Niets is zeker, en zelfs dat niet. In tijden van crisis blijkt de vaardigheid ‘omgaan met onzekerheid’ een cruciale eigenschap. We proberen te duiden wat (nog) niet te duiden is, nemen beslissingen op grond van onvolledige, onbetrouwbare en multi-interpretabele informatie en we moeten ons aan regels houden die anderen hebben opgesteld op basis van soortgelijke gebrekkige gegevens. Doorlopend ervaren we een innerlijke strijd tussen eigenbelang en sociale verantwoordelijkheid, tussen kortetermijngenot en bewust zijn van mogelijke langetermijneffecten, tussen pluk de dag en gedenk te sterven.
Het is not done om te zwelgen in doemdenken. Daar worden we zelf depressief van en we verlammen onze omgeving ermee. Omdat de nieuwsberichten grotendeels narigheid bieden (
vandaag minder doden is al ‘goed’ nieuws), ging een columnist* op zoek naar positieve invalshoeken. En hij vond ze:
- disruptie - biedt kansen voor vernieuwing
- coronavaccin - geneest ons allen
- schuldenlast - gewoon geen probleem van maken
Heerlijk om te lezen hoe deskundigen de ellende van miljoenen mensen laten verdampen in drie
bullets. Hoe realistisch zijn deze ‘kogels’, afgevuurd op de coronapandemie? Bij nadere beschouwing blijken ze naast positieve effecten ook negatieve scenario’s te bieden. En dus veel onzekerheid.
Disruptie betekent eigenlijk ontwrichting. Managers definiëren het als
een radicale verandering in een bestaande economische activiteit, die gepaard gaat met innovaties en als doel heeft een nieuwe bron aan te boren. Prachtig, mits deze nieuwe bron een heilzame vloeistof levert. Lang niet elke verandering is een verbetering, laat staan voor iedereen. Daarnaast kan de ontwrichtende situatie waarin we zijn beland ook leiden tot chaos en geweld. Of tot besluiteloosheid en passiviteit. Wat wordt het,
fight, flight or freeze?
Een werkzaam vaccin dan. Kan nog jaren duren, zegt de een, op korte termijn starten we de produktie, verwacht een ander. En dan? Worden alle zieken genezen, krijgen alleen de rijken toegang tot het middel, of alleen de inwoners van de rijke landen? Leidt beschikbaarheid niet tot grotere nonchalance bij het naleven van de veiligheidsvoorschriften? Het gebeurt vaker dat een maatregel een tegenovergesteld effect sorteert. Denk aan zwaar bepantserde, ‘veilige’ SUV’s die roekeloos,
onveilig rijgedrag bevorderen.
En dan de schuldenlast. Onvoorstelbare getallen met 12 of zelfs 15 nullen. Sommige economen zijn daar heel laconiek onder: gewoon blijven lenen, want de rente is laag, en straks niets terugbetalen, of de aflossing uitsmeren over 100 jaar, want iedereen zit in hetzelfde schuitje. Het enige dat we te vrezen hebben is de vrees voor schulden zelf. Kortom: wat is het probleem? Nou, misschien dat er toch veel bedrijven failliet gaan, dat de kloof tussen arm en rijk groter wordt, nationaal en mondiaal.
Terug van wereldschaal naar ons dagelijks leven. Je kan best spreken van ‘disruptie-optimisme’, mits je creatief omgaat met al die onzekerheid: in eigen kring je best doen om nieuwe wegen te vinden, alle gezondheidsaspecten serieus blijven nemen en bedenken:
een mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest en dat nooit op komt dagen.
