την προηγούμενη φορά σας είχα βάλει αυτή τη φωτογραφία, και σας είχα ρωτήσει τι σκέψεις σας προκαλεί -τι νομίζετε ότι δείχνει;

μου γράψατε διάφορες σκέψεις. Κάποιοι και κάποιες φανταστήκατε ότι πρόκειται για "μπαμπά και κόρη", ή ακόμα και για "παππού και εγγονή". Κάποιοι άλλοι, όμως, σκέφτηκαν αμέσως κάτι άλλο:

"Ο Πικάσο και μια ερωμένη του"

"Ένας ζωγράφος με τη μούσα του"

"'Ενας συγγραφέας τύπου Μπουκόφσκι και η σύντροφός του"

"Διάσημος καλλιτέχνης με τη νεαρή ερωμένη του"

"Μέριλιν Μονρό και Άρθουρ Μίλερ"

"Sugar daddy"

"Ο Πικάσο με ένα μοντέλο του"

Ήταν ενδιαφέρον το ότι πολλοί από όσους και όσες είδαν στην εικόνα ένα ζευγάρι υπέθεσαν ότι ο άνδρας είναι κάποιας μορφής καλλιτέχνης.

Είναι περίεργο πράγμα το πώς λειτουργεί το μυαλό, ε; Το πώς συνδιάζει εικόνες, αναμνήσεις κι εμπειρίες για να συνθέσει αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα. Κοιτάξτε να δείτε, όμως: είναι μια διαδικασία ατελής, αυτή. Για δυο λόγους. Πρώτον, επειδή δεν έχουμε πάντα αρκετές εικόνες, αναμνήσεις κι εμπειρίες για να συνθέσουμε μια σωστή αποτύπωση της πραγματικότητας. Δεύτερον, επειδή το σύστημα δεν λειτουργεί εντελώς ορθολογικά. "Κόβει δρόμο" πολύ συχνά, με την παραμικρή ευκαιρία. Όπου του λείπει κάτι, συμπληρώνει το κενό με ό,τι έχει εύκαιρο (εμπειρίες, συναισθήματα, στερεότυπα, προκαταλήψεις) και φτιάχνει ό,τι καλύτερο μπορεί, δεδομένων των συνθηκών.

Ξέρετε την ιστορία με τη NASA και τα διαστημικά στιλό;

Ήταν η NASA που λέτε τη δεκαετία του '60 και είχε ένα πρόβλημα: δεν είχε τι να δώσει στους αστροναύτες για να γράφουν στο διάστημα. Σε μηδενική βαρύτητα τα παραδοσιακά στιλό δεν λειτουργούν (δοκιμάστε να γράψετε με στιλό στο ταβάνι), οπότε χρειάζονταν μια καινούργια καινοτομία. Μπορεί να την έχετε ακούσει την ιστορία. Οπότε το σκέφτηκαν, έβαλαν τους καλύτερους επιστήμονές τους στο πρόβλημα, δαπάνησαν πολλά εκατομμύρια και τελικά το έλυσαν: ανακάλυψαν το διαστημικό στιλό που μπορεί να γράφει ανάποδα.

Σύμφωνα με την ιστορία, την ίδια περίοδο το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπιζαν και οι Σοβιετικοί, οι οποίοι έκαναν κάτι άλλο: έδωσαν στους αστροναύτες τους μολύβια.

Είναι ωραία ιστορία. Έχει δίδαγμα, ένα κάποιο μήνυμα (οι απλές λύσεις είναι πάντα καλύτερες! η γραφειοκρατία είναι κακό πράγμα!), λίγο αντιαμερικανισμό, το στοιχείο της έκπληξης. Την ακούς και την πιστεύεις αμέσως καθώς πατάει σε πράγματα που θες να ισχύουν και ερμηνεύει ένα μέρος του κόσμου μας με θελκτικό τρόπο. Ακόμα και σε διαφημίσεις για μολύβια την έχουν χρησιμοποιήσει αυτή την ιστορία.

Ένα πρόβλημα: είναι ψέμα. Όχι το ότι η NASA δαπάνησε εκατομμύρια για να φτιάξει το διαστημικό στιλό -αυτό είναι αλήθεια. Όλο το υπόλοιπο.

Στην πραγματικότητα, στις αρχές της δεκαετίας του '60 και η NASA και οι Σοβιετικοί έδιναν στους αστροναύτες τους μολύβια. Τον Ιανουάριο του 1967, όμως, ο θαλαμίσκος του Apollo I, της πρώτης επανδρωμένης αποστολής στο φεγγάρι, πήρε φωτιά κατά τη διάρκεια μας δοκιμής, 20 ημέρες πριν από την εκτόξευση. Τα τρία μέλη του πληρώματος, οι πρώτοι τρεις άνθρωποι που θα ταξίδευαν στη σελήνη, βρίσκονταν μέσα στο θαλαμίσκο κατά τη διάρκεια του ατυχήματος. Κάηκαν ζωντανοί. Το διαστημικό πρόγραμμα πήγε είκοσι μήνες πίσω και όλα τα πρωτόκολλα ασφαλείας επαναξιολογήθηκαν και ξαναγράφτηκαν από την αρχή. Μεταξύ άλλων, κατάργησαν τα μολύβια.

