Copy
De maandelijkse nieuwsbrief van Stichting GEA
Bekijk deze nieuwsbrief online
Facebook
Twitter
Website
Email


Mei 2022

 
In deze nieuwsbrief onder andere:
  • Heeft u wel eens gehoord van de Kreekrak formatie? Die ligt in Zeeland en Rosa Verheij vertelt u daar meer over in het 'College van de Maand'.
  • Herman van Dennebroek is al bijna 50 jaar bij de GEA betrokken en heeft daar een lintje voor gekregen.
  • Nabij Epen in Zuid-Limburg komt de formatie van Gulpen aan de oppervlakte in de groeve Bovenste Bosch. Hierover meer in de 'Earthcache van de maand'
  • Jacques Feijen neemt ons mee in de wereld van de micromounts in de 'Foto van de maand'.  Jacques was afgelopen weekend in de Eifel en komt met .....diamant thuis! Hoe kan dat? Lees het in zijn column.
  • In het 'Mineraal van de Maand' beschrijft onze kersverse lintjesdrager Herman van Dennebroek het mineraal mimetesiet. Of is het mimetiet? 
  • De agenda. In de maand mei is er nog veel te doen bij de GEA en de NGV. Zit er wat voor u bij?
 
De volgende Nieuwsbrief verschijnt rond 31 mei 2022.
 

Wij wensen u zoals altijd veel leesplezier!


Foto: Rienk Arnoldus 2020

Earthcache van de maand

 


De groeve Bovenste Bosch is een geologisch monument. We vinden deze groeve in de provincie Zuid-Limburg ten zuiden van Epen.
 
We lezen op het infobord dat hier staat:
Deze groeve is een van de weinige plaatsen waar de witte kalkstenen uit het oudste deel van de "Formatie van Gulpen" zijn ontsloten. In de ondergrond van het Bovenste Bosch bevindt zich kalksteen uit het Boven-Krijt Deze kalksteen is tussen de 80 en 65 miljoen jaar geleden ontstaan in de zogenaamde Krijtzee, die toen het gehele gebied overspoelde. In deze zee leefden veel planten en dieren die nu uitgestorven zijn.
 
De Horizont van Bovenste Bosch kan plaatselijk zeer rijk zijn aan staartstukken van inktvisachtigen, ook wel belemnieten genoemd. Deze Horizont wordt daarom wel "Belemnietenkerkhof" genoemd.
 
De Groeve het Bovenste Bosch maakt deel uit van de "Formatie van Gulpen" die weer deel uit maakt van het "Maastrichtien".
 

Wilt u meer weten over deze earthcache dan kunt u hier klikken.
 

College van de Maand

 
 De Kreekrak Formatie
 
Door: Rosa Verheij
 
Naar aanleiding van de nieuw uitgebrachte geologische kaart van Nederland gaat het College van de Maand deze maand over de Kreekrak Formatie, een formatie die niet in de geologische kaart is opgenomen. Deze formatie is uitgesloten van de kaart omdat de formatie nog weinig gekarteerd is in Nederland. Daarom wordt er in dit stuk ingegaan op de oorsprong en het voorkomen van deze formatie.
 
De Kreekrak Formatie: voorkomen en samenstelling
Formaties danken hun naam aan de plek waar ze het beste zijn ontsloten, wat een logisch en goed systeem blijkt. Voor de Kreekrak Formatie, u raadt het al, neem ik u mee naar de Kreekrak, een voormalige kleine getijdengeul die de Wester- en Oosterschelde met elkaar heeft verbonden in Zeeland. Deze naam wordt nu gebruikt voor het deel van de Schelde-Rijnverbinding tussen de Kreekraksluizen en de Belgische grens. De afzettingen die deze formatie vormen zijn afgezet in het verlaten Scheldedal en zijrivieren (figuur 1). Het interessante van de afzettingen van de Kreekrak is het brede variatie daarin. De afzettingen variëren van zand, klei, veen tot zelfs gyttja. Gyttja is een organisch sediment en de term komt uit het Zweeds. Dit 
 

De rest van dit college inclusief alle afbeeldingen vindt u via onze site hier.


Foto bij dit artikel: Oosterschelde.  Afbeelding via Pixabay.
 

