χρόνια πολλά σε όλες και σε όλους

είναι Χριστούγεννα! Με διαφορά η καλύτερη γιορτή του χρόνου. Τα Χριστούγεννα όλα είναι πιθανά, ακόμα και θαύματα. Όπως, για παράδειγμα, να προλάβω να δω με ηρεμία τις ερωτήσεις που μου στείλατε, και να σας ετοιμάσω και τις απαντήσεις. Θυμίζω ότι σας είχα αναφέρει κάτι για τον τρόπο με τον οποίο κρατώ σημειώσεις από τα βιβλία που διαβάζω, ένα θέμα που μάλλον άγγιξε ευαίσθητες χορδές, καθότι μου στείλατε μηνύματα φρενήρη απαιτώντας εξηγήσεις και λεπτομέρειες. Οπότε είπα: ΟΚ, μήπως υπάρχει και τίποτε άλλο που θέλετε να ξέρετε; Και μου είπατε ναι. Σήμερα, χρονιάρα μέρα, θα αφιερώσουμε αυτό το γράμμα στις απαντήσεις 15 ερωτήσεων από αυτές που μου στείλατε. 

Θα πάμε βαθιά, θα μιλήσουμε προσωπικά. Θα ειπωθούν αλήθειες σήμερα. Και θα σας πω και πώς κρατάω τις ρημάδες τις σημειώσεις, και μάλιστα με τρόπο οπτικοακουστικό, κάτω κάτω, στο τέλος. 

Χρόνια σας πολλά και πάμε. 
 

1. Πώς τα καταφέρνεις και είσαι σταθερά συνεπής με το newsletter μεταξύ Παρασκευής και Σαββάτου;

Να σας πω την αλήθεια, δεν είναι όσο δύσκολο θα περίμενε κανείς. Η συγγραφή αυτού του γράμματος σπάνια μου μοιάζει αγγαρεία, ούτε είναι ιδιαίτερα δύσκολη ή χρονοβόρα διαδικασία. Αλλά πέρα από αυτό, όταν αποφασίζεις να κάνεις κάτι συστηματικά και σταθερά, αποδεικνύεται ότι τελικά στην πράξη δεν είναι και τόσο δύσκολο. Το έχω τσεκάρει αυτό, ξανά και ξανά. Είναι θέμα απόφασης, νομίζω, να πεις “ας πάω να το δοκιμάσω” και μετά ξαφνικά έχουν περάσει εφτά χρόνια και, όντως, τα έχεις καταφέρει. Κρατήστε, δε, και το εξής: αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποτέ τίποτε, ωστόσο τα απρόοπτα στη ζωή είναι λιγότερο συχνά από ό,τι συνήθως νομίζουμε. Οι περισσότεροι διστάζουμε να αναλάβουμε κάτι που απαιτεί συνέπεια και ακρίβεια επειδή έχουμε μάθει να νομίζουμε ότι, δε μπορεί, κάτι θα πάει στραβά, ότι η ακρίβεια και η συνέπεια είναι πολύ δύσκολα πράγματα. Δεν είναι και τόσο -ή μάλλον, δεν είναι πάντα. Αν δεν κάνω λάθος, από τις 389 Παρασκευές που σας στέλνω αυτά τα γράμματα το έχω αμελήσει συνολικά τρεις: τη φορά που είχε μόλις πεθάνει ο πατέρας μου, τη φορά που είχαμε οικογενειακώς Covid και μια άλλη φορά -μία και μοναδική- που απλά το ξέχασα. Συγγνώμη γι’ αυτό. Θα προσπαθήσω να μην επαναληφθεί.
 

2. Πότε προλαβαίνετε κ κάνετε όλα αυτά μαζί με οικογένεια; Έχετε κάποιο μυστικό; Χρησιμοποιείτε κάποια εφαρμογή;

ή αλλιώς, Πως προλαβαίνεις τόσα διαφορετικά πράγματα; και αφήνεις και σε εκκρεμότητα άλλα τόσα; / Πώς τα προλαβαίνεις όλα αυτά που κάνεις, δεδομένου και του ότι έχεις οικογένεια με παιδιά; Πόσες ώρες "είσαι στο γραφείο;" Πόσες κοιμάσαι; Πότε διαβάζεις; Τα έχεις όλα σε κουτάκια στο calendar; Πώς προστατεύεσαι από τους πειρασμούς του άφθονου περιεχόμενου; Πριν μερικές μέρες σε ρώτησα κάτι στο WhatsApp και μου απάντησες πολύ σύντομα. Μου έκανε εντύπωση. Πώς τα προλαβαίνεις όλα; / Πώς τεμαχίζεις τη μέρα σε "παραγωγικά" blocks; / Πώς οργανώνεις τα tasks σου κάθε μέρα; Δηλαδή ποια μέθοδο χρησιμοποιείς για να κατηγοριοποιήσεις και να προτεραιοποιήσεις αυτά που θέλεις να κάνεις για την ημέρα/εβδομάδα/μήνα κλπ; Το "To Do List" είναι χειρόγραφο, σε κάποιο app; / Πως καταφέρνεις να έχεις οικογένεια (θεωρώντας ότι περνάς αρκετό χρόνο μαζί τους για να είναι εποικοδομητικός) και να κάνεις όσα άλλα κάνεις; Με τυχαία σειρά: Διανέοσις, ταξίδια, ομιλίες, ανάγνωση βιβλίων/άρθρων, συγγραφή, νιουζλέτερ, γκρουπ στο Γουατσάπ και δεν ξέρω εγώ τι άλλο προσωπικό χόμπι κλπ. για να είσαι ισορροπημένος (έτσι φαίνεσαι).

