Jak zabawa może pomóc w walce ze zmęczeniem pandemią Covid-19? Czy Nowa Karta Lipska została wydana w języku polskim? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedź w numerze Biuletynu nr IV/2021.
Zapomniana sztuka zabawy: rozwiązanie problemów małych miast w kryzysie?
Miasta URBACT współdziałają na rzecz zachowania zdrowia, dobrego samopoczucia i budowy więzi międzyludzkich, by być gotowym na kolejną falę epidemii koronawirusa.
Ponieważ Europa stoi w obliczu kolejnego kryzysu zdrowotnego, miasta szukają sposobów, by zachęcić osoby w każdym wieku do dbania o swoje zdrowie i samopoczucie. A staje się to coraz trudniejsze w przededniu zimy, kurczących się środków i wkradającego się "epidemicznego zmęczenia".
Dzięki sieci URBACT, w kilku mniejszych miastach Europy w porę zwrócono uwagę na korzyści płynące z zajęć na świeżym powietrzu i wydarzeń kulturalnych lub po prostu "zabawy", które okazują się być środkiem do powrotu do normalności w społecznościach poddanych epidemicznym obostrzeniom. W tym artykule sprawdzamy, jak można zainspirować się projektami wypróbowanymi do tej pory w małych, ale bogatych w zasoby miastach URBACT.
Ale najpierw... po co mówić o zabawie w czasie kryzysu?
Dla Ileany Toscano, głównego eksperta sieci URBACT Playful Paradigm, zabawa jest fundamentalną częścią zdrowego życia, bardzo istotną w czasie pandemii koronawirusa: "Poszczególne osoby, rodziny, starsi, pracownicy, wszyscy jesteśmy zestresowani i niespokojni, ale bardzo ważne jest, aby móc zrobić sobie przerwę i miło spędzić wspólnie czas!"
"Myślę, że za filozofią promowania zabawy stoi promowanie lepszych relacji międzyludzkich", mówi Toscano. "Zabawa może sprzyjać większemu angażowaniu się w życie obywatelskie, ale przede wszystkim pozwala nam na chwilę zapomnieć o naszych problemach."
Wszyscy wiemy, że w czasie pandemii najważniejsze są działania związane z zaspokojeniem fizycznych potrzeb, zwłaszcza tych związanych z ochroną zdrowia i utrzymaniem dochodów. Ale miasta mają również do dyspozycji inne, "lżejsze" narzędzia wspierania mieszkańców w nieco inny sposób. Tak więc, gdy w Europie wprowadzano pierwsze obostrzenia związane z Covid-19, międzynarodowa sieć miast Playful Paradigm zareagowała natychmiast, dzieląc się w ramach swojej wspólnoty praktycznymi radami podtrzymywania dobrego samopoczucia i opracowując wspólnie internetowy zbiór praktycznych gier i zabaw dla wszystkich w językach ojczystych. Sieć Playful Paradigm stworzyła w internecie kolekcję praktycznych narzędzi do zabawy dla mieszkańców miast sieci w językach ojczystych.
"Jesteśmy wdzięczni Playful Paradigm za zainspirowanie nas do zastanowienia się nad kondycją obywateli naszej społeczności, w szczególności nad tym co możemy zrobić, by na chwilę mogli odetchnąć w zupełnie nowej i przerażającej sytuacji", powiedziała Corinne Pozzecco, miejska przedstawicielka projektu Novigrad-Cittanova. "Nauczyliśmy się, że zabawa to przydatne narzędzie, które może być wykorzystane nie tylko w klasyczny sposób sprawiania radości dzieciom, ale także jest korzystna dla dorosłych, którzy mogą dzięki niej uczyć się, odpoczywać, a także nawiązywać i podtrzymywać znajomości".
W kontekście alarmowania o wpływie Covid-19 na zdrowie psychiczne, jedną z wielu ról, jakie miasta mogą odegrać to wspieranie swoich społeczności w poszukiwaniu bezpiecznych i właściwych sposobów spędzania wspólnie czasu.
Poszerzenie naszego podejścia do zabawy
Podobne tematy pojawiły się również w innych sieciach URBACT. Na przykład, w sieci C-Change, miasta badały sztukę i kulturę jako narzędzia oddziaływania społecznego, co również okazało się istotne w ramach dyskusji na temat włączania działań społecznych i zabaway do lokalnej reakcji na Covid (Zob. przykład z Mantui (IT) poniżej).
