Hoe duidelijk moet je zijn?
Laatst keek ik in de schemerige namiddag naar buiten en zag door de takken van de sparren achter ons huis een dun maansikkeltje.
Zie de maan schijnt door de bomen… dat is een duidelijk beeld, al gevormd in m’n kindertijd, toen ik nog geloofde (in Sinterklaas). De tweede zin in het bewuste liedje was minder duidelijk, al zong ik altijd zonder probleem de klanken na:
makkestakuwilgera’s. Ook toen ik de tekst leerde lezen, accepteerde ik het voor een 6-jarige onbegrijpelijke Nederlands. Makkers, staakt en geraas hoorden nog niet tot mijn woordenschat en dat deerde me niet.
Tien jaar later gebeurde iets vergelijkbaars: ik kon sommige delen van de Rolling Stones-nummers niet goed verstaan, en toch brulde ik vol overgave Mick Jaggers rauwe klanken mee. En dat was geen simpel tienergedrag. Het is een eeuwenoude gewoonte van spirituele voorgangers om teksten te zingen of te spreken in het Latijn, Byzantijns, of andere ‘tongen’, waarna hun minder geschoolde volgelingen ze nazingen of naprevelen. Duiding is niet nodig, de boodschap komt zo wel over, die is er van jongs af aan ingestampt.
Dat is niet met elke aangeboden tekst het geval. Ik heb op de basisschool ook liederen moeten leren met onbegrijpelijke frases als ‘Mijn schild en de betrouwen’ en ‘Alle man van Neêrlands stam voelen zich der vaad’ren zonen’. Toen vond mijn moeder, verontwaardigd over dit archaïsche zangonderwijs, nadere uitleg dringend gewenst, al sloot die (iets van vertrouwen in God en trots zijn op het Vaderland) nog steeds niet aan bij mijn kinderbrein.
Dat roept de vraag op in welke gevallen het belangrijk is om een tekst woord voor woord te verstaan en te begrijpen, en wanneer je genoeg hebt aan de toon, de non-verbale signalen, de ambiance. Zelfs als je op enig moment nadere toelichting behoeft, is het soms beter om nog even te zwijgen en de ander niet te onderbreken met een vraag om uitleg. Iets langer zwijgen en blijven luisteren levert soms meer op, doet zelfs de behoefte aan precieze duiding afnemen.
Dan verdwijnt ook de aandrang om een al te expliciete - verbale of non-verbale – reactie te geven, die wellicht meer kwaad dan goed zou doen. Soms kan je beter niet al te duidelijk zijn, als je prettig wilt samenleven.
Illustratie: SpringToday
