ATM Newsletter September 2021

Project van het Stadsarchief Amsterdam gehonoreerd met financiële steun van het Mondriaan Fonds

In het kader van de aanvraagronde Erfgoed Innovatie, ondersteunt het Mondriaan Fonds het project ‘Aan het juiste adres’ van het Stadsarchief Amsterdam. Dit project stelt gebruikers in staat om gemakkelijker exacte locaties te identificeren -- en virtueel te navigeren -- tussen de miljoenen documenten in het Archief. Spelling- of naamvarianten, problemen met OCR of wijzigingen in de nummering van huizen bemoeilijken het matchen van historische locaties met huidige. Het project zal deze kloof overbruggen door het straatnamenregister Adamlink.nl en de locatiepunten van HisGIS uit te breiden en onderling te koppelen, en de bronnen in het Archief te verbinden met de topografische referentiegegevens van beide datasets.

Meer over dit project leest u in het persbericht van het Stadsarchief Amsterdam.

‘Virtual Interiors’: ontwikkeling en evaluatie van een 3D ‘multi-layer interface’
Een van de deelprojecten binnen het Virtual Interiors-project is gewijd aan het ontwerpen, ontwikkelen en evalueren van een online onderzoeksomgeving waarmee gebruikers toegang hebben tot historische 3D-reconstructies in combinatie met contextuele informatie.

Een uitdaging vormden hierbij de uiteenlopende behoeften van verschillende gebruikersgroepen, met name onderzoekers en algemene gebruikers. Om deze behoeften beter te kunnen ondersteunen werd een prototype van een ‘multi-layer interface’ ontwikkeld. Daarvan gebruikt elke laag hetzelfde raamwerk en dezelfde gegevens, maar richt elk zich op verschillende doelgroepen en mogelijk gebruik van de interface. Via de analytische interface kunnen gebruikers elementen in de 3D omgeving selecteren en alle onderliggende onderzoeksdata bekijken, inclusief informatie over het reconstructieproces, onzekerheden en gerelateerde bronnen. Deze interface is vooral gericht op onderzoekers, terwijl de ervaringsgerichte interface de immersieve beleving van de driedimensionale ruimte centraal stelt en meer gericht is op een algemeen publiek.

Analytische interface van het prototype van de Virtual Interiors 3D onderzoeksomgeving. De geactiveerde overlay laat het zekerheidsniveau (confidence index) van de reconstructies zien.

Linked Data werd op een dynamische manier gebruikt om biografische informatie uit Ecartico te integreren, evenals aanvullende geschreven en visuele bronnen (uit Adamlink en Wikidata) die verband houden met de specifieke reconstructies. Ook is aandacht besteed aan digitale duurzaamheid, een bekende uitdaging bij de zich snel ontwikkelende 3D technologieën. Binnen Virtual Interiors wordt dit onder meer gefaciliteerd door het gebruik van open tools, bestandsformaten en technologieën.

De 3D-onderzoeksomgeving is mede ontworpen door Hugo Huurdeman en Chiara Piccoli in het Virtual Interiors project en gedurende embedded research bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Brill Publishers. U kunt hier meer lezen over het prototype van deze onderzoeksomgeving en het gerelateerde onderzoek.

Het ‘Amsterdam 1668’-project
'Amsterdam 1668' is een personlijk project van UvA oud-student Tom van Maanen. De doelstelling van dit project is het creëren van een 3D-weergave van de bebouwing van Amsterdam in de tweede helft van 17e eeuw. Deze 3D-weergave zal ingezet worden in een VR toepassing gericht op educatie, recreatie en wetenschap. Door het model in een virtuele omgeving te bekijken kan met een redelijke zekerheid vastgesteld worden waar een schilder zich bevond op het moment van het tekenen/schilderen.

Als bronmateriaal wordt met name geput uit het Amsterdams gemeentelijk beeldarchief. Deze bevat getekend materiaal en foto’s. Door verschillende bronnen van hetzelfde bouwobject te vergelijken is vaak een afdoende beeld te verkrijgen van de werkelijkheid.

Als ondergrond worden de kadastrale kaarten uit 1832 gebruikt, aangevuld met de kaarten van Berckenrode (1625) en Broen (1724). Ook wordt er getoetst aan HisGIS. De eerste (nu afgeronde) fase van het project heeft zich gericht op de Dam en haar directe omgeving (Zie voor een vergelijkbaar project ‘Vlooienburg 1625-2020’).
Eerder is in het kader van ATM een automatisch gegenereerd 3D model gemaakt van de historische stad op basis van GIS, waarin dan handmatig 3D gemodelleerde objecten kunnen worden ingevoerd. Project ‘Amsterdam 1668’ kan mogelijk helpen hier invulling aan te geven. Eventueel kan modeleer werk worden bespoedigd m.b.v. crowdsourcing. Hiertoe zou een op maat gemaakte onderzoeks- en modeleer cursus beschikbaar kunnen worden gesteld.