Sieć URBACT Health&Greenspace podjęła się analizy sposobów na ulepszenie miejskich terenów zielonych w celu poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego lokalnych obywateli. Podkreślono w niej, że pod wpływem Covidu i popularności tego typu akcji jak ‘zostań w domu’ "obywatele bardziej niż kiedykolwiek zdali sobie sprawę z potrzeby równego dostępu do przestrzeni zielonych i ich ogromnej wartości dla zdrowia fizycznego i psychicznego. To nie przypadek, że w Bredzie, jednym z naszych miast partnerskich, na pierwszym spotkaniu LGU w lipcu zarejestrowało się ponad 100 osób". Sieć Health&Greenspace zajmuje się rozwojem miejskich terenów zielonych, które są wielkim atutem dla zdrowia psychicznego i fizycznego społeczności lokalnych, zwłaszcza podczas obostrzeń związanych z Covid-19.
Tymczasem, sieć Healthy Cities URBACT zajęła się promocją aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu oraz dostępnością do terenów zielonych. W jednym z ostatnich artykułów pisano o tym, jak pandemia podniosła wagę tych kwestii w ich społecznościach i jak obecna wymiana między miastami partnerskimi koncentrowała się na działaniach "pomagających pozostać aktywnym i w dobrej kondycji przy jednoczesnym przestrzeganiu przepisów dotyczących dystansu społecznego".
Jakie konkretne pomysły można przejąć od miast URBACT?
Od Cork (IE), w którym międzysektorowa inicjatywa "Let's Play Cork" zachęciła rodziny do wspólnego grania, Viana do Castelo (PT), w którym Teatr do Noroeste – Centrum Dramatyczne de Viana było pierwszą ogólnokrajową organizacją, emitującą teatr na żywo dla 100 000 widzów online, miasta URBACT w całej UE znalazły praktyczne rozwiązania w zakresie promowania włączenia społecznego i utrzymania dobrego samopoczucia poprzez zabawę i sztukę w ramach swojej szerokiej odpowiedzi na Covid-19. Oto trzy inspirujące przykłady.
Novigrad to miasteczko turystyczne na wybrzeżu Adriatyku z rozwiniętym sektorem rybackim, a także partner sieci Playful Paradigm. Podczas lockdownu w marcu i kwietniu 2020, kiedy banery w całym mieście promowały hasło "Zostań w domu" w języku chorwackim i włoskim (#ostajemdoma i #iorestoacasa) strony internetowe miasta i biblioteki zamieszczały porady o tym jak można ciekawie spędzić czas w domu np. grać w gry planszowe, czy też wykorzystać przedmioty codziennego użytku do zabawy.
W lecie, prospołeczny program kulturalny zapewnił turystom i mieszkańcom rozrywkę, zapobiegając jednocześnie zbyt licznemu gromadzeniu się. W ramach odbywających się dwa razy w tygodniu koncertów wokół parków, skwerów i ulic od czerwca do września 2020 r. pod nazwą “Muzyka na każdym rogu" miały swoje występy lokalne zespoły. Kolejna impreza była już dostosowana do covidowych obostrzeń. Doroczny "Uliczny Wieczór Czarodziejów" przeznaczony dla wszystkich grup wiekowych łączy muzykę, taniec, żonglerkę, akrobatykę i inne umiejętności cyrkowe i ciągnie się od głównego placu aż do portu. "Coś dzieje się w każdym zakątku!" - mówił pracownik miejskiego projektu Corinne Pozzecco.
Każdy zakątek w Novigrad-Cittanova w Chorwacji od lipca do września 2020 roku żył muzyką i wydarzeniami dostosowanymi do wymogów sanitarnych.
W tym czasie niektóre działania edukacyjne zostały przeniesione na świeże powietrzne. Jedno z nich, które pierwotnie miało odbyć się pod dachem w pobliskim ‘Centrum Włączenia Buie’ we współpracy z ekspertami ds. środowiska, zostało zamienione w akcję zbierania plastikowych śmieci z plaży i przerabiania ich na sztukę.
