Stil-zijn: mooi en moeilijk tegelijk. Mooi als je ervaart dat de momenten dat je stilte oefent er ook echt even rust en focus is. Echt een verademing. Maar ook moeilijk: steeds zijn er weer de gedachten, de afleiding, de onrust. Ik hoop dat deze derde les van de cursus je weer inzichten en oefeningen brengt die je echt verder helpen op je weg van stil-zijn.
Centrerend bidden
Stil-zijn is een vorm van gebed. Het is: bidden zonder woorden (of met heel weinig woorden). Net toen ik deze les ging voorbereiden stuurde een deelnemer me een citaat toe: "Stilte is geen leegte, het is een gebed; het bewustzijn tegenover God te staan, een vraag" (Luigi Giussani).
Nee, inderdaad, stilte is geen leegte. Stilte is de ruimte die we creëren om ons bewust te worden van Gods aanwezigheid. Stilte is een vraag, een bede: 'Heer, maak me bewust van uw aanwezigheid'.
In de traditie van de kloosters is er een vorm van bidden gegroeid die in het Engels 'centering prayer' wordt genoemd. Ik vertaal dat met: 'centrerend bidden'. Maar je zou het ook kunnen vertalen met: het stiltegebed. In de kern komt deze manier van bidden hierop neer: je kiest één gebedswoord uit (ik leg dat zo verder uit) en in de stilte die je zoekt kies je er steeds opnieuw voor (als je toch weer merkt dat je gedachten ergens anders naartoe gaan) om naar dat gebedswoord terug te gaan.
Centrerend bidden is bidden met één woord, je gebedswoord. Dat ene gebedswoord staat voor je actieve verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn en open te staan voor zijn vernieuwende werkzaamheid binnenin jou. Deze twee richtlijnen vormen de kern van wat je dan doet in de stilte
Ontspan, kom tot rust en maak contact met je verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn. Introduceer het gebedswoord.
Als je merkt dat je bezig bent met gedachten of andere prikkels, keer dan telkens weer zachtjes terug naar je gebedswoord.
Wat wordt er precies met dat gebedswoord bedoeld? Daarmee wordt een voor jou persoonlijk betekenisvol woord bedoeld met bijbelse wortels, een woord waarin jij als het ware je verlangen samenvat en samenbalt om in Gods aanwezigheid te zijn.
Het gebedswoord is er om je houvast te geven in de stilte waarin je Gods aanwezigheid zoekt. Je hebt slechts dit ene woord waar je steeds naar terug gaat als je merkt dat je in de stilte toch weer met andere dingen bezig bent in je denken.
Voorbeelden van zo'n gebedswoord, dat bij voorkeur kort is, zijn bijvoorbeeld:
Liefde
Vrede
Heer
Jezus
Abba
God
Geest
Hier
Licht
Ja
Stil
Het gaat erom dat het woord voor jou zelf betekenisvol is en de drager kan zijn van je actieve verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn.
De kern van het stiltegebed is nu dat je telkens als je merkt dat je bezig bent met gedachten op andere prikkels (bijvoorbeeld jeuk aan je been, een geluid dat er plotseling is, een auto die voorbij rijdt) je zachtjes (vriendelijk en zonder oordeel) terugkeert naar je gebedswoord.
Dit kun je dus toepassen als je thuis (of buiten) stilte zoekt, en ook als je in een kerkdienst bent en je de voorganger hoort zeggen: 'Laten we stil zijn'.
Wat is in bovenstaande uitleg nieuw voor je?
Welke gebedswoord kies jij? Waarom juist dit woord?
Als je op onderstaande button klikt, kun je een korte video bekijken waarin ik nog wat meer uitleg geef over die gedachten en andere prikkels waarvan je steeds maar weer 'last' hebt als je stil wilt zijn.
Voor mij hangen stilte en ruimte nauw met elkaar samen. Stilte geeft ruimte. Stil-zijn betekent dat wat vol en lawaaierig is, leger en rustiger wordt. Waar het stiller wordt, wordt het ruimer.
Het lied dat ik je deze keer aanreik gaat vooral over die ruimte: 'Ruimte voor U' van Sela. Ruimte om stil te staan bij Gods aanwezigheid. Stilte als ruimte voor God. Lees de tekst nu eerst rustig en aandachtig door en laat het al wat stiller in je worden.
