Voorwoord

In deze zesde nieuwsbrief brengen wij u weer op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en nieuwtjes die er spelen in en rond ons erfgoed in de gemeente Lochem. En ook deze keer hebben wij onze gebruikelijke onderwerpen zoals ‘Open monumentendag’ en ‘tijdreis’. Natuurlijk besteden wij ook aandacht aan nieuwe initiatieven zoals ‘Een nieuwe tijd’ waarin de wederopbouw in de Achterhoek onder de aandacht wordt gebracht. Deze periode (1940-1965) is op veel plaatsen bepalend hoe onze omgeving er nu uit ziet met fraaie kenmerkende architectuur die extra aandacht verdiend. In Lochem hebben wij ook een jubileum te vieren. De Schouwburg viert dit jaar haar 150ste verjaardag. Een plek waar menig bekende en minder bekende artiesten op het podium hebben gestaan en waar bijna alle inwoners van de gemeente wel herinneringen aan hebben.

Ik wens u veel leesplezier en een prachtige zomer toe. Mocht u suggesties of ideeën hebben voor het volgende Erfgoednieuws dan kunt u contact opnemen met mij.

Martijn Haitink
Monumentencoach gemeente Lochem

‘Landstad Lochem, een plek van plezier’

‘Plekken van plezier’ is het landelijke thema van open Monumentendag 2019. In het weekend van 14 en 15 september viert de Lochemse Schouwburg, bij uitstek een plek van plezier, het 150-jarig bestaan.

Op 15 september 1869 werd de eerste feestzaal geopend. In het gebouw van De Vereenigde Sociëteiten, het rijksmonument Sociëteit De Eendracht naast de Schouwburg, wordt op 14 en 15 september een tentoonstelling gehouden over de eerste 100 jaar geschiedenis van de schouwburg. In de schouwburg zelf wordt op die dagen met foto's, video's, verhalen, optredens en muziek de geschiedenis vanaf 1969 belicht.

De Gudulakerk opent op zaterdag 14 september de deuren voor alle belangstellenden om dit indrukwekkende rijksmonument, thans eigendom van de SOGK, historisch, muzikaal en kunstzinnig te ervaren met een concert om 16.00 uur als afsluiting. Op deze zaterdag vindt tevens in de binnenstad de Landstad Lochem Fair plaats.

Ook de Remonstrantse Kerk, de Synagoge, de St. Josephkerk en de Molen van Zwiep staan op het programma van Open Monumentendag. De St. Josephkerk aan de Nieuweweg is een voorbeeld van een gebouw uit de Wederopbouwperiode. In het kader van het project ‘Een nieuwe tijd, wederopbouw in de Achterhoek’ wordt op Open Monumentendag aandacht besteed aan gebouwen in Lochem uit deze wederopbouwperiode. Het programma van Open Monumentendag 2019, ‘Landstad Lochem, een plek van plezier’, wordt eind augustus gepubliceerd.

Comité Open Monumentendag Lochem

Schouwburg Lochem 150 jaar

Op 15 september 1869 werd de feestzaal van De Vereenigde Sociëteiten geopend, nu beter bekend als Schouwburg Lochem. Dat betekent dat Schouwburg Lochem dit jaar 150 jaar bestaat!

We schrijven het jaar 1829. Lochem is een klein en rustig stadje, waar weinig te doen is. Een aantal vooraanstaande heren richtte sociëteit De Eendracht op om elkaar buiten huiselijke kring te ontmoeten. Ze hielden zitting in een klein lokaal in het centrum. Na 10 jaar verhuisden ze naar het pand aan de Oosterwal. In 1868 begon men met het bouwen van een feestzaal voor concerten en toneeluitvoeringen. Op 15 september 1869 werd de feestzaal van De Vereenigde Sociëteiten geopend. Omdat de sociëteit niet altijd voldoende financiële middelen had, werd in 1889 de ‘Vereeniging van Garanten Jan Noeff’ in het leven geroepen, een soort fonds. Op kerstavond 1908 ontstond er brand tijdens een uitvoering. Ondertussen ontstond een nieuwe sociëteit, de Harmonie. Beide sociëteiten hadden het financieel moeilijk en zochten de samenwerking op. Ze verkochten hun bezittingen om zo een nieuwe concertzaal te kunnen bouwen los van de sociëteiten. Er werd besloten om een schouwburg te bouwen aan de Oosterwal, de plek van de huidige schouwburg. In 1910 werd de Schouwburg in gebruik genomen. Zeven jaar later besloten de Harmonie en de Eendracht samen te smelten en tot op de dag van vandaag zijn ze actief als de ‘De Vereenigde Sociëteiten’.
Zonder deze sociëteiten was de schouwburg er niet geweest! In de jaren daarna traden er vele gezelschappen op en was de schouwburg door de diversiteit aan voorstellingen voor alle lagen van de bevolking toegankelijk. In de jaren 20 begon men ook met het vertonen van films. In 1941 ontbindt de Duitse bezetter de sociëteit en wordt eigenaar van de gebouwen. In 1947 komt er rechtsherstel voor ‘De Vereenigde Sociëteiten’ en herstelt de gemeente Lochem de gebouwen. De schouwburg wordt jarenlang zeer intensief gebruikt en is het in de jaren 70 tijd voor een grondige verbouwing. De gemeente besluit de kosten voor deze verbouwing op zich te nemen. Op 9 februari 1973 stond er een compleet nieuw gebouw zoals we dat nu nog kennen.

Vergunningplicht en monumenten; hoe zit dat?

Duurzaamheid en Het Restauratiefonds

Het stadsreliëf van Lochem is onthuld

Routekaart voor verduurzaming erfgoed

Een actueler onderwerp dan verduurzaming is haast niet te bedenken. De erfgoedsector, bestaande uit belangenorganisaties, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, gemeenten, adviesbureau’s, Nationaal Restauratiefonds, vertegenwoordigers van eigenaren en vele anderen hebben gezamenlijk een routekaart voor verduurzaming van monumenten ingediend bij de klimaattafels.

Alle partijen zijn van mening dat monumenten moeten kunnen verduurzamen om ze ook in de toekomst goed te kunnen gebruiken. Er wordt hierbij gezocht naar een optimale balans tussen behoud van monumentale waarden en energiebesparende maatregelen. De partijen hebben afgesproken een CO2-reductie van 40% in 2030 en 60% in 2040 wordt nagestreefd als gemiddelde over de gehele voorraad monumenten. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij natuurlijke momenten van de eigenaar. In onze vorige nieuwsbrief heeft u kunnen lezen dat er bij ruim 80% van de monumenten zeer goede resultaten te behalen zijn met behoud van monumetale waarden.