Corinne Pozzecco była zaniepokojona. Miała świadomość, że "w małym mieście, jedna zła decyzja może zagrozić całej społeczności". Ale były też powody do zadowolenia. "Jako mała społeczność żyjemy wspólnie w harmonii, więc poziom dyscypliny sanitarnej był bardzo wysoki." W końcu, choć cały sektor ucierpiał, wskaźniki ruchu turystycznego były wyższe niż oczekiwano w lipcu i sierpniu, osiągając 50% wartości z 2019 roku.
2. Esplugues de Llobregat, Hiszpania (46 000 mieszkańców)
Miasto należy do obszaru metropolitalnego Barcelony i jest kolejnym miastem partnerskim Playful Paradigm. "Podczas restrykcji związanych z Covid, chcieliśmy utrzymać u mieszkańców wolę do działania, a także pokazać, że zajęcia kulturalne, gry, sztuka, muzyka... są bardzo ważne, aby mogli czuć się dobrze", mówi koordynator URBACT (LGU) Guadalupe Penas.
Esplugues wiedziało, że musi pilnie zająć się poprawą kondycji swoich obywateli. Uruchomiono plan odbudowy po Covid-19 z milionem euro pomocy przeznaczonym dla rodzin i firm, a także dodatkowe wsparcie dla szkół i osób znajdujących się w trudnej sytuacji, zapewniając m.in. dostawy żywności i dostęp do Internetu, mobilizując w tym celu 300 wolontariuszy.
Jednak, jak zaznaczył Penas Guadalupe: "Urzędnicy miejscy martwili się również o zdrowie psychiczne swoich mieszkańców... Istniały duże obawy o skutki izolacji osób starszych, kłopoty rodziców z utrzymaniem równowagi pomiędzy pracą i dziećmi w domu..." Wymagało to podjęcia szeregu działań.
Oprócz ukierunkowanego wsparcia psychologicznego dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji, miasto zorganizowało różnorodne działania społeczne, w tym kampanię "zabawa w domu", w ramach której zorganizowano zajęcia internetowe przeznaczone dla wszystkich: rodzin, dzieci, młodych i osób starszych. Co tydzień pojawiały się nowe gry online, gry planszowe, wskazówki dotyczące tworzenia gier - takie jak spersonalizowanie gry "Zgadnij kto?" z udziałem członków rodziny - i inne.
Dzięki Lokalnej Grupie URBACT (LGU) miasto ściśle współpracowało z lokalnym szpitalem i 15 stowarzyszeniami, w tym klubami zajęć pozaszkolnych, centrum języka hiszpańskiego i katalońskiego oraz organizacją świadczącą pomoc osobom niepełnosprawnym. Zorganizowano tydzień zajęć online w domach i na czystym powietrzu w parkach, które zbiegły się w czasie z "Międzynarodowym dniem zabawy" z gotowaniem na żywo, lekcjami jogi dla dzieci i grami ruchowymi dla osób starszych. A kiedy w ostatnim dniu zniesiono ograniczenia nałożone w związku z Covid-19, lokalny oddział Czerwonego Krzyża przygotował fotorelację ze spaceru po ciekawych miejscach w mieście.
Wydarzenia kulturalne nadały okolicy slogan "wszystko będzie OK". Lokalne muzea dzieliły się treściami i działaniami, a Esplugues połączyło się z sąsiednimi miastami organizując w maju 2020 roku internetowy festiwal kultury z udziałem lokalnych muzyków, poetów i innych artystów.
3. Mantua, Włochy (liczba mieszkańców 50 000)
Mantua (wł. Mantova) w Lombardii w północnych Włoszech to małe miasto i partner sieci URBACT C-Change, któremu udało się wypracować kreatywne, przemyślane sposoby na pobudzenie turystyki kulturalnej, promowanie integracji społecznej i utrzymanie dzieci w dobrej kondycji poprzez zabawę.
Całe centrum miasta jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a turystyka kulturalna, która jest filarem lokalnej gospodarki została "bardzo, bardzo mocno dotknięta kryzysem Covid-19", mówi zastępca burmistrza Mantui, Adriana Nepote. Plan reakcji na Covid obejmował działania ratujące przedsiębiorstwa i miejsc pracy, takie jak np. obniżenie opłat za korzystanie z przestrzeni publicznej.
