18 Mart sabahından herkese günaydın. Geçtiğimiz günlerdeki bahar provasının ardından bugün ve yarın havalar yağışlı olacak. Evde geçirilen sürelerin arttığı şu günlerde yağmurlu bir havada evde bir film izlemenin veya kitap okumanın da keyifli bir aktivite olacağına inanıyoruz.

• Güne başlarken bir şarkı: Çanakkale Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nden en fazla kayıp verenler arasında Krallık tarafından cepheye "sürüklenen” Anzaklar vardı. (Anzak kelimesi, "Australian and New Zealand Army Corps"un kısaltması ANZAC'tan geliyor.) Gelibolu’ya gönderilmiş bir Anzak askerin hikâyesini konu alan ve içinde bulunduğu savaşı anlamsız ve korkunç olarak tarif eden 1971 tarihli The Band Played Waltzing Matilda, zamanla tüm dünyada emperyalizm ve savaş karşıtlığıyla özdeşleşen şarkılardan biri hâline geldi. İleride Ekim Devrimi’ne kadar uzanan yolu açacak olan Çanakkale Zaferi, geride evrensel hikâyeler bıraktı.
   

• 19 Mart’ta toplanması planlanan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, salgının ekonomik ve finansal etkilerini değerlendirmek üzere dün toplanarak politika faizinde 100 baz puan indirime gitti ve yeni oranı %9,75 olarak belirledi. TCMB ayrıca piyasaların ihtiyaç duyduğu likiditeyi sağlamaya ve ihracatçıların nakit akışlarını desteklemeye yönelik bir önlem paketi açıkladı.

• Ayrıntılar: TCMB, reel kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalar için yabancı para zorunlu karşılık oranlarını 500 baz puan indirdi. İhtiyaç duyulan günlerde 1 hafta vadeli repo ihalelerine ek olarak 91 gün vadeli repo ihaleleriyle piyasaya likidite sağlama kararı alındı. Reel sektörü desteklemek için vadesi bugünden 30 Haziran’a kadar gelecek olan reeskont kredilerinin geri ödemelerine 90 güne kadar vade uzatım imkânı tanındı.

• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), gecikmeye giren kredilerin 90 gün olan takibe aktarım süresini 180 güne uzattı. Yıl sonuna kadar geçerli olacak uygulama tüm tipleri kapsıyor.

• Birleşik Krallık Maliye Bakanı Rishi Sunak, düzenlediği basın toplantısında ülkedeki işletmeleri desteklemek için hükümetin 330 milyar sterlinlik fon sağlayacağını ve ekonomiyi korumak için “ne gerekiyorsa yapacaklarını” açıkladı. Hükümetin destek açıklamasının ardından FTSE 100 günü %2,8 artışla tamamladı.

• Ayrıntılar: Sunak; önlem paketinin parçası olarak havayollarına özel destekler sunmayı planladıklarını, perakende ve konaklama sektöründeki belirli işletmelere 25 bin sterline kadar, 700 bin kadar küçük işletmeye ise 10 bin sterlin hibe vereceklerini ve mortgage ödemelerinin 3 aylığına durdurulduğunu açıkladı.

• ABD merkez bankası Fed, 2008 krizinde devreye aldığı ticari senet fonlama programını (CPFF) yeniden başlatma kararı aldığını açıkladı. Bu kapsamda New York Fed belirli koşulları sağlayan şirketlerden kısa vadeli ticari senet alımları yaparak piyasalardaki akışın sorunsuz devam etmesini sağlamayı hedefliyor. Piyasaların olumlu karşıladığı hamle sonrasında S&P 500 günü %6 yükselişle kapadı.

• Jingdong olarak da bilinen Pekin merkezli e-ticaret şirketi JD.com, 2 milyar dolar değerinde hisse geri alımı yapacak. 

• Neden önemli? Krizi avantaja dönüştüren çevrimiçi platformlardan JD.com, tüketicilerin evde zaman geçirmesi, dolayısıyla alışveriş ihtiyaçlarını sipariş yoluyla gidermeleri gibi sebeplerden ilk çeyrekte gelirin en az %10 artacağını tahmin ediyor.

• ABD merkezli e-ticaret devi Amazon, sosyal mesafelenme ve karantina uygulamaları kaynaklı talebi karşılayabilmek adına 100 bin depo ve teslimat ağı personeli işe alacak.

• Die Welt gazetesinin iddiasına göre Donald Trump, koronavirüse aşı geliştiren Almanya merkezli biyoteknoloji şirketi CureVac'ı ABD'ye çekmek için 1 milyar dolar dolaylarında bir teklifte bulundu.  

