Houd je niet in!

In onze cultuur is het niet gebruikelijk dat mensen openlijk winden laten. Toen mijn man en ik in 1994 voor het eerst in India waren, waren we toch op zijn minst verrast toen de priester die ons een rondleiding gaf in de tempel op enig moment zijn been optilde en een knetterende scheet liet. Later begreep ik van de arts waar ik studeerde dat dat ook in India niet heel gebruikelijk is, maar dat Ayurveda wel veel waarde hecht aan het niet inhouden van deze natuurlijke behoeftes.
 
Voor de eindontspanning liggen we in mijn les meestal op ons rug met de knieën dicht naar onze borst getrokken, de handen in de knielholtes. In het Engels ook wel de windreleasing pose genoemd. De Sanskrietnaam is apanasana, de houding die apana versterkt. Apana is een van de subdosha’s van vata, de windenergie. Het is de kracht achter uitscheiding en ook vasthouden van ontlasting, urine, menstruatie, baby’s en zaad. Zolang apana in evenwicht is, verlopen deze processen op een optimale wijze. De apanasana verdrijft overmatig of verstoorde winderenergie uit het lichaam, zodat vata in balans blijft. Terwijl de meeste cursisten toch enkele gene ervaren bij het laten ontsnappen van deze windenergie, is dat nou juist de bedoeling van de houding.
 
Het onderdrukken van deze natuurlijke behoefte om wind te laten ontsnappen, is volgens ayurveda één van de oorzaken van ziektes. Wanneer apana vayu niet zijn natuurlijke weg omlaag kan volgen, doordat wij die uit gewoonte en zelfs vaak grotendeels onbewust blokkeren, zal de energie samen met eventueel toxische stoffen omhooggaan. Dit kan dan tot klachten leiden als diverticulose, slechte opname van vitamines en pijn in de kuit (het marmapunt op de kuit, Indrabasta is namelijk verbonden met de dikke darm). Het is dus van belang om te onderzoeken wat de reden voor de winderigheid is en dat aan te pakken met kruiden, voeding en leefstijl en tot die tijd de wind niet in te houden.
 
Zowel Vaghbhat als Charaka sommen beide in hun klassieke werken een lijst van niet te onderdrukken (maar ook niet te forceren) natuurlijke behoeftes op. Ze verschillen iets van elkaar, maar het komt grotendeels op hetzelfde neer.  
 
De wijze mens zal de stroom van de geproduceerde urine en feces niet onderdrukken. Niet van de zaadlozing, van winderigheid, van het overgeven, van niezen, van oprispingen, van gapen, van honger en dorst, van tranen, van slapen en van diep ademen bij uitputting.
De ziekten die ontstaan door onderdrukking van de aandrang, ga ik stuk voor stuk bespreken ten behoeve van een juiste behandeling, luister!
 
Caraka Samhitā, Sūtrasthāna, VII, 3-5


Misschien herinner je nog de situatie van een 34-jarige Brit, die vorig jaar de media haalde, omdat hij zijn nies had ingehouden. Hij had zijn neus dicht geknepen en zijn kaken op elkaar geklemd toen hij de nies voelde aankomen. Op de CT-scan was te zien dat er lucht in het omringende weefsel terecht was gekomen – waarschijnlijk door een scheur in de rechter sinus piriformis, een uitstulping naast de stembanden.* Het geeft maar aan hoe groot de kracht van vata is en wat er kan gebeuren wanneer die   niet in de bedoelde richting stroomt. Mocht volgende keer tijdens de ontspanning een cursist zijn nies weer inhouden, om de anderen niet te hoeven storen, leg dan uit dat het een goede oefening is voor de andere cursisten om zich er niet aan te storen en dat   het voor degene zelf veel gezonder is om de nies niet te onderdrukken. Laat vata stromen!