Copy
Bekijk deze nieuwsbrief in je browser

Nieuwsbrief nr. 10 - Juli 2020

Voor u ligt de tiende nieuwsbrief over erfgoed in de gemeente Lochem. Hierin schrijven wij over ontwikkelingen zoals de verkiezing van “Een Nieuwe Tijd” voor het mooiste gebouw uit de wederopbouwperiode in de Achterhoek of de uitkomsten van het onderzoek ‘Lochem Spreekt’ over erfgoed. We besteden ook aandacht aan onderzoek over het herstellen van voegwerk. Bij het lezen van dit artikel wordt het duidelijk dat er veel meer komt kijken bij het restaureren van metselwerk dan het vullen van een voeg met wat mortel. Vanuit archeologie zijn er ook weer interessante ontdekkingen gedaan. Daaronder de vondst van de resten van een middeleeuwse nederzetting net buiten Lochem. En we hebben natuurlijk de vaste rubrieken zoals “Tijdreis” en “Uw monument”.
Ik wens u veel leesplezier en een prachtige zomer. Heeft u suggesties of ideeën voor het volgende Erfgoednieuws? Neemt u dan contact op met mij.

Martijn Haitink
Monumentencoach gemeente Lochem

Erfgoed leeft onder inwoners van Lochem

Bijna 500 deelnemers aan inwonerpanel Lochem Spreekt gaven in mei hun mening over de beleving van het erfgoed. Dat betekent dat veel inwoners erfgoed een warm hart toedragen. De gemeente neemt de waardevolle uitkomsten van het onderzoek mee in de nieuwe erfgoedvisie 2020-2030.

Respondenten waarderen en koesteren het kleinschalige coulisselandschap. Van hen maakt 67% zich zorgen om wat de overschakeling naar duurzame energiebronnen gaat betekenen voor dat waardevolle cultuurlandschap. Kenmerkende elementen zijn bijvoorbeeld de landgoederen, het coulissenlandschap en de slingerende Berkel.
Veel respondenten kennen ook het immateriële erfgoed met zijn tradities (67%) en verhalen (60%). Erfgoed is niet alleen van grote waarde voor de leefomgeving van de inwoners, het maakt de gemeente volgens de respondenten (50%) ook aantrekkelijk voor toeristen. Een grote meerderheid (87%) vindt het belangrijk dat wat er al is, via nieuw erfgoedbeleid wordt beschermd en behouden voor toekomstige generaties. De meest aansprekende ideeën voor een betere beleving van erfgoed zijn: meer wandel- en fietsroutes (69%) en betere informatievoorziening. Op de locaties zelf (56%) en online (41%). Kortom, voor veel inwoners is het erfgoed van grote waarde en bepalend voor het karakter van de streek en de identiteit van de gemeente Lochem.

Middeleeuwse nederzetting gevonden

Eén van de meest actuele thema's als het aankomt op de inrichting van het landschap is de energietransitie. Kortom, het duurzamer maken van de energieproductie. Misschien wel de bekendste manier om dit te doen is de aanleg van zonneparken. Daar heeft menig gemeente de afgelopen jaren initiatieven van voorbij zien komen.

In Lochem
Ook in Lochem spelen zulke ontwikkelingen. Denk aan het initiatief van Kronos Solar op het terrein bij de kruising tussen het spoor en de Rengersweg bij Exel-Tol. Niet elk zonnepark is hetzelfde; vaak moet er in elk geval archeologisch vooronderzoek worden gedaan om vast te stellen of de geplande ingrepen (vaak een groot oppervlak) eventuele aanwezige resten zouden kunnen verstoren. In het geval van het terrein aan de Rengersweg bleek uit bureau- en booronderzoek dat de bodem hier intact was. Dat maakte de kans op het aantreffen van goed geconserveerde vindplaatsen aanzienlijk groter. Het oude landschap zelf bleek een overgangsgebied te zijn van een dekzandrug en -welvingen naar een beekdal. Dus een combinatie van hoge en droge vestigingsplaatsen en stromend water in de nabijheid. Ideaal dus voor bewoning. Daarnaast bleek uit historisch onderzoek al dat hier de afgelopen eeuwen meerdere erven lagen. Kortom, Synthegra Archeologie voerde een proefsleuvenonderzoek uit om te graven naar sporen van het verleden. In totaal 24 sleuven van 40 x 5 meter gaven ons een blik op vroeger.