• İddia: Trump, firmanın geliştirmesi muhtemel aşının münhasır haklarının ABD'nin tekelinde kalmasını istiyor.
• Açıklama: Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas söz konusu iddialar üzerine "Bu virüsü sadece birlikte yenebiliriz, birbirimize karşı değil" yorumunu yaptı. Almanya Ekonomi Bakanı Peter ise "Almanya satılık değildir" ifadelerini kullandı.
• İtiraz: Şirket konu ile ilgili yaptığı açıklamada koronavirüs aşısının geliştirilmesine odaklandıklarını, söz konusu satın alma iddialarını reddettiklerini belirtti.

• Samsung, geçtiğimiz ay tanıttığı S20, S20 Plus ve S20 Ultra modellerinde de kullandığı 512 GB’lık depolama ve işlemci çipleri için seri üretime geçerek daha fazla modelde kullanmaya başlayacak.

• Nedir? eUFS 3.1 standardında üretilecek çipler bir öncekilere göre yaklaşık 3 kat hızlı olacakken aynı zamanda herhangi bir sıkıştırma yapmadan 8K video saklama ve 100 GB’lık veriyi 90 saniye içinde iletme özelliği taşıyor. 

• San Diego Polis Departmanı, Clearview AI kullanımını yasakladığını açıkladı. 

• Clearview AI: Müşterilerinin arattığı bir yüzün, kişilerin internete yükledikleri fotoğraf ve videoları kaydederek oluşturduğu veri tabanındaki eşleşmelerini sunan programı yüzlerce polis departmanı ve istihbarat kurumunun denediği ortaya çıkmış; bu olay kişisel verilerin korunması ve gizlilik konularında tartışma yaratmıştı.

• Huffpost India’ya göre, Hindistan hükümeti 2021 itibarıyla 1,2 milyar vatandaşının taşınma, iş değiştirme, mülk satın alma ve soyağacındaki değişiklikleri takip edecek bir veri tabanı kurmayı planlıyor. 2009 yılında da Adhaar isimli bir bilgi takip sistemini hayata geçiren ülkenin yeni veri tabanı uygulamasına yönelik kişisel veri gizliliği ve verinin kötü kullanımı için gerekli düzenlemeleri hayata geçirmemesinden endişeleniliyor.

• Protestolar ve gözetim: Geçtiğimiz hafta hükümet, ülkede yer yer devam eden protestolar sırasında 1.100 kişinin yüz tanıma sistemleri aracılığıyla tespit edildiğini açıklamıştı.

• Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, bugün günün ilk saatlerinde yaptığı açıklamada Çin temaslı bir çalışanından koronavirüs kaptığı düşünülen 89 yaşındaki bir hastanın hayatını kaybetmesiyle Türkiye’deki ilk koronavirüs kaynaklı ölümün gerçekleştiğini ve testi pozitif çıkan hasta sayısının 98’e ulaştığını belirtti.

• Irak Dışişleri Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri’nin Haşdi Şabi çatısı altında bulunan Ketaib Hizbullah (Hizbullah Tugayları ya da Irak Hizbullah’ı) güçlerine karşı gerçekleştirdiği hava saldırılarını Irak’ın egemenlik haklarına aykırı olduğu gerekçesiyle BM’ye şikayet etti. Yapılan açıklamada koalisyon güçlerinin Irak askerlerini eğitme, silahlandırma ve danışmanlık hizmeti verme görevlerinin dışına çıkarak gerçekleştirdiği eylemler sorumsuz ve provokatif olarak nitelendirildi.

• Son yıllarda Asya-Pasifik bölgesinde sık sık rastlanan telekomünikasyon kısıtlamaları ve sosyal medyaya erişim engelleri, internete erişimin yerel ve uluslararası mahkemeler tarafından bir insan hakkı olarak görülmeye başlanması ile daha fazla tepki toplamaya başladı. 2017 yılında 108, 2018 yılında 188 vaka rapor edilirken 2019’un sadece ilk altı ayında 128 vaka raporlandı. Vakaların büyük çoğunluğu ise Asya’daydı. 

• Bir adım geriden: Myanmar’ın Arakan bölgesinde etnik ve dini çalkantılar devam ederken geçtiğimiz ay tekrar başlayan internet erişim kısıtlamaları Rohingya Müslümanlarının bulundukları kampların dünyayla bağlantısını kopardı. Geçtiğimiz aralık ayında sayıca internet kesintisi rekoru kırılan, Hindistan’ın özerk statüsünü elinden aldığı Kaşmir’de de zaman zaman benzer kısıtlamalar yaşandı. Pek çok insan hakları aktivisti bağımsız gözlemcilerin bulunmadığı bu bölgelerin dünyayla sadece sosyal medya vasıtasıyla iletişim kurduğunu öne sürerek durumu büyük bir ihlal olarak nitelendiriyor.
• Ulusal güvenlik: 2019’un ilk altı ayında raporlanan 128 vakadan 80’inin gerçekleştiği Hindistan’da internet kesinti ve kısıtlamalarına ulusal güvenlik ve olağanüstü koşullar sebep gösteriliyor. Neredeyse internete tüm erişimin sansürlendiği Çin ise bu noktada Hindistan’ın en büyük destekçisi konumunda. Çin tarafından yapılan açıklamalarda “Olağanüstü hallerde internete erişimin kısıtlanması egemen devletlerin standart bir uygulaması olmalıdır.” ifadelerine yer verildi.