Diamant   Mbuji-Mayi   Bakwanga   Kasaï   Zaïre   fov=3 mm
Foto & collectie: Jacques Feijen.

Foto van de Maand
 

Diamant: C


Een maand geleden presenteerde de bekende Oostenrijkse mineralenverzamelaar Gerhard Brandstetter enkele van zijn mini-diamanten op Facebook. Ik reageerde daarop dat ze zo klein waren dat ze eigenlijk behoren tot de afdeling zand. Maar helaas was het mij persoonlijk nog nooit gelukt om ook maar één diamantje te vinden bij het verzamelen van zand of bij de jacht op mineralen.

Het afgelopen weekend vierden wij onze eerste internationale verzamelexcursie in de Eifel met een groep van 14 bekende mineralenliefhebbers uit Europa. Het was een fantastisch weekend, temeer omdat ook Gerhard zich had aangemeld. Ik was erg benieuwd hoe hij als persoon zou zijn, want wij kenden elkaar wel van Facebook, maar in levenden lijve is pas het echte werk. Gerhard bleek een rasechte Oostenrijker te zijn: stevig gebouwd, dol op een biertje en uitermate vriendelijk in de omgang. Het klikte meteen tussen ons als persoon. Omdat ik ook nog bereid was een kamer met hem te delen, hij snurkt tegen de klippen op, bracht hij mij buiten op het terras een eerste presentje: een fles van de lokale likeur uit Styer waaraan een zakje met oordopjes hing! ‘En ik heb nog een verrassing voor je’ lachte hij waarop hij een doosje tevoorschijn haalde waarin negen micromountdoosjes zaten. Elk doosje bevatte een doorzichtige ampul en die was gevuld met een of meerdere...diamanten! Weliswaar heel klein...maar afkomstig uit acht beroemde vindplaatsen over de hele Aarde en enkele synthetische diamanten! Ik heb er in totaal 63 geteld! Je kunt je voorstellen dat ik in de Zevende Hemel was!

Als je gewoon op straat een willekeurige Nederlander aanhoudt en hem vraagt welke mineralen hij kent dan is de kans groot dat zijn antwoord zal luiden: goud en diamant. En dan heb je het wel ongeveer gehad vermoed ik. Gelukkig geldt dat niet voor jullie geachte lezers, maar het is eigenlijk toch maar heel droevig gesteld met de algemene kennis op dit gebied. Ik pleit ervoor dat een basiscursus geologie een verplicht schoolvak wordt!

Als je een vrouw gelukkig wilt maken (volgens de juwelier althans) dan dien je haar een ring met diamanten te schenken. ‘Diamonds are a girls best friend’ niet toch? Maar ik vraag mij af hoeveel van deze dames en heren in staat zijn een echte diamant te onderscheiden van gewoon glas of in het beste geval: zirkonia. Dat laatste is een synthetische imitatie van diamant en lijkt daar ook heel goed op. Het wordt heel veel toegepast ter vervanging van echte diamanten, maar de prijs is een heel stuk voordeliger.

Echte diamanten zijn eigenlijk vrij zeldzaam op onze Aarde. Ook al lijkt dat niet waar te zijn, hun vindplaatsen zijn moeilijk te ontdekken en altijd gebonden aan zogenaamde kimberlietpijpen.  Ze ontstaan diep in de aardmantel. Ergens tussen de 140 en 190 kilometer. Het is daar ook lekker heet en de druk is enorm. De enige grondstof die daarvoor nodig is heet zuivere koolstof. Door vulkanisme worden zij dan naar het aardoppervlak gebracht. Ook komen natuurlijk diamanten voor in alluviale afzettingen. Dat zijn losse afzettingen in rivierbeddingen die door het stromende water worden meegebracht. Dit soort afzettingen van diamanten zijn vooral bekend uit India en Namibië.

De formule van diamant toont al dat het werkelijk niet eenvoudiger kan: C. Het behoort tot het kubische systeem.  Door de specifieke viervlak structuur (tetraëder) zien wij een piramide met een gelijkzijdige driehoek als basis ontstaan. En dat is de oorzaak van de ongelofelijke hardheid van diamant die zoals bekend 10 bedraagt.