Przewidziano również wsparcie społeczne i kulturowe. Wzięto przy tym pod uwagę sytuację, którą przedstawiła Adriana Nepote: "Małe miasta nie mają dużo pieniędzy, naprawdę musimy się mocno nagłowić, jak znaleźć innowacyjne rozwiązania, które są dla nas dostępne..." Oto dwa przykłady takich rozwiązań... Wolontariusze zostali delegowani do opieki nad starszymi mieszkańcami. Zatrudniano bezrobotnych do dezynfekcji publicznych placów zabaw, aby mogły być dostępne dla dzieci.
Zorganizowano cykliczny program kulturalny tylko dla rowerzystów, składający się dwa razy w tygodniu z plenerowych koncertów, pokazów i emisji filmowych w otoczeniu jeziora, pod hasłem "Bike-In" - w ciągu lata przyciągnął około 5 000 osób. Dzięki współpracy w ramach lokalnej grupy URBACT, biorące w niej udział stowarzyszenia przygotowały nowe formy aktywności na świeżym powietrzu dla dzieci, takie jak nauka naprawy roweru, czy wspólne zwiedzanie miasta. Dwa razy w tygodniu plenerowe koncerty, pokazy i emisje filmów, nazwane "Bike-In", przyciągnęły latem około 5 000 osób w Mantui we Włoszech.
Podsumowując Nepote powiedziała: "Myślę, że ten straszny okres wzmocnił nasze poczucie wspólnoty, ludzie starali pomóc sobie wzajemnie. W Mantui uznaliśmy, że: wszyscy będziemy ciężko pracować, aby razem przez to przejść!"
Więcej informacji
Kolejne ciekawe pomysły na działania kulturalne i rozrywkowe, zarówno w plenerze, jak i pod dachem można znaleźć w poniższych materiałach:
Wiesz coś więcej? Podziel się nimi z nami na Twitterze @URBACT lub pisząc na adres e.thorpe@urbact.eu.
Osiem miast partnerskich sieci Playful Paradigm już sprawdza nowe podejścia, mające zachęcić społeczności do aktywności i zabawy w kolejnej fali obostrzeń związanych z Covidem. Tak więc, warto odwiedzać ich stronę sieci w poszukiwaniu aktualnych informacji, również dotyczy to sieci C-Change, HealthyCities, Health&Greenspace i innych...
Centrum wiedzy URBACT łączy dobre praktyki z całej UE z najnowszymi trendami miejskimi, aby wypełnić luki i upewnić się, że nowa wiedza są dostępne dla każdego. Proklamowana po raz pierwszy w 2007 r. Karta Lipska, promuje stosowanie polityki „zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich” i określa - po raz pierwszy w jednym dokumencie UE - kluczowe zasady w niej zawarte. Ponad 20 lat później kontekst, w którym znajdują się europejskie miasta uległ wyraźnej zmianie. Od 2018 roku URBACT uczestniczy w europejskim procesie dialogu mającym na celu aktualizację Karty Lipskiej. Zorganizowane we współpracy z EUROCITIES i UIA, Laboratoria Miejskie URBACT wykorzystały bezpośrednie doświadczenia setek miast i wniosły wkład w Nową Kartę Lipską podpisaną w 2020 roku podczas niemieckiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.
Laboratoria Miejskie URBACT
W okresie od września 2018 do stycznia 2020 URBACT zorganizowano cztery spotkania. Ich celem było uzupełnienie prac podjętych przez zespół prezydencji niemieckiej w celu odświeżenia Karty Lipskiej.
Laboratoria Miejskie przyjęły podejście operacyjne, badając konsekwencje dla miast i umieszczając je w centrum procesu. Zgromadziły przedstawicieli miast i różnych szczebli zarządzania.
Każde z laboratoriów skupiało się na jednej z pierwotnych zasad Karty Lipskiej - partycypacji, zrównoważonym rozwoju, integracji i zrównoważonym rozwoju terytorialnym. W ramach nich zadano następujące pytania:
Jak wyglądają w 2020 roku poszczególne zasady Karty Lipskiej?
W jaki sposób miasta wdrażają te zasady i gdzie można znaleźć wzorcowe przykłady?
Z czym miasta się zmagają przy wdrożeniu zasad?
Jak można pomóc miastom wzmacniając ich potencjał w odniesieniu do tych zasad?
Dla każdego laboratorium opracowano raport i nakręcono film prezentujący pracę uczestniczących miast. Mają stanowić inspiracje i zachęcać inne miasta do zaangażowania się w osiągnięcie zrównoważonego, zintegrowanego rozwoju miejskiego.
