Beste The Midfield | Nieuwsbrief Midfielder,
hierbij ontvang je de eerste nieuwsbrief van het netwerk. In 2018 sturen we deze nieuwsbrief als er aanleiding voor is: een nieuwe publicatie op de website, een evenement of ander nieuws dat we graag willen delen. Behalve deze vaste rubrieken willen we ook steeds een impressie van het thema van de laatste netwerkbijeenkomst opnemen.
Als je iets wilt delen met het netwerk, kun je een bericht sturen naar nieuwsbrief@themidfield.nl.
En als je geen prijs (meer) stelt op de nieuwsbrief, kun je je via een link onderin afmelden.
Hartelijke groet,
Katherine Diaz
Herman Radstake

Nieuwe publicaties

Midfielders publiceren regelmatig in boeken en tijdschriften. We verzamelen deze bijdragen op de website. Nieuwe publicaties introduceren we hieronder kort. De link brengt u naar de beschreven publicatie op de website van The Midfield.

Inspectieraad: 'Van transparantie naar responsiviteit'

Toezichtdynamica

Wie bij toezichtdynamica denkt aan een nieuwe wiskundige theorie voor toezichthouders, zit er niet zover naast. Immers, er is bij ‘toezichtdynamica’ zeker sprake van een nieuwe manier van kijken naar toezicht, die leidt tot een nieuwe theorie en zelfs tot een nieuw model, maar dan zonder al het gecijfer dat wiskunde heet en zonder al het gecijfer waar menig klassieke toezichthouder zich graag op richt. De ‘toezichtdynamica’ van Marc van Ooijen gaat simpel over ‘hoe dingen werken’, zo vertelde hij bij de bijeenkomst van The Midfield op 16 januari 2018.

The Midfield had Van Ooijen uitgenodigd voor een presentatie over zijn promotieonderzoek dat in 2013 uitmondde in het proefschrift ‘Toezichtdynamica; een exploratief kwalitatief onderzoek naar het functioneren van Raden van Toezicht in de gezondheidszorg’.

Van Ooijen onderzocht het krachtenveld van het zorgtoezicht. Hij deelde met The Midfielders een paar van zijn verrassende bevindingen en gaf de aanwezigen een nieuwe bril om naar de Raad van Toezicht te kijken.

Van Ooijen liep voor zijn onderzoek een jaar lang mee met drie Raden van Toezicht, hij interviewde de toezichthouders en bestuurders en woonde alle vergaderingen van de Raden van Toezicht bij: ,,Ik zat als het ware achter de plant, als observator. En lette vooral op hoe men zich gedroeg tegenover elkaar en tegenover de bestuurders.’’

Om te kunnen vergelijken, stelde Van Ooijen een flinke lijst samen met kenmerken waarin Raden van Toezicht en ook toezichthouders van elkaar kunnen verschillen en maakte daarbij onderscheid in het micro-, meso- en macro-perspectief. Van de invloed van individuele competenties op het interne toezicht, tot de context van een zorginstelling in een specifieke regio, de invloed van het extern toezicht en bijvoorbeeld de invloed van de marktwerking. Over dat laatste is hij nog steeds verbaasd: ,,Die invloed kon ik niet aantonen! In al die vergaderingen is het op geen enkel moment gegaan over bijvoorbeeld de positionering van de zorginstellingen ten opzichte van de concurrentie. Marktwerking heeft net zoveel effect als bestuurders en toezichthouders toelaten. En het komt in ieder geval nooit op de agenda door prikkels van de concurrent. Misschien is het bij ziekenhuizen anders, maar niet bij de zorginstellingen die ik onderzocht.’’ Was die bevinding bij alle drie de Raden hetzelfde, verschil was er wel te zien bij de strategische rollen. De ene Raad van Toezicht weigerde aanwezig te zijn bij een grote kick off bijeenkomst met bestuurders en medewerkers, voor het opstellen van een nieuwe strategie. De toezichthouders wilden niet aan de voorkant al meedoen, terwijl de bestuurder juist graag gebruik wilde maken van hun adviesrol bij de nieuwe strategie en de toezichthouders wilde laten kennismaken met andere stakeholders. Een andere Raad van Toezicht vond het geen probleem om elk jaar de themabijeenkomst bij te wonen met alle interne partijen.

The Midfielders kregen van Van Ooijen ook uitleg over zijn model ‘gedragstypologieën intern toezicht’, een assenkruis waarbij van Van Ooijen twee variabelen hanteert voor het verklaren van gedrag: vertrouwen en afstand. Vertrouwen gaat om de vraag of de toezichthouder vindt dat de bestuurder de goede dingen doet en dat hij die dingen ook goed doet. En afstand gaat over de vraag of de toezichthouder bereid is, en zo ja wanneer en hoe, om op de bestuurdersstoel te gaan zitten.

De ervaring van Van Ooijen is dat de meeste toezichthouders, als er weinig bijzonders aan de hand is, veel vertrouwen hebben en kiezen voor afstand. Daarom noemt hij dat ‘de natuurlijke toestand’. Het dominante gedrag is dan ‘laten informeren. Als de toezichthouder vindt dat het niet zo goed gaat, is er minder vertrouwen en als de toezichthouder daardoor minder afstand houdt, wordt zijn of haar dominante gedragspatroon: Beïnvloeden.

Dan is er nog de variant ‘veel vertrouwen, weinig afstand’, waarbij de toezichthouder overwegend een adviserende rol neemt. En bij ‘veel afstand en weinig vertrouwen’ is er vooral toetsend gedrag. Van Ooijen waarschuwde dat de meetbaarheid nog lastig is bij dit verklarende model, maar het was dan ook geen wiskunde of meetkunde. Volgens Goos Minderman kan het assenkruis een bruikbaar gespreksmodel zijn bij een evaluatie van een Raad van Toezicht.
Meer informatie over toezichtdynamica.

Agenda

Nieuwsbrief The Midfield