Diamant kent naast zijn waarde als siersteen ook vele toepassingen op industrieel vlak. De meeste diamanten zijn niet mooi of groot genoeg om verwerkt te worden tot edelsteen. De belangrijkste producenten op wereldniveau zijn achtereenvolgend: Rusland-Botswana-Canada-Congo-Australië en Zuid-Afrika.

Maar ik sta hier met mijn kleine, natuurlijk gevormde, diamantjes uit Zaïre. De meesten zijn niet veel groter dan 1 mm, maar onder mijn microscoop zien ze er perfect uit. Duidelijk herkenbaar als ruwe diamantjes. Sommige zijn helder, onder wat troebel en zelfs enkele zijn geel. Ik heb er eentje uitgekozen om aan jullie te laten zien. Hij is ongeveer 1 mm groot en vertoont duidelijk het kubische karakter van deze edelsteen. Omdat hij zo klein is heeft hij geen waarde als siersteen en zou hij misschien wel verwerkt zijn ten behoeve van slijp-of snijgereedschap! Godzijdank is hem dat lot bespaard gebleven en kan ik jullie dankzij de gulle gift van Gerhard mee laten genieten van deze fraaie vertegenwoordiger van het Rijk der Diamanten.

Tot de volgende keer,
Jacques Feijen ®april 2022
 
 

Mineraal van de Maand

 
Mimetesiet, de imitator

Door Herman van Dennebroek
 
De naam mimetesiet is afgeleid uit het Grieks vanwege de grote uiterlijke gelijkenis met pyromorfiet, zowel qua vorm als kleur.
In de Engelstalige landen spreek met van mimetite (in het Nederlands als mimetiet geschreven).
 
Mimetesiet is een loodhoudend arsenaat mineraal, met als formule: Pb5[Cl|(AsO4)3]
Het mineraal behoort tot de klasse van de Fosfaten, Arsenaten en Vanadaten. Klasse 8 volgens de indeling van Strunz. De mineralen uit deze klasse hebben respectievelijk een fosfaatgroep [PO4], een arsenaatgroep [AsO4] of een vanadaatgroep [VO4] in hun chemische samenstelling.
Mimetesiet heeft een hardheid van 3,5 tot 4 en een dichtheid van 7,1 tot 7,3.
Het mineraal komt samen met andere mineralen voor in de oxidatiezones van lood- en arseenhoudende ertsafzettingen. Het arseen kan ook uit het nevengesteente verweren en zo de grondstof vormen voor arseenhoudende mineralen.


De 8e Klasse is enorm soortenrijk en kent ruim 400 mineralen. De meeste mineralen hebben een lage hardheid en zijn meestal goed oplosbaar in zuren. Voor verzamelaars tellen vooral de vele felle kleuren die de mineralen uit deze klassen kunnen vertonen.
 

De rest van dit 'Mineraal van de Maand'-artikel inclusief alle afbeeldingen vindt u via onze site hier.


Foto Mimetesiet in botryoidale vorm. Pedro Corralitos, Chihuahua, Mexiko. MIM Museum, Beirut, Libanon.
 

Herman van Dennebroek met naast hem mevr. J.N. de Zwart-Bloch, burgemeester van  Blaricum.
.

GEA bestuurslid H. van Dennebroek koninklijk onderscheiden.
 
Herman van Dennebroek is sinds 1 januari 1974 als vrijwilliger, bestuurslid en beursorganisator betrokken geweest bij de Stichting Geologische Aktiviteiten. Hiertoe moest hij twee keer per jaar een mineralenbeurs met educatieve tentoonstelling en kinderactiviteiten in Amsterdam / Amstelveen organiseren. Hier kwamen zeer grote groepen belangstellenden op af.

Naast de bestuurstaken zat Herman namens het bestuur in andere gremia zoals Minerals Foundation, Landelijk Geologisch Platform (L.G.P.) en was contactpersoon namens het bestuur bij de redactie van het blad Gea. Sinds de digitalisering zijn intrede deed heeft hij zich bezig gehouden met de website van de stichting en weer later ook met de website van het Landelijk Geologisch Platform. Herman heeft de website van GEA op de rails gezet. Hij was en is de verbindende man tussen de auteurs op sociale media.