De resultaten mogen er zijn
Meer dan 180 sporen werden aangetroffen, vaak in de vorm van greppels, sloten en paalkuilen die tot gebouwen hebben behoord. Maar ook kuilen die wel eens met middeleeuwse ijzerproductie te maken zouden kunnen hebben. Veel vondstmateriaal in de vorm van bijvoorbeeld aardewerk is niet aangetroffen. Maar dat wat men wel vond wijst in elk geval samen met de sporen op een middeleeuwse nederzetting. Daar kan later Exel uit zijn ontstaan. Een gebied van ongeveer anderhalve hectare is door de archeologen aangemerkt als zone met archeologie die het behouden waard was. Dat kon ik als regioarcheoloog onderschrijven. Kronos Solar gaat nu kijken of het zonnepark zo kan worden aangelegd dat de vindplaats wordt behouden. En of hij door een opgraving in de nabije toekomst veilig zal moeten worden gesteld.

  

Uw monument: ‘Noorsche Huis’ in Gorssel    

In dit item vragen wij een monumenteneigenaar of gebruiker over het wonen en gebruiken van een monument en wat zijn of haar mooiste monument in de gemeente is. Dit mag het eigen pand zijn, maar dat hoeft uiteraard niet. In deze editie beantwoorden de bewoners van het “Noorsche Huis” te Gorssel, mevrouw Van Albada en de heer Mulder, de vragen.

Hoe is het om in een monument te wonen?

Voor ons betekent het wonen in het Noorsche Huis in de eerste plaats: wonen in een uniek huis, omgeven door een heerlijke, ruime tuin, midden in het dorp. Tegelijk zijn we ervan doordrongen dat we wonen in een huis met een geschiedenis, dat er al meer dan een eeuw staat en er hopelijk nog meer dan een eeuw zal blijven staan. We zien de zorg voor het huis tijdens de jaren dat wij er wonen als een speciale verantwoordelijkheid, omdat wij willen dat het zo goed mogelijk behouden blijft.

Wat maakt dit monument tot een monument?
Het is een huis waar geen tweede van bestaat. De vier drakenkoppen op het dak, een in elke windrichting, bedoeld om het kwaad buiten te houden, maken dit bijzondere houten huis natuurlijk helemaal af. We wonen in een stuk geschiedenis. Meer dan honderd jaar geleden werd het in een timmerfabriek in Noorwegen gebouwd, en daarna in onderdelen naar Rotterdam verscheept. Vandaar ging het met de trein naar Deventer, om uiteindelijk in Gorssel weer in elkaar gezet te worden. Er zijn allerlei verhalen over het huis. Er zijn zelfs nog foto’s van de fabriek en van de mannen die het huis bouwden. De vorige eigenaren gaven ons bij de overdracht een oude ingelijste foto van de Molenweg, met molen en een oerversie van het huis. Met daarnaast de notenboom die er nu nog altijd staat.

Wat vindt u het mooiste of meest bijzondere monument in de gemeente Lochem?
Wij wonen nu een dik jaar in het Noorsche Huis en het is er jammer genoeg nog niet van gekomen alle monumenten in de gemeente Lochem te bekijken. We vonden het een bijzondere ervaring de Stayokay te zien, als grote broer van ons eigen huis, met allerlei details die vergelijkbaar zijn, maar soms toch ook weer heel anders. We vinden Lochem en omgeving prachtig, inclusief de monumenten die er staan. Maar voorlopig is het Noorsche Huis toch echt onze favoriet.

Tijdreis

In deze tijdreis nemen wij u mee naar Gorssel. De kerktoren is een herkenbaar punt in het centrum, maar het kerkgebouw is in de 20e eeuw helemaal hersteld. Op deze foto ziet u het echte kerkgebouw getransporteerd naar 2020.

De ruwe diamanten van de Achterhoek

Sinds 2019 werken elf gemeenten in de Achterhoek samen in het project ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ waarin het bijzondere erfgoed uit de wederopbouwperiode in de schijnwerpers staat. We vragen daarom aandacht voor de Ruwe Diamanten! De Ruwe Diamanten van de Achterhoek zijn bijzondere wederopbouwpanden in de Achterhoek, maar net zoals bij ruwe diamanten ziet nog niet iedereen de schoonheid van het erfgoed uit de wederopbouwperiode in. In 2019 kregen deze ruwe diamanten al aandacht tijdens Open Monumentendag en nu volgt een verkiezing!