• Karantina ve sosyal mesafelenme uygulamalarının yaygınlaşmasıyla erişimin mümkün olmadığı kurumların arşivlerini demokratikleştirme akımı devam ediyor. Metropolitan Operası, kapalı olduğu her akşam arşivinden bir gösterimin kaydını 20 saatliğine yayına açacağını duyurdu. Yarın, librettosu pembe dizileri aratmayan Kamelyalı Kadın romanına dayanan Giuseppe Verdi'nin La Traviata'sının 2018 temsilini kaçırmamanızı öneriyoruz.

• Boş zamanlar: Şirketlerin evde kalmaya teşvik "jestleri" de sanat kurumlarını takip ediyor. Japonya merkezli elektronik müzik enstürmanları üreticisi KORG, 114 lira değerindeki Kaossilator uygulamasını; yarım asrı aşkın süredir synthesizer (sentezleyici) üreten Moog ise Minimoog Model D uygulamasını geçici bir süreliğine ücretsiz olarak sundu.

• 12 farklı ülkenin ev sahipliğinde bu yaz 12 Haziran - 12 Temmuz tarihleri arasında düzenlenmesi planlanan, Türkiye'nin de mücadele edeceği 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası (EURO 2020), Covid-19 sebebiyle EURO 2021 adıyla 11 Haziran - 11 Temmuz 2021 tarihlerinde düzenlenecek. UEFA ayrıca Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi turnuvalarını da geçici olarak askıya aldığını duyurdu.

• Dahası: Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL) da EURO 2020'yle aynı tarihlerde Kolombiya ve Arjantin'de düzenlenmesi planlanan Copa America'yı bir yıl erteledi.

• Türkiye Futbol Federasyonu başkanı Nihat Özdemir, Süper Lig'in ertelenmeme kararının Sağlık Bakanlığı'na danışılarak alındığını, maçların Nisan ayı sonuna kadar seyircisiz şekilde oynanmaya devam edeceğini belirtti.

• Teniste sezonun ikinci grand slam turnuvası olan Fransa Açık, diğer adıyla Roland Garros, 4 ay ertelendi. Paris'te oynanacak turnuva, –bir başka salgın riski olmazsa– 20 Eylül - 4 Ekim 2020 tarihleri arasında oynanacak.

• KPMG Football Benchmark, Avrupa'nın 5 büyük liginde bu sezona devam edilememesi hâlinde liglerin karşılaşacağı finansal zararı tahmin etti. Buna göre en büyük zarara uğrayacak lig 1,15 - 1,25 milyar dolar ile İngiltere Premier Lig oldu. 5 büyük ligin toplam zararının ise 4 milyar dolara ulaşabileceği tahmin edildi. Raporun tamamına buradan aracılığıyla ulaşabilirsiniz.

• ABD'nin en üst düzey korumalı futbol ligi NFL'de 20 yıldır New England Patriots forması giyen Tom Brady, sözleşmesinin bitmesinin ardından yenilemeyerek takımdan ayrıldığını ve kariyerinde yeni bir sayfa açacağını açıkladı. 42 yaşındaki oyun kurucu Patriots'la 6 Super Bowl şampiyonluğu elde ederken 3 sezon ligin en değerli oyuncusu seçilmişti.

• Dahası: BBC Sport, Tom Brady'nin kariyerindeki en zirve 10 anı derledi, bağlantı aracılığıyla inceleyebilirsiniz.

Dünün Öne Çıkan Karşılaşmaları

• Türkiye Süper Ligi 26. Hafta: Göztepe 2 - 0 Çaykur Rizespor
• ING Basketbol Süper Ligi Normal Sezon 23. Hafta: Anadolu Efes 86 - 55 FE Bursaspor

• Baharat Yolu, Mısır Çarşısı: 300 yıl önce Mısır, Malatya ve İstanbul arasında baharat ve gıda ticareti yapan, 1886 yılında Malatya’da aktar dükkanı açan bir ailenin yüzünü geleceğe dönmüş markası, Hayfene... Ucuzcular adıyla tanınan marka 1970 yılında İstanbul’un en eski kapalı çarşılarından biri olan Mısır Çarşısı’ndaki kalıcı adresine kavuşuyor. Ucuzcular markasının tecrübesini, anneannelerinden duydukları ve Malatya’da çocukların kurduğu piknik oyununa verilen ada aktararak Hayfene ile daha çağdaş bir imaj yaratan marka, bugün birçok sofraya konuk oluyor.
   
