Molenbiotoop in het gedrang
Al sinds 1792 staat Krijtmolen d’Admiraal aan de Noordhollandsch Kanaaldijk. Toen met uitzicht op het Buikslotermeer – nu met een uitzicht op de Buikslotermeerpolder die steeds verder verstedelijkt. De Krijtmolen was toen een van de vele tientallen molens, die een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van Amsterdam. Met zijn tras (gemalen uit tufsteen van de VulkanEifel) en kalk (uit krijt van de Franse Jura) leverde de molen metselproducten die onmisbaar waren voor de bouw van Amsterdamse grachtenhuizen, walmuren en sluizen. Na de Tweede Wereldoorlog raakte de molen in verval. Andere bouwtechnieken, snellere productiemethodes leidden tot steeds minder werk voor de molen. Dankzij het initiatief van omwonenden werd de Krijtmolen overgenomen en gerestaureerd waardoor deze er in 1967 weer ‘als nieuw’ uit zag.
Opdringende verstedelijking leidt tot steeds minder windvang
Intussen veranderde de omgeving. Aan de westzijde verrees de nieuwbouwwijk De Banne. Het BovenIJ ziekenhuis kreeg nieuwbouw aan de noordzijde van de molen en aan de overkant van het kanaal werden populieren geplant om de sportvelden van Elzenhagen beschutting te bieden. Langzamerhand werd de windvang van de Krijtmolen minder, maar dankzij een actieve vrijwilliger-molenaar en een actief bestuur bleef de molen toch regelmatig draaien. Jaarlijks komen er vele honderden bezoekers op de Open Molendagen en staan vele duizenden toeristen even stil om van hun gids het verhaal van de molen te horen.
Ondanks hogere gebouwen en begroeiing, bleef de Krijtmolen het goed doen. Zelfs de gemeente leek de molen gunstig gezind. In 2016 besloot men om in Elzenhagen-zuid 1800 woningen te bouwen, maar daarbij werd aangegeven dat men oog heeft voor de Krijtmolen. Men leek bereid iets te doen aan de inmiddels veel te hoge bomen, en zou bij de nieuwbouw rekening houden met de belangrijkste windrichtingen voor de molen. Na wat geven en nemen bereikten we met ambtenaren een compromis over de bouwplannen.
(Voor deze tekst is dankbaar gebruik gemaakt van een uitgebreide notitie over de Molenbiotoop en de historie van De Krijtmolen van de hand van onze biotoop-adviseur Herman van Dam)
Oeps, even iets vergeten...
U, als lezer van de Nieuwsbrief, hoeven we dit misschien niet meer allemaal te vertellen – maar toch is het soms goed om de historie eens terug te halen. Voor de Gemeenteraad van Amsterdam was deze introductie zeker nodig toen ik daar onlangs insprak namens de Krijtmolen. Aanleiding daarvoor was het feit dat de gemeente, ondanks alle afspraken en in strijd met het bestemmingsplan een vergunning verleend heeft voor gebouwen van Starblok Elzenhagen die de Molenbiotoop fors overschrijden.
Eind augustus 2018 ontdekten we dat bij toeval, toen we als bestuur aan onze adviseur Herman van Dam vroegen om die gebouwen toch eens na te meten. De bouw was toen nog maar net begonnen. We ontdekten dat niet alleen de
‘ Startblokken’ te hoog werden, maar dat ook veel andere geplande woonblokken te hoog zouden worden.
De ambtenaren reageerden verschrikt – erkenden hun fouten, wilden wel iets doen aan de nog niet gebouwde woontorens, maar onze voorstellen om dit soort fouten in de toekomst structureel te vermijden werden weggewuifd - onder het mom van ‘onderzoek’.
Ook een brief aan de wethouder hielp niet. Mevrouw Van Doorninck houdt vast aan datzelfde onderzoek – terwijl er met de Molenbiotoop al een wetenschappelijk onderbouwde methodiek bestaat, die de gemeente nota bene zelf heeft vastgelegd in het bestemmingsplan.
Geen nieuwe ‘Otter’
Echte molenliefhebbers kennen het verhaal van zaagmolen De Otter in West. Daar heeft de gemeente zoveel omheen gebouwd dat die nauwelijks meer kan draaien. Dat is ons schrikbeeld. Lees daarvoor ook het artikel in De Volkskrant van 22 november 2018.
Voor een molen is goede windvang en regelmatig draaien en malen, als ademen en bewegen voor een mens. Zowel dit Rijksmonument als de bezoekers en vrijwilligers verdienen beter. We bereiden ons voor op een taaie strijd met de gemeente – want ze staan niet te trappelen om concreet iets te doen aan de te hoge gebouwen van Starblok Elzenhagen – en willen al helemaal geen toezeggingen doen voor een structurele verbetering van de Molenbiotoop in de nabije toekomst. De kans is groot dat we daarbij in het begin van het nieuwe jaar een beroep op u, als trouwe ‘vriend van de Krijtmolen’ zullen doen.
Nieuw perspectief voor de Krijtmolen?
Vlak voor de Kerst ontvingen we bericht van de Provincie dat onze aanvraag voor vernieuwing van de rieten kap gehonoreerd is. Met dat geld, aangevuld met hopelijk nog wat andere donaties, willen we het aanzien van de Krijtmolen in 2019 verder verbeteren. Maar dan wel voor een molen die zijn naam eer aan doet: een molen die draait, en voldoende wind vangt om, net als vroeger, weer krijt en tras te kunnen malen. Een molen die klaar is voor de toekomst, en die tegelijk herinnert aan de rol die de vele Amsterdamse molens gespeeld hebben in de ontwikkeling van Amsterdam.
Pieter Hettema (voorzitter Stichting Krijtmolen d’Admiraal)
De ‘zeven punten’ die we als eisen hebben neergelegd bij het College, als compensatie voor de overschrijding van de Molenbiotoop:
⦁ Erkenning van de nalatigheid van de gemeente om de overeenkomst van 2016 na te komen en het bestemmingsplan Elzenhagen toe te passen bij de verlening van de vergunning voor Startblok Elzenhagen.
⦁ Vastleggen van het moment waarop de bouw van Startblok Elzenhagen (maximaal 10 jaar) wordt vervangen door lagere permanente nieuwbouw die wel voldoet aan de Molenbiotoop.
⦁ Aanpassing van de hoogte van de twee meest westelijke woonblokken van Startblok Elzenhagen aan de Molenbiotoop op het moment dat de andere woonblokken gereed zijn, zodat de reeds aangemelde bewoners daar vervolgens hun intrek kunnen nemen.
⦁ Financiële genoegdoening voor de onderhoudsschade aan de molen, voor de periode waarin niet aan de Molenbiotoop wordt voldaan.
⦁ Vastlegging in de bepalingen van het nieuwe bestemmingsplan Elzenhagen-zuid en het bestemmingsplan voor Banne Buiksloot dat de Molenbiotoop wordt gerespecteerd en dat voorafgaand aan een mogelijke afwijking eerst een externe deskundige instantie (bv De Hollandse Molen of de Provincie) en de Krijtmolen worden geconsulteerd.
⦁ Afzien van nieuwe initiatieven die tot aantasting van de molenbiotoop leiden, en herstel van de Molenbiotoop op plaatsen waar nu sprake is van overschrijding, zodra dat bouwkundig aan de orde is (bv. BovenIJ ziekenhuis, Jesse Owenshof)
⦁ Een concreet uitvoeringsplan (inclusief tijdschema) in verband met herstel en aanbrengen van beplanting (met name bomen) in overeenstemming met de Molenbiotoop voor het volledige gebied rondom de molen.
|
