Deze week

In Europa gaan voorzichtig de deuren weer open, terwijl het zwaartepunt van de coronacrisis zich steeds meer richting Latijns-Amerika verplaatst. Het is dan ook te merken dat het nieuws langzaam minder corona-centrisch wordt. Al kan dat ook liggen aan de grote geopolitieke aardsverschuivingen en gebeurtenissen van de afgelopen week: de grip van China op Hong Kong wordt strakker, de situatie in Libië ontspoort, politiegeweld staat weer op de agenda in de VS en ook lijkt het hoofdstuk van de oorlog in Afghanistan bijna ten einde.

Hopelijk wordt het coronaleed veroorzaakt in landen als Chili of El Salvador geen ver-van-mijn-bed-show. Onze aandacht verslapt nog wel eens, zoals het Al-Jazeera item dat we deze week bespreken bij 'De correspondent spreekt' bewijst. 
 
Deze week dus aandacht voor een brede selectie nieuws- en correspondentenverhalen. Zoals: coronaproof vakantie vieren in Europa, de rol van activisme in de journalistiek,  het lot van de Rohingya's in Myanmar en  veiligheidstips voor (video)journalisten die zich moeten begeven in grote menigtes.

Latijns-Amerika zwaar getroffen
Latijns-Amerika is volgens de WHO het nieuwe epicentrum geworden in de wereldwijde coronacrisis. De organisatie ziet ziektegevallen in Brazilië, Peru, Chili, El Salvador, Guatemala en Nicaragua sterk stijgen. Waarom? Omdat in Brazilië president Bolsonaro bijvoorbeeld weigert om strenge lockdown-maatregelen te nemen - om zo de economie te beschermen, beschrijft Vox in deze analyse. In andere landen is de verspreiding van het virus te danken aan een toxische combinatie van zwakke (of ineenstortende) zorg, armoede, de naderende winter en een tekort aan levensmiddelen die inwoners dwingen de straat op te gaan. In protest of om geld te verdienen. "Ik vind het vooral pijnlijk om al dit paniekvoetbal aan te zien", schrijft RTL-correspondent Sandra Korstjens over de situatie in Brazilië. Een land waar corona de politieke verdeeldheid vergroot. "Ik begrijp dat je iets moet doen om de verspreiding van het virus te voorkomen en ik zou die beslissingen niet graag nemen op dit moment. Maar er lijkt op dit moment op alle vlakken in Brazilië een gebrek aan goede coördinatie en een gestroomlijnde aanpak van het coronavirus. "

De campings in Frankrijk zijn coronaproof
In onze vorige nieuwsbrief lieten we zien hoe correspondent Tijn Sadée Europa doorkruiste en de enige gast was op een camping in Luxemburg. In Frankrijk, dat normaal gesproken iedere zomer hordes Nederlandse toeristen aantrekt, verkeren de campings ook in onzekerheid. De Franse regering besluit binnenkort of buitenlandse toeristen deze zomer welkom zijn. De vele campings zijn er in ieder geval klaar voor om volgens de coronaregels gasten te ontvangen. Volkskrant-correspondent Daan Kool bezocht zo'n coronaproof camping en onderzocht de gevolgen van de pandemie voor de campings en hoe zij nu met de situatie omgaan. 

Turkse hongerstakers van band Grup Yorum overleden
Twee bandleden van de Turkse band Grup Yorum zijn kort na elkaar overleden na een hongerstaking van bijna een jaar. De band wordt door de Turkse regering, die hard optreedt tegen politieke tegenstanders, in verband gebracht met een als aangemerkte terroristische organisatie en concerten van de band zijn daarom al geruime tijd streng verboden. Correspondent Fréderike Geerdink schrijft in De Groene hoe bandleden Ibrahim Gökçek (40) en Helin Bölek (28) met hun hongerstaking protesteerden tegen regelmatige invallen van de politie en het concertverbod. Turkije gaf echter geen krimp. Gökçek en Bölek overleden een maand na elkaar. 

Jihadisten in Mozambique
IS-watchers wezen het afgelopen jaar al naar de toenemende dreiging van jihadistisch geweld in Mozambique. Een brandhaard die al sinds 2017 smeult en door de coronacrisis onzichtbaar dreigde te worden. De aanvallen van de strijders kostten de afgelopen drie jaar al bijna duizend mensen het leven. Deze maand greep het leger hard in, met hulp van Russische en Zuid-Afrikaanse huurlingen, om de aan IS-gelieerde groep een halt toe te roepen. Buurlanden vrezen echter dat de situatie in het verdeelde Mozambique escaleert, zoals met jihadistengroepering Boko Haram in Nigeria, en uitmondt in een groter conflict.

Unieke foto's uit Oezbekistan door de lens van een local
Op plekken in de wereld waar we weinig van weten en dus ook geen correspondent kunnen verwachten, zijn we voor nieuws en indrukken soms afhankelijk van lokale journalisten en fotografen. In Oezbekistan, waar tot 2016 een autoritaire regering aan de macht was, was het moeilijk om het dagelijkse leven en de cultuur vast te leggen, legt fotograaf Anzor Salidjanov uit aan Radio Free Europe. Hij begon in 2009 met het vastleggen van het straatbeeld in zijn woonplaats Bukhara. Ook hij kreeg regelmatig te maken met de politie, die zijn foto's verwijderde en aanmerkte als 'spionage'. Toch ging Salidjanov door. Hij wil naar eigen zeggen juist de conflicten vermijden en het gewone, dagelijkse leven laten zien. Via zijn foto's krijgen we een indruk van het leven in Oezbekistan. 