• Bugün Hayfene: Ailenin son kuşak temsilcileri tarafından yönetilen Hayfene, Mısır Çarşısı’ndaki merkezinin yanı sıra İstanbul’un ve Türkiye’nin yeni ticaret merkezlerindeki mağazalarıyla, gurme restoran ve marketlerdeki ürünleriyle, e-ticaret sitesinden restoran ve oteller aracılığıyla bir geleneğin çağdaş temsilcisi olarak var oluyor. Hayfene ürünlerini Mısır Çarşısı 51 numarada, Zorlu Center Eataly’de ve www.hayfene.com e-ticaret platformunda bulmak mümkün. 
   
• Öne çıkan ürünler: Hasat sonrası seçilen en kaliteli ürünlerden üretilen geleneksel baharatların yanında özel baharat karışımları, sağlıklı lezzetler ve gurme seçeneklerle gerçek ve iyi gıdanın sürdürülebilirliğini hedefleyen Hayfene’nin, raf ömrünü uzatmak adına uygulanan ışınlama işleminden geçmeyen ürünleri içinde öne çıkanlar şöyle:
   
  • Çeşitli baharatlarla pişirilen Cayenne biberlerine Hayfene sırrıyla füme tadı verilen, tamamen doğal ve katkı maddesi içermeyen Chili Piri Sos No: 2, endüstriyel soslara alternatif arayan acı sos tutkunlarına hitap ediyor.
     
  • Toz soğan, sarımsak, kişniş, zerdeçal, kimyon gibi 20’ye yakın baharattan elde edilen Magi Baharatı, acı-ekşi-tatlı-tuzlu lezzetiyle çorbalara, türlülere, kırmızı et yemeklerine ve pilavlarına yakışıyor.
     
  • Pilavlara, omlet ve menemene, makarnalara, patates yemeklerine tat katan; zeytinyağı veya peynirle kahvaltıda da tüketilebilen Yeniçeri Baharatı ise kekik, sumak, mercanköşk, sarımsak gibi baharatlar ile özel bir tatlı biberin karışımından oluşuyor.
     
  • Sağlıklı Yaşam kategorisi altında listelenen doğal kurutulmuş meyvelere, kavrulmuş ya da çiğ kuru yemişlere ve doğal yağlara da bakmanızı öneriyoruz.

Birleşik Krallık’ın Covid-19 ile "mücadele" stratejisi

Gökhan Çınkara
 

Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson’ın yeni koronavirüs salgını ile mücadele stratejisi başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok ülkesinden ayrışıyor. Geçtiğimiz hafta düzenlediği basın toplantısında, "İngilizlerin sevdiklerini beklenenden erken kaybedeceğini" ifade eden Johnson ve ekibinin Covid-19 stratejisi sürü bağışıklığı ya da toplumsal bağışıklık olarak tanımlanıyor. 

• Sürü Bağışıklığı, (herd immunity) nüfusun bağışıklık sistemi güçlü grubunun hastalığa geliştirdiği dirençle salgının etkisinin gittikçe azalmasını ifade ediyor. Bunu başarmanın yolu da nüfusun olabildiğince fazla kısmının bu virüsü taşıması. Bu noktada ise hastalığa direnç geliştiremeyen risk grubundakiler için kitlesel ölüm riski beliriyor. 
   
• Peki hükümeti akıllara “doğal seçilimi” getiren bu tür bir stratejiyi uygulamaya iten neydi? İngiliz yöneticilerin durumu kapsayıcı bir toplumsalcılık ile ele almadıkları, bunun yerine faydacılığı esas tuttukları söylenebilir. Koronavirüsle maliyet gözetmeksizin mücadele etmektense toplumsal ve ekonomik faaliyetleri yeni koşula uyarlama ve genelin refahını sürdürme stratejisi, İngiliz muhafazakâr siyasetinin referansı olan klasik liberal düşüncenin temel taşlarından “toplumun genelinin yükünü bireye yıkmama” yaklaşımıyla uyuşuyor.
   
• İşe yarayacak mı? İngiliz istisnasının diğer bir yansımasını gördüğümüz bu kriz anında birçok Avrupa ülkesi; sert önlemlerle siyasi, ekonomik ve toplumsal maliyetleri göze aldı. Boris Johnson ise farklı yöntemlerle Brexit sonrası süreçte ortaya çıkabilecek ekonomik problemlerle başa çıkabilmek için nüfusun bir kısmını “gözden çıkarmış” gibi görünüyor. Tüm bu koronavirüs süreci, Birleşik Krallık’ta günün sonunda gündelik siyasetin mi yoksa teknokrasinin mi galip geleceği hakkında ipuçları verecek.