Dit alles heeft er mede toe geleid dat de stichting nog steeds als een volledig niet gesubsidieerde stichting in 2021 bestaat met een goede financiële basis en een tijdschrift dat nu al 50 jaar wordt uitgebracht.
 
Sinds 2019 is hij namens het bestuur delegatielid bij de fusiebesprekingen met de Nederlands Geologische Vereniging. Herman is een voorstander van samenwerking met andere geologische verenigingen en toen het L.G.P.werd opgericht was Herman de eerste voorzitter. 

Het bestuur van stichting GEA is dan ook erg verheugd dat Herman van Dennebroek deze onderscheiding toegekend heeft gekregen en feliciteert hem daarmee van harte.
De onderscheiding werd uitgereikt op de landelijke contactdag 23 april j.l. door de burgemeester van Blaricum.
 
JHP Sanders Voorzitter
 
3 mei: Kringavond Amstelland.
Lezing door
Remie Bakker: 'Reconstructies van de Homotherium latidens uit de Noordzee en de Nothosaurus margicus uit Winterswijk'.
Van 20.00 tot 22.00 uur.
Locatie: Ontmoetingscentrum De Meent, Orion 3, Amstelveen.
Meer informatie vindt u hier.

7 en 8 mei: MKA
Minerant
Van 10.00 - 18.00 uur.
Locatie: Antwerp Expo, Zaal 3, Jan Van Rijswijcklaan 191, Antwerpen
Meer informatie vindt u hier.

8 mei: Kring Drenthe
Excursie naar HohenLimburg
Van 10.00 tot 13.00 uur.
Locatie: Hohenlimburger Kalkwerke GmbH, Oeger Str. 39, 58119 Hagen, Duitsland
Meer informatie vindt u hier.

9 mei: Kringavond Zuidoost Nederland
Lezing door Hendrik Zijlstra: 'Vuursteen'.
Aanvang: 20.00 uur.
Locatie: Kastelenweg 1-3, Sittard.

11 mei: Kringavond West Brabant
Lezing door Erwin Kaspers:
'Versteende wouden van de aarde'.
Van 19.15 tot 22.00 uur.
Locatie: duurzaam leslokaal naast Bezoekerscentrum Wolfslaar, Wolfslaardreef 95 Breda.
Meer informatie vindt u hier.

12 mei: Kringavond Rijnland.
Werkgroep mineralogie.
Van 20.00 - 22.30 uur.
Locatie: bij Rob Hekkenberg thuis.
Meer informatie vindt u hier.


13 mei: NGV West-Friesland.
Lezing door Hans Sanders:
'Een Geologische reis door Zuid-Marokko, mineralen en fossielen'.
Meer informatie vindt u hier.

14 mei: NGV en NBV.
Themadag
Van 10.00 - 16.00 uur.
Locatie: Gaia. Droevendaalsesteeg 3, Wageningen
Meer informatie vindt u hier.

20 mei: Kring Drenthe.
Lezing door
Eric Mulder : 'Ichtyosaurus'..
Van 20.00 - 22.00 uur.
Locatie: Hunebedcentrum, Hunebedstraat 27, Borger.
Meer informatie vindt u hier.


21 en 22 mei: Werkgroep Pleistocene Zoogdieren
Viering 40e verjaardag
.
Locatie: Universiteit van Maastricht, Paul-Henri Spaaklaan 1, Maastricht.
Meer informatie vindt u hier

23 mei: Kringavond Zuidoost Nederland.
Werkgroep Mineralogie:
'Mineraal paragenesen'.
Aanvang 19.30 uur.
Locatie: Kastelenweg 1-3, Sittard.

26 mei: Kring Drenthe
Hemelvaartexcursie.
Van 10.00 tot 13.00 uur.
Meer informatie vindt u hier.

26 mei: Kringavond Rijnland.
Werkgroep Algemene Geologie.
Van 20.00 - 22.30 uur.
Meer informatie vindt u hier.


Kijk hier voor de agenda's van Stichting GEA, GEMMA en NGV.
Copyright © 2022 LVGA, All rights reserved.



uitschrijven    verander voorkeuren 

Email Marketing Powered by Mailchimp