De dagen gaan haastig voorbij.
Waar is er ruimte voor U?
U roept ons, maar wie heeft er tijd?
Waar is er ruimte voor U?
Wanneer staan wij nog stil,
stil bij uw stem?
De dagen gaan haastig voorbij.
Waar is er ruimte voor U?
Heer, leer ons uw tempel te zijn.
Maak ons een ruimte voor U.
Heer, breng ons tot rust in de tijd.
Maak ons een ruimte voor U.
Wanneer staan wij nog stil,
stil bij uw stem?
Heer, leer ons uw tempel te zijn.
Maak ons een ruimte voor U.
U sprak en U maakte
en zag: het was goed.
Alles is ruimte voor U:
de zee en het land,
ons hart, ons verstand;
alles is ruimte voor U.
Zo zijn wij ruimte voor U.
Via onderstaande button kun je het lied nu gaan beluisteren. Kom tot rust. Ga ontspannen zitten. Word stil. En luister met alle aandacht die in je is naar het lied.
Wees alert op die ene zin die je in het bijzonder raakt. En neem na het beluisteren van het lied nog wat tijd om bij die ene zin stil te staan.
Als je stil bent, en je bent aandacht aanwezig, dan merk je al snel dat je ademt. Ademen gaat vanzelf, zonder dat je je ervan bewust bent. Want je bent altijd met wat anders bezig. Gelukkig maar: als we er zelf steeds aan zouden moeten denken dat we adem moeten halen, zouden we het al snel vergeten.
Die adem kan juist in de stilte ook een hulp zijn om in het hier en nu van dit moment te komen. Je adem heb je altijd bij je. Ademen is dus een gebeuren dat ook je focus kan worden in je oefening om stil te zijn.
Je kunt het op dit moment meteen even proberen: word je gewaar dat je inademt, en weer uitademt; inademen en weer uitademen. Adem in. Adem uit.
De adem brengt ons bij ons mens-zijn: dat we een levend wezen zijn. God heeft ons de levensadem in de neus geblazen. De Heilige Geest heet in bijbeltaal ook: Adem.
Je kunt daarom, als je stil bent, je aandacht ook richten op je adem. Je zou zelfs het woord 'adem' als je gebedswoord kunnen kiezen om de focus te ondersteunen. Dat woord maakt je ervan bewust dat jij ademt en dus leeft én je realiseert je dat de Geest Gods Adem is die jou levend maakt. Gods Ademende Aanwezigheid - daarnaar ben je op zoek in de stilte.
Welke betekenis heeft ademen voor jou?
Hoe wil jij aandacht voor je adem inzetten in je stilte-oefeningen?
Keer u stil tot God
Toen ik zelf leerde mediteren en stil-zijn (dat begon in mijn studietijd in de jaren 90 van de vorige eeuw) werden deze woorden uit Psalm 62 vers 6 voor mij heel belangrijk (in de NBG-vertaling van 1951):
Waarlijk, mijn ziel, keer u stil tot God,
want van Hem is mijn verwachting.
In de NBV van 2004 luidt dit bijbelvers zo:
Zoek rust, mijn ziel, bij God alleen,
van hem blijf ik alles verwachten.
Mooi vind ik hier dat ik leer om mijn ziel aan te spreken: 'mijn ziel...'. Mijn ziel is mijn binnenruimte, mijn kwetsbaarheid, mijn binnenkant waar emoties en gevoelens zijn, waar ik geraakt kan worden. Die binnenruimte spreek ik aan als ik zeg: 'Mijn ziel... keer u stil tot God'.
Van binnenuit in stilte me richten op God - dat is waar het in de geestelijke oefening van het stil-zijn om gaat. Het herhalend zeggen van zo'n zin werkt ook heel verstillend. Je kunt dat combineren met je adem:
inademen: waarlijk, mijn ziel
uitademen: keer u stil tot God
inademen: want van hem
uitademen: is mijn verwachting
Zo kan een Psalmvers je helpen om al ademend je aandacht te richten op Gods aanwezigheid.
Oefenen
Breng de stil-zijn in de praktijk. Denk er niet alleen over na. Onderstaande oefeningen kun je als je dat wilt een paar keer herhalen verspreid over verschillende dagen.
