Afstand houden! gold al op de weg, nu ook in het personenverkeer. Raak me niet aan! was al een waarschuwing bij ongewenste toenaderingen, nu ook bij vriendschappelijke ontmoetingen. In korte tijd hebben deze kreten een andere gevoelswaarde gekregen. En voelen, dat is een primaire functie van lichaam én geest. Wat doen deze veranderingen met je als je plotseling een sympathiek persoon moet beschouwen als een soort bumperklever? Als die man in de supermarkt ineens een ‘beetje eng dichtbij’ komt?

Uitwendig voelen doen we met onze tastzin, door aanraking kan je functioneren in de fysieke wereld om je heen. Dat is essentieel bij het bedienen van apparaten en het ervaren van geborgenheid of genot. Van een muisklik of het stuur vasthouden tot een hand op iemands schouder leggen of liefdevol strelen, tastzin geeft aanrakingen diepte en betekenis. ‘Huidhonger’ wordt de hunkering naar fysiek contact zelfs genoemd. De huid, ons grootste zintuig, heeft aanraking als oerbehoefte. Maar hoewel knuffels in een behoefte kunnen voorzien, en troostend en kalmerend werken, ze geven je niet die andere grote basisbehoefte, verbondenheid met anderen.

Fysiologisch gezien volgt na aanraking een signaal  van de zenuwcellen in de huid via het ruggenmerg naar de hersenen om oxytocine af te geven en de cortisolproductie (het stresshormoon) te minderen. Oxytocine wordt vaak ten onrechte het knuffelhormoon genoemd. Zeker, het hormoon zorgt voor een algehele afname van angst en stress en een toename van naastenliefde, maar het zorgt ook voor tribale driften: het beschermen van de eigen groep, zo nodig ten koste van buitenstaanders.

Wie gezond gehecht is, zoekt bij dreiging nabijheid, de warmte van een naaste. Het is een pijnlijke paradox dat aanrakingen juist nu verdacht of zelfs verboden zijn.  Maar sommige mensen zijn juist blij met wat meer fysieke afstandelijkheid, want lichamelijk contact kan ook negatieve gevoelens oproepen, afkeer, dreiging. Daar kunnen heftige zaken als huiselijk geweld, ongewenste intimiteiten of incest onder liggen, maar ook gewoon een afkeer van te veel sociaal verplichtingen.

Ondanks de verschillen in behoefte aan fysiek contact, kunnen we allemaal om ons heen kijken om te zien of er mensen zijn  die iets nodig hebben, en of je ze dat kan geven. Bijvoorbeeld aandacht zonder aanraking, een digitale of fysieke groet (een kaartje met de post!), een bloemetje laten bezorgen. En ook bij ‘ongewenste ontmoetingen’ in de supermarkt of op het fietspad kunnen we een beetje vriendelijkheid uitstralen: ontwijkingsmanoevres met een glimlach, afstand houden uit respect voor elkaars gezondheid.