Dit najaar trekken er opvallend veel Visarenden door Nederland. Trektellers zien bovengemiddelde aantallen en ook op de LiveAtlaslijstjes staan er meer dan in andere najaren. 

Dankzij de groeiende populatie in Duitsland en Scandinavië zijn de aantallen trekkende Visarenden bij ons in de afgelopen 30 jaar meer dan verdubbeld. De kans om een Visarend te zien neemt jaarlijks nog steeds ietsje toe. Wat het flinke verschil van dit najaar met het gemiddelde van 2019-21 verklaart, is niet helemaal duidelijk. Misschien speelde de overheersende windrichting een rol. In augustus kwam de wind overwegend vanuit het noordoosten en begin september kwam de stroming overwegend vanuit het oosten en zuidoosten. Mogelijk stuwde dit wat meer Visarenden onze kant op. En je kunt speculeren of bijvoorbeeld opdrogende plassen vanwege de zomerhitte in Europa vogels van koers deed veranderen. Visarenden moeten ook op doorreis regelmatig een vis kunnen verschalken.

Vanaf 2016 mengen ook enkele broedvogels van eigen bodem zich onder de trekvogels. Dat zijn er nog niet zo veel dat ze de uitschieter kunnen veroorzaken. In 2022 ging het om 4 broedende paren: 3 in de Biesbosch en 1 op de Noord-Veluwe. Opgeteld brachten ze 10 jongen groot. 

De Bommelerwaard telt 190 kilometerhokken die geheel of gedeeltelijk in het gebied vallen. LiveAtlas wordt gebruikt om op een systematische manier de hokken te tellen: via een route die representatief is voor de biotopen in het hok tellen we in één uur alle vogels die we tegenkomen. Als telmethode is die van de Vogelatlas Nederland als uitgangspunt genomen. Elk kilometerhok wordt daarom twee keer in het broedseizoen, en twee keer in de winter geteld. Omdat de Bommelerwaard een relatief klein gebied is, worden álle kilometerhokken op deze manier geteld en maken we geen gebruik van een ‘gouden grid’.

De tussenstand
In dit eerste teljaar hebben zestien tellers 67 kilometerhokken geteld in het broedseizoen. Van tevoren maakten we een lijst van 117 soorten die mogelijk in de Bommelerwaard broeden. Daarvan zijn 103 soorten dit jaar gemeld tijdens de tellingen. Het verschil wordt deels veroorzaakt door soorten die in kilometerhokken broeden die nog niet geteld zijn, zoals de Boomvalk. Nachtactieve soorten als uilen en rallen ontbreken begrijpelijkerwijs in de LiveAtlaslijstjes. Voor deze soorten, en bijvoorbeeld ook voor roofvogels en kolonievogels, voeren we aanvullende inventarisaties uit om ze goed in kaart te brengen. Zo leverde een bezoek aan het dak van een kantoorpand in Zaltbommel de leuke ontdekking op van 16 nesten van Visdieven. Helaas moeten we vaststellen dat er dit jaar voor het eerst sinds lange tijd geen Roerdomp heeft gebroed in de Bommelerwaard. Daarentegen was de Steltkluut een broedende soort die we niet hadden voorzien.
 
Talrijkste soorten 
De kilometerhoktellingen zijn vooral belangrijk om het voorkomen van (vrij) algemene soorten in kaart te brengen. Op basis van de gegevens uit de hokken die tot nu toe geteld zijn, zijn de meest talrijke soorten in het broedseizoen de Grauwe Gans, Spreeuw en Huismus. De soorten die in de meeste kilometerhokken zijn vastgesteld zijn de Houtduif, de Merel en de Tjiftjaf. Over twee jaar, als de dataset compleet is, zal een analyse worden uitgevoerd waarmee de verspreiding en de dichtheid van elke soort in de gehele Bommelerwaard bepaald wordt.
 
Vervolg
De volgende fase van ons project is het wintertelseizoen van december tot en met februari. Dezelfde groep tellers zal dan de reeds getelde kilometerhokken van het broedseizoen gaan inventariseren. Het afgelopen broedseizoen hebben we in totaal 21.012 vogels geteld. We verwachten dat dit aantal in de winter ruimschoots overtroffen wordt door de grote groepen ganzen die de Bommelerwaard dan bezoeken.

Meer informatie staat op de website van de Natuurwacht Bommelerwaard.