 

De Wederopbouwperiode is een onwijs interessante periode uit onze geschiedenis. Het was een tijd van schaarste, maar ook van economische groei, welvaart, optimisme en vernieuwing. Nooit werd er in zo’n korte tijd zoveel gebouwd als in die tijd. De wederopbouwtijd krijgt echter vaak het etiket saai, lelijk, gezapig en braaf als het gaat om de architectuur, stedenbouw en monumentale kunst. Maar de wederopbouw heeft veel kwaliteit en bijzondere verhalen, die de moeite waard zijn om te laten zien en te horen. Om deze kwaliteit beter zichtbaar te maken heeft de projectgroep, samen met de gemeente, een aantal panden in de regio geselecteerd die illustratief zijn voor de ontwikkeling van de Achterhoek tijdens de Wederopbouwperiode. Tot eind juli kon er worden gestemd op uw favoriete ruwe diamant. Op de site van het project ‘Een Nieuwe Tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ kunt u binnenkort de uitslag lezen!

www.nieuwetijdachterhoek.nl

Nominaties Ruwe Diamant in de gemeente Lochem:


Boerderij, Asselerweg 6 in Harfsen

  
Sint Jozefkerk,                                                Ontmoetingskerk,
Nieuweweg 18 in Lochem                              Zutphenseweg in Eefde

  
Dubbele woning,                                          Ehzerbrug, Ehzerallee bij Almen
Van Lutterveltplein 6-8in Lochem


Historische Vereniging “De Elf Marken”

We schrijven het jaar 1983. Carnavalsvereniging “De Gorsselnarren” komt op het ludieke idee om in Gorssel een oudheidkundige vereniging op te richten.
Een naam voor de vereniging is al vrij snel bedacht: “De Elf Marke “


De naam komt van de eens elf bestaande gebieden, die rond 1842 werden samengevoegd tot de gemeente Gorssel. Al vrij snel meldden zich belangstellenden aan en nu 37 jaar later is het een bloeiende vereniging. Het doel van de historische vereniging is: de beoefening van de geschiedenis in het algemeen, en in het bijzonder die van de oude gemeente Gorssel. Daaronder wordt verstaan het grondgebied van de hele vroegere, burgerlijke gemeente Gorssel. De vereniging wil dit doel (in het kort) bereiken door: a. het houden van bijeenkomsten en excursies; b. het inrichten van tentoonstellingen; c. het doen verschijnen van publicaties; d. het instellen van werkgroepen, die deelactiviteiten van de vereniging behartigen; e. het contact zoeken en samenwerken met andere verenigingen die een soortgelijk doel nastreven; f. het bevorderen en uitbreiden van historische documentatie.

In het bijzonder noemen we de werkgroep genealogie. Jaarlijks wordt een van oudsher bekende familienaam uit de oud-gemeente Gorssel extra onderzocht en in een rijk geïllustreerd stamboomboek gepresenteerd. Velen vanuit binnen en buitenland treffen elkaar tijdens de uitreiking.

De Elf Marken mag zich anno 2020 verheugen in een grote groep aan leden en sponsoren (750). Ook beschikt de vereniging over een monumentaal verenigingsgebouw (Tramstation Gorssel). Van daaruit houdt zij haar activiteiten. De vereniging is te bereiken via www.deelfmarken.nl of e-mail: info@deelfmarken.nl

Onderzoek voegwerk

Een monumentale boerderij aan de Bathmsenseweg in Kring van Dorth had al langere tijd te maken met een achteruitgang van de staat van het voegwerk en de bakstenen in de voorgevel. Een voeger kan het voegwerk “gewoon” repareren en beschadigde bakstenen inboeten. Maar als de oorzaak van deze achteruitgang niet wordt weggenomen, dan zal dit herstelwerk na enkele jaren weer opnieuw moeten. De bewoner van de boerderij, de familie Morsing, schakelde “Van Milt Steen en Morteladvies” in om de oorzaak van de achteruitgang te onderzoeken.


De gevel na het uithakken van het voegwerk

Monsters genomen
De onderzoekers van Van Milt hebben op 6 plekken op verschillende dieptes monsters genomen van bakstenen en voegen. Deze monsters zijn in een laboratorium onderzocht op samenstelling, structuur, aanhechting en de aanwezigheid van vocht en zouten. Daaruit blijkt dat er veel verschillende zouten in de muur aanwezig zijn. De verschillende soorten zouten versterken elkaar. Het vochtgehalte in de gevel is normaal. Oude lekkages en reiniging van metselwerk met zoutzuur zijn waarschijnlijk de oorzaak van het hoge gehalte zout. Deze zouten hebben een vernietigende werking op de gevel. Zonder grondig herstel zal de staat van de gevel achteruitgaan.