Βλέπετε, τα μολύβια φτιάχνονται από γραφίτη, που είναι και εύφλεκτο υλικό, και καλός αγωγός του ηλεκτρισμού. Το να σου κοπεί η μύτη του μολυβιού στο διάστημα και να πάνε τα κομματάκια να χωθούνε οπουδήποτε μπορεί να αποβεί ως και θανατηφόρο. Οπότε η NASA αντικατέστησε τα μολύβια με κάτι πανάκριβα στιλό που είχε ανακαλύψει ένας ιδιώτης εφευρέτης λίγο νωρίτερα. Έτσι έγιναν τα πράγματα.

Δεν είναι το ίδιο ωραία ιστορία.

Είμαστε το μόνο είδος στον πλανήτη που έχει μάθει να αντιλαμβάνεται και να ερμηνεύει τον κόσμο με ιστορίες. Βασικές, απλές ιστορίες, κατά κανόνα, και μάλιστα κυρίως ιστορίες που μοιάζουν με άλλες ιστορίες που ξέρουμε ήδη. Οτιδήποτε άλλο μας δυσκολεύει, μας ζορίζει. Σύμφωνα με τον Αμιτάβ Γκος, γι' αυτό δεν πρόκειται να λύσουμε την κλιματική κρίση: επειδή είναι ένα πρόβλημα (περίπλοκο, απλωμένο στο χρόνο) που δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε με τις παραδοσιακές μορφές ιστοριών που έχουμε συνηθίσει -και άρα δεν μπορούμε να το συλλάβουμε στ' αλήθεια.

Πράγμα που ισχύει.

Υπάρχει όμως κάτι άλλο που μπορούμε να κάνουμε. Μια αρχή: να συνειδητοποιήσουμε αυτό το τυφλό μας σημείο. Να καταλάβουμε αυτό που μας λείπει. Και να αρχίσουμε να ψάχνουμε τις πιο περίπλοκες ιστορίες, πίσω από το οφθαλμοφανές και το αυτονόητο.

το λοιπόν;
αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1994 από τον Άλεξ Ματζόλι σε παραλία της Λέρου
αυτός είναι ένας τρόφιμος εκείνου του ψυχιατρείου που λειτουργούσε στο νησί
κι αυτή είναι η νοσοκόμα που τον πήγε βόλτα

αύριο στην Καθημερινή

γράφω για το ότι στην Ελλάδα μισούμε τα παιδιά. Ναι, αυτό που διαβάσετε. Γιατί δεν υπάρχει άλλη ερμηνεία των στοιχείων -αυτό λένε, ξεκάθαρα. Σύμφωνα με τα νούμερα και τα στατιστικά, η χώρα μας είναι το χειρότερο μέρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να μεγαλώνει ένα παιδί. Μπορείτε να χωνέψετε τι σημαίνει αυτό; Μπορείτε, αν αποδεχτείτε την αλήθεια της φράσης, να το χωνέψετε;
Τι κάνουμε;

Το κείμενο θα ανέβει το Σαββατόβραδο εκεί.

ένα απόσπασμα:

"Κάπως, παραδόξως, αυτή η χώρα που αγαπάει τόσο πολύ τα παιδιά της και νοιάζεται παρ’ όλα αυτά βγάζει αλλεπάλληλες γενιές ανεπαρκώς καταρτισμένων, απογοητευμένων και απαισιόδοξων νέων. Έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό ανέργων νέων στην Ευρώπη και οι μισοί (από το σύνολο, όχι μόνο οι άνεργοι) δηλώνουν ως πηγή εισοδήματός τους το χαρτζηλίκι από τους γονείς. Περισσότεροι δηλώνουν ως πηγή εισοδήματος “χαρτζηλίκι” από αυτούς που δηλώνουν “μισθός”. Οι νέοι σήμερα είναι μια γενιά που εμπιστεύεται τους θεσμούς λιγότερο από ό,τι οι γονείς της, που είναι λιγότερο αισιόδοξη για το μέλλον από ό,τι οι γονείς της, που δηλώνει λιγότερο πρόθυμη να αναλάβει ρίσκα από ό,τι οι γονείς της και που συμμετέχει λιγότερο σε συλλογικές δράσεις από ό,τι οι γονείς της. Πώς γίνεται αυτό; Με την τόση αγάπη και φροντίδα, που υποτίθεται ότι τους έχουμε -πώς";

και τώρα, μερικά λινξ

Πρώτα απ' όλα, ας ξεκινήσουμε με αυτό το εργαλείο για procrastination: ένα παιχνίδι με βίντεο που δείχνουν τι κοιτάζει κάποιος που περπατά στους δρόμους μιας τυχαίας πόλης. Ποιο είναι το παιχνίδι; Πρέπει να μαντέψετε την πόλη. Καταπληκτικό είναι.