Werelden in botsing
Verenigd Koninkrijk-correspondent Tim de Wit zag zijn collega's in Italië en Spanje overuren draaien door de coronacrisis. Hij las over de strenge lockdown-maatregelen, de dodentallen en zag in Nederland "de rolluiken zakken". Ondertussen leek het half maart alsof er in zijn standplaats niks aan de hand was, schrijft hij bij de NOS. 'Als correspondent leef je voortdurend in twee werelden. In het land waaruit je verslag doet, uiteraard, maar ook in de Nederlandse belevingswereld. Daar zit immers het publiek. De kijker, luisteraar en lezer. En plotseling kwamen die werelden enorm met elkaar in botsing.  En ik vroeg me steeds meer af: waarom zijn die Britten zo eigenwijs? Het zorgde ervoor dat ik al in een vroeg stadium de metro vermeed en met handschoenen aan boodschappen deed. Mensen keken me aan alsof ik niet goed bij mijn hoofd was.'

Activisme én journalistiek?
Actiejournalistiek, is een beladen begrip. Zelfs een vleugje of schijn ervan kan weerzin en felle discussie oproepen in onze beroepsgroep. Maar hoe zit dat als je als journalist leeft in een anti-democratische samenleving of een dictatuur? Is gedegen journalistiek - temidden van desinformatie, propaganda en censuur - ook niet een vorm van activisme? Open Democracy portretteert Ilya Azar van de Russische krant Novaya Gazeta die een bijzondere dubbelrol heeft aangenomen. "Je kunt niet aan de zijlijn blijven staan en denken dat jouw rol beperkt is tot het verslaan van onrecht", vertelt Azar. "Weinig mensen zijn bereid om actie te ondernemen, maar iemand moet het doen". En die persoon is Azar, die hiermee ook zorgt voor wrijvingen met zijn collega's van Novaya Gazeta.

Wie maalt er nog om het leed van de Rohingya?
"Wie ben ik om verdrietig te zijn", vraagt Al Jazeera correspondent Mohammed Jamjoom zich af in onderstaande video. Hij doet verslag van het lot van het Rohingya-volk dat gevlucht is voor het genocidale overheidsgeweld in thuisland Myanmar. "Geen enkel verhaal heeft zo'n impact op mij gemaakt, als het verhaal van de Rohingya". Journalisten als Jamjoom verslaan dit soort humanitaire crises met het idee dat de beelden die ze maken en de verhalen die ze optekenen een verschil kunnen maken in de wereld. Door te confronteren met onrecht, misdaden en humanitaire crises de wereld tot actie te bewegen. Maar met alle technologie en sociale media van vandaag tot onze beschikking, betreurt Jamjoom, wordt het leed van de Rohingya vooral gezien door een lens van onverschilligheid. Video:

Digitale veiligheid 
'Het is oorlog, maar niemand die het ziet' van Huib Modderkolk is niet alleen een heel vlot geschreven boek, maar ook een waarschuwing voor de gevaren waar we als journalist (of correspondent) nog steeds te weinig over nadenken. De chaos die de wereldwijde pandemie veroorzaakt, zorgt ervoor dat kwade actoren zoals hackers of repressieve regimes makkelijker digitaal kunnen inbreken in onze computers en zo burger- of mensenrechten kunnen schenden. In een webinar van het Clingendael Instituut vertelt Modderkolk samen met expert Sico van der Meer over het belang en de toekomst van digitale veiligheid. Wie geen geduld heeft om het uur durende - boeiende - college te kijken, vindt bij The Rory Peck Trust een handleiding voor effectieve digitale beveiliging van jouw werkzaamheden.
 
'Iedere minuut die je blijft hangen, is er een waar je blootstelling riskeert'
“Ik zat er gewoon te dicht op", herinnert Reuters-fotograaf Bryan Woolston zich over de anti-lockdown demonstratie die hij bijwoonde in Frankfort in de Amerikaanse staat Kentucky. Of specifieker: waar het misging met veilig afstand houden. "Als je tussen mensen loopt die niet in het gevaar van het virus geloven, dan maken ze zich niet druk over het verspreiden ervan."

De richtlijnen om veilig buiten te werken in deze volksgezondheidscrisis zijn nieuw en nog onwennig. Er zijn zeker nog geen standard operating procedures. Dat is verwarrend, zeker als je evenementen met grote groepen mensen  moet verslaan zoals Woolston. Columbia Journalism Review bespreekt de manieren waarop verschillende journalisten te werk gaan in deze situaties: "bedek jezelf niet in beschermingsmateriaal zodat je er uit ziet als een astronaut" anders schrik je mensen af of vestig je de aandacht op je. Vermijd agressief uitziende mensen en sla het noteren van namen over van de mensen die je fotografeert. "Iedere minuut die je blijft hangen, is een minuut waar je blootgesteld wordt aan het virus". 

Eerder deze maand liet de Amerikaanse journalist Kevin Vesey zien hoe moeilijk het is om live-verslag te doen van protesten en de social distancing-regels te volgen als een menigte aggressief begint te worden.