Voegen diep verwijderd en schoongespoeld
De voeger heeft de beschadigde stenen voorzichtig uitgehakt en door een passende steen vervangen. Na een periode van droging wordt het metselwerk gevoegd met een voegmortel op basis van zuivere kalk, het voegwerk gaat dan zeker een paar decennia mee. Uiteraard wordt de kleur afgestemd op de kleur van de oorspronkelijke voeg.

De vernieuwde Monumenten.nl is online

Op 1 juli is de vernieuwde website Monumenten.nl live gegaan. Hier vindt u alle informatie over monumenten onder één dak. U leest hier over het onderhouden, restaureren, verduurzamen en financieren van een monument. Monumenten.nl is een website van het Restauratiefonds. Samen met specialisten maakt de site eigenaren wegwijs in monumentenland.

Monumenten Bedrijvengids
In de nieuwe opzet van de Bedrijven op Monumenten.nl kunt u eenvoudig een specialist bij u in de buurt vinden. Specialisten kunnen in deze bedrijven hun profiel aanmaken van uitgebreide met referentieprojecten en aangeven van ze in het bezit zijn van een certificaat van bewezen uitvoeringskwaliteit. Eigenaren kunnen reviews over specialisten achterlaten, raadpleeg en beoordelen. Ook inspiratieverhalen van monumenteigenaren blijven onderdeel uitmaken van Monumenten.nl.

Monumenten Gemeenschap
De Monumenten Gemeenschap maakt onderdeel uit van de vernieuwde website. In de Community delen monumenteigenaren ervaringen en kennis met 1200 mede-monumenteigenaren. Bent u lid van de Monumenten Gemeenschap? Deel uw kennis of maak gebruik van de kennis van anderen en meld u aan via community.monumenten.nl

De restauratieladder als leidraad


Restaureren heeft alleen zin als u de monumentale waarden van het gebouw er ook echt mee in stand houdt of versterkt. Tegelijkertijd tast elke ingreep, hoe klein ook, per definitie de cultuurhistorische waarden aan.

Daarom is het uitgangspunt bij elk(e) restauratie en onderhoudswerk: 'zo veel als noodzakelijk en zo weinig als mogelijk.'
Behoud en versterken van monumentale waarden staan bij onderhoud en restauratie voorop.
De restauratieladder kan u helpen bij het maken van keuzes bij onderhoud en herstel. Het is een stappenplan, opgesteld door de Stichting ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg). Door onderhouds- en herstelwerkzaamheden te toetsen aan dit stappenplan, kunt u een goede keuze maken over hoe ingrijpend werkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Bij monumentale onderdelen gaan wij allereerst uit van behoud en onderhoud. Als er schade is ontstaan, is de volgende stap het repareren van het onderdeel. Wanneer een onderdeel niet meer te repareren is, dan is vernieuwen de volgende stap. Die kan in 3 gradaties worden uitgevoerd: kopiëren, imiteren en dan pas verbeteren. Bij vernieuwen heeft u (bijna) altijd een vergunning nodig, bij reparatie soms. Heeft u vragen hierover, neemt u dan contact op met de monumentencoach.

De monumentencoach

Mijn naam is Martijn Haitink en ik ben de monumentencoach voor de gemeente Lochem. U kunt bij mij terecht met alle vragen over uw monument. Of het nu gaat om onderhoud, vergunningen of duurzaamheid.
Ik ben te bereiken via (0573) 28 92 62 of monumentencoach@lochem.nl

Contact


Gemeente Lochem
(0573) 28 92 22 of whatsapp (06) 10 27 01 39

Monumentencoach
(0573) 28 92 62 of monumentencoach@lochem.nl

Comité Open Monumentendag
Mr. C.H.P. (Kees) de Boer, (0573) 78 91 76 of
knkboer@gmail.com

Archeologie
h.pape@apeldoorn.nl






This email was sent to <<E-mailadres>>
why did I get this?    unsubscribe from this list    update subscription preferences
Gemeente Lochem · Hanzeweg 8 · Lochem, Ge 7241 cr · Netherlands

Email Marketing Powered by Mailchimp