Στο ίδιο κλίμα: κάποιος κάθισε και υπολόγισε το ιδανικό road trip στις ΗΠΑ με λεπτομερείς Google Maps και με κριτήριο να δει κανείς όσο περισσότερα αξιοθέατα γίνεται. Έχει κάνει το ίδιο και για την Ευρώπη. Κάποτε θα μας αφορούν αυτά, ξανά.

Ο καφές είναι ναρκωτική ουσία που αλλοιώνει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σώμα μας. Ο Μάικλ Πόλαν τα έχει ξαναγράψει αυτά. Ε, ξαναδιαβάστε τα. Δεν σας καλώ να κάνετε κάτι περί αυτού (πίνω καφέ κάθε μέρα), αλλά καλό είναι να τα ξέρουμε αυτά. Ναι, ούτε εγώ ξέρω γιατί δεν κάνουμε κάτι περί αυτού.

Πόσος κορονωϊός μεταδίδεται στις συναντήσεις στα σπίτια; Κάποιοι ερευνητές είχαν μια φανταστική ιδέα: μελέτησαν τα δεδομένα της ιχνηλάτησης διασταυρώνοντας τα κρούσματα με τα γενέθλιά τους και διαπίστωσαν μια μεγάλη συσχέτιση των κρουσμάτων με τη χρονική περίοδο δύο εβδομάδων μετά τα γενέθλια -ειδικά στα παιδιά. Δηλαδή; Στα πάρτι γενεθλίων στα σπίτια κάνει πάρτι η Covid.

Οι οικονομικές πραγματικότητες του τένις. Εξαιρετικά ενδιαφέρον -λέει ότι μόνο οι 100-150 καλύτεροι επαγγελματίες παίκτες του κόσμου μπορούν να ζήσουν από αυτή τη δουλειά. Οι υπόλοιποι αναγκάζονται να πληρώνουν από την τσέπη τους ταξίδια και προπονητές, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε καλές συνθήκες προπόνησης και προετοιμασίας, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να φτάσουν τους 100-150 καλύτερους του κόσμου, ακόμα κι αν έχουν το ταλέντο. Κάποιοι προσπαθούν να την αλλάξουν αυτή την κατάσταση τώρα, και οι παίκτες έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: σ' αυτούς που προτιμούν το status quo, και σ' αυτούς που θέλουν μια πιο δίκαιη κατάσταση. Μαντέψτε σε ποια στρατόπεδα έχουν χωριστεί τα μεγάλα ονόματα του αθλήματος.
Θα εκπλαγείτε!

Επίσης αναπάντεχα ενδιαφέρον: η απίστευτη ιστορία της Μπρίτνεϊ Σπίαρς, η οποία προσπαθεί δικαστικά να αφαιρέσει την κηδεμονία του πατέρα της, που παίρνει όλες τις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή και την καριέρα της από τότε που άλλο δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι δεν μπορεί να το κάνει μόνη της. Σήμερα η γυναίκα αυτή είναι 39 χρονών.

Πώς θα σαρώσει την Ευρώπη -και ειδικά τη Νότια Ευρώπη- η κλιματική καταστροφή που έχει ξεκινήσει. Η Αθήνα την επόμενη δεκαετία θα έχει το κλίμα που είχε το Κάιρο το 2000, περίπου.

Πώς φτιάχνεται ένα μαρμάρινο άγαλμα; Συναρπαστικό.

δεν ξέρω αν το μείγμα ηλεκτρονικών μέσων που χρησιμοποιούμε σήμερα για να καταναλώνουμε σύγχρονο πολιτισμό είναι το καλύτερο για να εντοπίζουμε αυτά που αξίζουν ανάμεσα στον κατιμά, καθώς μάλιστα η απομάκρυνση μου από το zeitgeist της χώρας μου προχωρά ολοταχώς
(δεν είναι μόνο ότι δεν ξέρω καμία εκπομπή της τηλεόρασης και κανέναν παίκτη του Ολυμπιακού -δεν αναγνωρίζω καν τα περισσότερα από το top-10 του Netflix στην Ελλάδα)
αλλά με αυτά που έχουμε συχνά-πυκνά βρίσκουμε και κάτι το εντελώς καινούργιο (για εμάς)

ναι, τώρα τον πήραμε χαμπάρι αυτόν (ξέρω, εσείς είστε τόσο πιο ψαγμένοι, τόσο πιο γνώστες, τον ξέρατε από τότε που ανέβαζε, έφηβος, βιντεάκια στο YouTube -πείτε μου τα μυστικά σας, πώς τα καταφέρνετε)

o Μπο Μπέρναμ κάνει μια ιδιαίτερη μορφή τέχνης. Δεν ξέρω πώς να την περιγράψω ακριβώς. Ακόμα το επεξεργαζόμαστε αυτό που κάνει -θα ολοκληρώσουμε τη φιλμογραφία του και θα επανέλθω.

Ως τότε σας προτείνω να δείτε πρώτα αυτό και μετά αυτό.

Και καλό Σαββατοκύριακο.