanden niet gezien. Mick leest zijn brief voor. Zijn vader vindt het zichtbaar moeilijk zich in zijn zoon te verplaatsen. Zijn eigen pijn komt boven en misschien ook zijn schuldgevoel? Ondanks onze afspraak te wachten schiet hij toch meteen in de verdediging. ‘Het is niet allemáál mijn schuld!’, roept hij. Ik stel voor de sessie af te ronden en weer samen te komen als de gemoederen wat bedaard zijn.
 
Verwachtingen
Mick is na afloop teleurgesteld. Hij had gehoopt op excuses van zijn vader, maar die was daar duidelijk nog niet aan toe. Uit gesprekken met de vader wordt duidelijk dat de vader last heeft van zijn eigen verleden. Hij had een moeilijke jeugd en heeft nooit geleerd wat liefdevolle relaties zijn. Hij weet daardoor niet goed wat de moeder van zijn kinderen en de kinderen zelf nodig hebben.

Ik adviseer Mick om zijn verwachtingen ten aanzien van zijn vader naar beneden bij te stellen. En ik vraag zijn moeder en stiefvader hem hierin te steunen en er thuis veel met Mick over te praten.
 
Gevoelens erkennen
Als de vader ook in een tweede sessie fel reageert op Mick’s brief besluit ik deze te brengen als een rollenspel. Ik laat zien hoe de vader ook zou kunnen reageren op Mick’s brief. In plaats van in de verdediging te schieten erken ik Mick’s gevoelens. Mick zich duidelijk gehoord, het doet hem goed. Zijn vader ziet dat ook, dat is een mooie ontwikkeling. In plaats van zich te richten op zijn situatie, lijkt hij nu in te zien hoe belangrijk zijn rol als vader is en kan zijn.
 
Winst
Eén van Mick’s krachten is zijn intelligentie. Het lukt het hem zijn verwachtingen ten aanzien van zijn vader bij te stellen en ziet wat hij kan vinden bij zijn stiefvader. Die intelligentie is ook zijn valkuil, concluderen we samen. Hij lost alles op met zijn hoofd, en komt niet makkelijk bij zijn gevoel.

Zoals ik vaak zie bij kinderen in een scheidingssituatie wil hij alles perfect doen, om maar niet tot last te zijn.

Ik wil Mick graag leren dat fouten maken mag. Ik betrek zijn moeder en stiefvader bij dat proces. Ze geven hem daarna vaker complimenten. Hierdoor voelt Mick zich niet alleen gesteund, maar ook meer deel van het nieuwe gezin.
 
Zelfreflectie
Na onze gesprekken heeft Mick’s vader voorzichtig toenadering gezocht tot zijn zoon. Maar het lukt hem nog niet om er echt voor hem te zijn. Ook is hij niet blij voor Mick dat hij steun vindt bij zijn stiefvader. Hij verwijt zijn ex-vrouw dat zij zijn zoon van hem weghoudt. Als ik aanbied hem te helpen anders met de situatie om te gaan, wijst hij dat (nu nog) af. Desondanks vinden vader en zoon elkaar via appcontact en hebben ze elkaar nu twee keer ontmoet op initiatief van Mick.
 
Mick’s verhaal laat zien hoe problemen doorwerken van generatie op generatie. Zijn vader had zelf een moeilijke jeugd. Omdat hij daar (nog) niets mee doet of kan, geeft hij de problematiek door aan zijn kinderen. Zijn moeder werkt wel aan haar problemen. Lees de volgende keer hoe haar proces verloopt.


N.B. De verhalen zijn gebaseerd op de praktijk. De personages zijn fictief. Elke gelijkenis berust op louter toeval.
 
 

 

 

 ScheidingsWIJS. Samen werken aan inzicht en perspectief.
 
                              
Karin Schutler (psycholoog)
Trudy Top (forensisch orthopedagoog)