Slechte gewoontes bestaan niet

Je wilt nu eindelijk aan die rotklus beginnen, maar je stelt het weer uit. Je wilt graag afvallen, maar je eet toch weer dóór. En die cursus… nu al te laat, volgend jaar dan maar. Is dat een gebrek aan discipline van je zwakke persoonlijkheid? Of een conflict tussen de verschillende sterke (!) persoonlijkheden die in je huizen? Hier vinden neurowetenschappen en de psychologie elkaar in de gedachte dat je geen slechte gewoonten hebt, alleen verschillende ‘subpersonen’ met tegenstrijdige doelen.*

Al die heel verschillende persoonlijkheden laten zich gelden als de omstandigheden daar aanleiding toe geven.** Kijk naar discussies over discriminatie, waarbij mensen zich – vanwege afkomst, huidskleur, geslacht of uiterlijk  – achtergesteld voelen. Zij focussen dan op dat ene aspect, zonder te beseffen hoe bevoorrecht ze misschien zijn: goed opgeleid, een baan, goed Nederlands sprekend, of iets anders.

Het lastige is dat die verschillende ‘subpersonen’ onderling  niet goed met elkaar communiceren. Ze kunnen, net als familieleden of collega’s, samenwerken en elkaar helpen, maar ook luidruchtig op de voorgrond treden en ruzie maken. De verschillende ‘ikken’ of 'delen' zijn namelijk eigen entiteiten, met hun eigen gevoelens, overtuigingen, motivaties en herinneringen en ieder van hen heeft motieven voor alles wat ze doen. We zijn ons alleen vaak niet bewust van de redenen daarvoor.***

Natuurlijk proberen onze ‘interne crisismanagers’ – ja, die hebben we óók - het vuur te blussen om ervoor te zorgen dat de zaken niet uit de hand lopen. Ze motiveren ons tot hard werken en sociaal aanvaardbaar zijn. Dat is een manier om emotionele pijn buiten ons bewustzijn te houden, gericht tegen dat ene aspect – bijvoorbeeld slordig, agressief of onzeker – dat we nu even niet kunnen gebruiken. Maar het leidt tot tegenreacties als perfectionisme, conflictvermijding of pleasen en dat zijn geen constructieve oplossingen.

Hoe voorkom je dit scenario? Eigenlijk net zoals je omgaat met de grote diversiteit binnen je familie, je vriendenkring en je werkomgeving. Niet proberen anderen te veranderen, ze wel aandacht geven. Erkennen dat iedereen er mag zijn, en afwijkend gedrag, mits binnen redelijke grenzen, accepteren. En niet te vergeten: je voordeel doen met de verschillende kwaliteiten die in deze verscheidenheid huizen.

Immers, Ofmans kernkwadranten*** laten je zien dat je juist veel kan leren van andermans ‘slechte’ eigenschappen, dus ook van je eigen lastige trekjes. Je ergert je aan je passiviteit, je gebrek aan zelfdiscipline en doorzettingsvermogen. Maar die zorgen er wel voor dat je geen brokken maakt door een tomeloze daadkracht of dat je doorschiet een crash-dieet. Je uitdaging is het vinden van de gulden middenweg.

Ze kunnen dus van elkaar leren, die verschillende persoonlijkheden die samen jouw ‘ik’ vormen. Want met dat ‘ik’ is niks mis

* Ik heb het uiteraard niet over traumagerelateerde dissociatie (DIS), een ernstige stoornis waarbij verschillende deelpersoonlijkheden hevige interne conflicten veroorzaken

---