… 1893ko abuztuan, Nafarroako Gamazada Gipuzkoan hedatu zela?
Donostian, 27ko igandean, alkatearen aginduz, musika bandako zuzendariak uko egin zion entzuleek eskatzen zioten Gernikako Arbola jotzeari. Jendea kioskora igo zen, eta ereserkia kantatu. Alkatea eta Gobernadorea giroa baretzen saiatu ziren, baina jendea protestan joan zen Londres hoteleraino, bertan ostatu hartu berri baitzuen Praxedes Mateo Sagasta gobernuaren presidenteak, eta hor berriz kantatu zuten. Jendarte hori “ereserki ospetsua hiru aldiz kantatzera heldu zela, debozio osoz, zutik eta txanoa kenduta. Bada, janizariek herri zintzo horren kontra tiro egin zuten. Hildako batzuk eta zauritu ugari izan ziren, baina inork ez zuen ihes egitea pentsatu, eta denek izukaitz jarraitu zuten, gure aspaldiko askatasunen aldeko kantuko notak ospe handiz abestuz”.
Guardia Zibilak Vicente Urtzelai, Rufino Azpiazu eta Justo Perez hil zituen, eta hogei bat zauritu eragin: Luis Sanchezek tiro bat zuen bizkarrean, Aniceto Ibarburuk izterra zulaturik, Mariano Elizaldek besoa kulata kolpez hautsia… Hori izan zen ereserki nazionalaren doinuen epelean isuritako lehen odola. Berrogei atxilotutik gora izan ziren, tartean zirela 12 nafar eta arabar ugari, eta jipoitu egin zituzten polizia etxera sartzean.
Hurrengo egunean, “manifestazio zalapartatsu bat Gobernu Zibilerantz abiatu zen Guernicako Arbola kantatuz eta, oihuka, beren eskaerak eta mehatxuak eginez:
- Askatasuna atxilotuentzat!
- Mendekua hildakoentzat!
- Biba Foruak!…
|