Kies een gebedswoord uit. Neem daar wat tijd voor. Welke woord schiet je al snel te binnen? Welke woord speelt al een belangrijke rol in je spiritualiteit? Je kunt de Geest ook vragen om je een gebedswoord te geven.
Neem tijd om centrerend te bidden, oftewel het stiltegebed te beoefenen met behulp van je gebedswoord. Bepaal hoeveel tijd je stil wilt zijn. In de Oefenruimte stil-zijn vind je audiobestanden die je daarbij helpen.
Luister nog een keer naar het lied Ruimte voor U. Kies ervoor om met je volle aandacht bij het lied te blijven (bij de tekst of bij de muziek zelf). Merk op waar het lied je raakt.
Wees alert op momenten in je dagelijkse leven dat je even moet wachten (in de file, in de rij achter de kassa, in de wachtruimte bij de tandarts). Gebruik die momenten om stilte te oefenen.
Neem een paar keer de tijd om stil te zijn en alleen maar je aandacht te richten op je ademhaling. Je hoeft niet aan je ademhaling te veranderen. Alleen maar je aandacht ernaartoe te brengen en erbij te blijven.
Interactie
In het vragenformulier bij deze les kun je onder andere doorgeven welk woord jij als gebedswoord kiest. Ook kun je vragen doorgeven die je beantwoord zou willen zien tijdens het webinar van dinsdagavond.
Je hoeft niet altijd elk onderdeel van elke les te doen! Voel je vrij om onderdelen over te slaan. Voor wie ruimte en tijd en zin hebben volgen hier nog wat suggesties.
Het centrered gebed heb ik zelf geleerd via het werk van Contemplative Outreach en Thomas Keating. Als je een wat uitgebreidere toelichting wilt lezen op 'centering prayer' kun je hier terecht: De methode van het centrerend gebed.
op het vragenformulier van les 2 kon je onder andere liederen en bijbelgedeelten doorgeven die voor jou betekenisvol waren rondom het thema stilte. Nieuwsgierig naar wat andere dellenemers hebben genoemd? Ga dan hier naartoe: bijbelgedeelten en liederen.
Het stiltegebed of centrerend gebed wordt ook wel het innerlijk gebed genomend. Op de site 'Bidden is een weg' vind je er ook informatie over: Innerlijk gebed.
Webinar
Morgenavond, dinsdag 16 juni 2020, is er een webinar via Youtube Live. Je bent van harte welkom om mee te kijken! Het webinar zal gaan over vragen die ik binnen heb gekregen en ik zal ook nog meer informatie en inspiratie geven rond het thema stil-zijn. Ook zullen we tijdens het webinar een stilte-oefening doen.
Je hoeft je niet aan te melden voor het webinar, maar het is voor mij wel prettig om een beetje te kunnen inschatten hoeveel deelnemers er zullen zijn. Op het vragenformulier bij deze les kun je daarom ook aangeven of je wel of niet mee zult doen.
Morgenmiddag ontvang je nog een herinnering aan het webinar. Mocht je niet mee kunnen doen: het webinar is achteraf terug te bekijken!
Stil-zijn is een vorm van gebed. Het is: bidden zonder woorden (of met heel weinig woorden). Net toen ik deze les ging voorbereiden stuurde een deelnemer me een citaat toe: "Stilte is geen leegte, het is een gebed; het bewustzijn tegenover God te staan, een vraag" (Luigi Giussani).
Voor mij hangen stilte en ruimte nauw met elkaar samen. Stilte geeft ruimte. Stil-zijn betekent dat wat vol en lawaaierig is, leger en rustiger wordt. Waar het stiller wordt, wordt het ruimer.
Als je stil bent, en je bent aandacht aanwezig, dan merk je al snel dat je ademt. Ademen gaat vanzelf, zonder dat je je ervan bewust bent. Want je bent altijd met wat anders bezig. Gelukkig maar: als we er zelf steeds aan zouden moeten denken dat we adem moeten halen, zouden we het al snel vergeten.
Toen ik zelf leerde mediteren en stil-zijn (dat begon in mijn studietijd in de jaren 90 van de vorige eeuw) werden deze woorden uit Psalm 62 vers 6 voor mij heel belangrijk (in de NBG-vertaling van 1951):