Nowa Karta Lipska została podpisana w Lipsku w listopadzie 2020 roku. URBACT zobowiązuje się do przedstawienia rozwiązań dla miast „sprawiedliwych”, „zielonych” i „produktywnych” przyjętych w Nowej Karcie Lipskiej, udostępniając więcej dobrych praktyk i opowieści oraz ułatwiając trwającą wymianę między miastami.
Głosy miast
„Bardzo trudno jest uzyskać pozwolenie na działania niestandardowe. Nie ma innowacji bez podejmowania ryzyka. Rozwiązujemy ten problem, wdrażając programy pilotażowe”.
Karolina Medwecka-Piasecka, City of Birmingham
City Lab # 3
„Musimy inaczej myśleć o tym, jak mierzymy sukces, o tym, jak inwestycje gospodarcze mogą przynieść korzyści naszym obywatelom oraz o wpływie, jaki mają na ich zdrowie i dobrostan”.
Matthew Baqueriza-Jackson, główny ekspert ds. wydatków
City Lab # 3
„Z lokalnego punktu widzenia łatwiej jest dostrzec, gdzie są problemy i znaleźć ich rozwiązanie”.
Joanna Brzezińska, Miasto Łódź
City Lab # 4
„Ważne jest, aby kwestie płci były wyraźnie poruszane w programach miasta”.
Katarzyna Wilkołaska-Żuromska, Pełnomocnik Prezydenta Warszawy ds. Kobiet
City Lab # 3
„Dzięki współpracy metropolitalnej powinna wyłonić się metropolitalna wizja zagospodarowania przestrzeni. Mogłoby to działać sprawnie tylko wtedy, gdyby prawo metropolitalne zostało przyjęte na poziomie krajowym.”
František Kubeš, miasto Brno
City Lab # 4
Więcej o Karcie Lipskiej
Dowiedz się więcej o laboratoriach URBACT City Labs, związanymi z pierwotnymi zasadami Karty Lipskiej na naszej bazie wiedzy URBACT KNOWLEDGE HUB >>>
Poznaj dobre praktyki URBACT związane z każdym z trzech wymiarów Nowej Karty Lipskiej >>>
Witamy na pokładzie! Ta podróż edukacyjna rozpoczyna się w mieście w prowincji Barcelony o nazwie Viladecans. Ale Viladecans to nie jest zwykłe miasto.
Jeśli jest coś, z czego jest znane, to fakt, że miasto zawsze było zaangażowane w edukację, żywiąc głębokie przekonanie, że jest to najpotężniejsze narzędzie do poprawy nie tylko jakości życia, ale także wydajności i konkurencyjności samego miasta.
Często zastanawiamy się, od czego zacząć, kiedy chcemy zaangażować ludzi we współtworzenie miasta lub poznać ich opinię na temat tego, co miasto robi.
Stworzenie listy kroków, która mogłaby być uniwersalnym przewodnikiem dla wszystkich miast, które chciałyby rozpocząć współpracę z mieszkańcami i naprawdę dać im głos, jest naszym zdaniem dobrym punktem wyjścia.
W Adelfii (Włochy), URBACT OnStage połączył naukę i pedagogikę muzyczną poprzez pionierski projekt badawczy, który posłużył do zaangażowania dzieci z autyzmem i ADHD w ekscytującą przygodę bycia częścią orkiestry - pomimo Covid-19!
Tłumaczenie i redakcja biuletynu:
Aldo Vargas-Tetmajer – koordynacja
Karol Bury
Przemysław Antkowiak
URBACT to europejski program wymiany doświadczeń i wyników badań, promujący zrównoważony rozwój miast.
URBACT umożliwia miastom współpracę na rzecz opracowywania rozwiązań głównych problemów miast, podkreślając rolę, jaką odgrywają miasta w stawianiu czoła coraz bardziej kompleksowym problemom społecznym. Program pomaga miastom w szukaniu rozwiązań pragmatycznych, nowych i zrównoważonych oraz integrujących aspekty gospodarcze, społeczne i środowiskowe.
URBACT umożliwia miastom wymianę przykładów dobrej praktyki i wniosków z wdrażania projektów w środowiskach wszelkiego rodzaju fachowców, zaangażowanych do realizacji polityki miejskiej w całej Europie.
W programie URBACT uczestniczy 550 miast, 29 krajów i 7.000 aktywistów.