Αυτή είναι η ερώτηση που μου στείλατε οι περισσότεροι. Περιέχει μια-δυο κρίσιμες παρανοήσεις, οπότε η απάντηση ενδέχεται να μην είναι όσο χρήσιμη ή διδακτική μπορεί να περιμένατε. Γιατί μου δώσατε την εντύπωση ότι περιμένετε ένα σύστημα, μια μαγική, μυστική δομημένη μεθοδολογία διαχείρισης του χρόνου -το ιερό δισκοπότηρο της εποχής μας- και εγώ δεν έχω κάτι τέτοιο για να σας δώσω. Πρώτα απ’ όλα, θέλω να σας υπενθυμίσω -με όλο το σεβασμό κιόλας- ότι υπάρχει μια πολύ σημαντική διαφορά ανάμεσα στη δική μου δραστηριότητα και στη δραστηριότητα κάποιων από αυτούς που ρωτούν: πίσω από όσα βλέπετε -τα γραψίματα, τις ομιλίες, τα ταξίδια και τα posts- δεν υπάρχει και ένα οχτάωρο 9-5 με άλλο, διαφορετικό αντικείμενο. Όλα όσα βλέπετε: αυτή είναι η δουλειά και η δραστηριότητά μου. Οι περισσότεροι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν δημιουργικά πράγματα και να διαβάζουν πολλά βιβλία ταυτόχρονα έχουν και μια “κανονική” δουλειά να διαχειριστούν -εμένα σε κάποιο βαθμό (και συγγνώμη αν ακούγεται πομπώδες, μα είναι έτσι) τα δημιουργικά πράγματα και τα βιβλία είναι η κανονική μου δουλειά. Βεβαίως, μπορεί να σας αδικώ. Μπορεί να αντιλαμβάνεστε ότι όλα αυτά είναι η δουλειά μου και πάλι να σας φαίνονται πάρα πολλά. Σε αυτή την περίπτωση, έχω να σας πω τα εξής για να τα λάβετε υπόψιν:

Ο μέσος Έλληνας βλέπει 3 ώρες οθόνη την ημέρα (περιλαμβάνει τηλεόραση, streaming και videogames -όχι διάβασμα ή δουλειά). Εμείς βλέπουμε το πολύ μία.

Υπάρχουν διάφορα άλλα πράγματα στα οποία πολύς κόσμος αφιερώνει χρόνο, τα οποία εγώ σταδιακά τα έχω ελαττώσει ή καταργήσει. Κάποτε διάβαζα εφημερίδες το Σαββατοκύριακο για ώρες. Κάποτε έπαιζα videogames. Κάποτε παρακολουθούσα τα αθλητικά με ενθουσιασμό και πάθος. Τίποτε από αυτά δεν κάνω πια. Αυτό μπορεί να ακούγεται βαρύ, σα να σας γράφω ότι αντικατέστησα ευχάριστες ασχολίες με δουλειά. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Αντικατέστησα ευχάριστες ασχολίες με άλλες ευχάριστες ασχολίες, που είναι και δουλειά.

Επίσης, είναι και κάποια άλλα πράγματα που παίζουν σημαντικό ρόλο και δεν είναι αυτονόητα. Γράφω πολύ γρήγορα και διαβάζω αρκετά γρήγορα. Το ότι η γυναίκα μου κάνει μια δουλειά πολύ παρόμοιας φύσης με της δικής μου βοηθάει πάρα πολύ στο να συντονιζόμαστε και να οργανώνουμε την ημέρα (για εμάς, ας πούμε, οι ώρες 10-12 το βράδυ είναι εργάσιμες, και μάλιστα πολύ παραγωγικές).

Με άλλα λόγια, με διάφορες προσαρμογές στον τρόπο ζωής (οι οποίες είναι όλες ανεκτές και λειτουργικές οικογενειακά) έχω λίγο παραπάνω χρόνο από τους περισσότερους για να κάνω όλα όσα βλέπετε και διαβάζετε και -σημαντικό αυτό- δεν κάνω και πολλά άλλα πράγματα. Λίγο-πολύ ό,τι φτιάχνω το βλέπετε. Οπότε δεν είναι περίεργο που είναι τόσο πολλά. Ίσα ίσα. Αν τα οργάνωνα καλύτερα, θα έπρεπε (θα μπορούσε!) να είναι πολύ, πολύ περισσότερα.

Ως προς τα διαδικαστικά που ρωτάτε, τι να σας πω, δεν νομίζω ότι είμαι ο κατάλληλος να σας απαντήσω. Έχω, πράγματι, ένα ημερήσιο to-do list (χρησιμοποιώ το Microsoft To Do -νομίζω ότι είναι ολόιδιο με όλα τα υπόλοιπα που υπάρχουν) όπου βάζω τα tasks κάθε ημέρας, αλλά ποτέ, ποτέ δεν καταφέρνω να τα κάνω tick όλα. Πολλές ημέρες ξεκινούν με 5-6 εκκρεμή tasks και τελειώνουν με 3-4 ολοκληρωμένα και 8-12 εκκρεμή. Ναι, οι περισσότερες ημέρες γεννούν περισσότερα tasks από όσα προλαβαίνω να κάνω. Στην πράξη, το procrastination είναι το χειρότερο πρόβλημα της ζωής μου, κυρίως επειδή είναι περίπλοκο: μέρος του είναι γόνιμο και απαραίτητο κομμάτι της δουλειάς μου. Πολύ δύσκολο να το διαχειριστεί κανείς. Οπότε δεν μπορώ να σας δώσω λύσεις για τη διαχείριση του χρόνου, καθώς δεν νομίζω ότι είναι κάτι που το κάνω σωστά. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που δεν προλαβαίνω να κάνω, πράγματα που καθυστερούν επειδή δεν προλαβαίνω να τα διαχειριστώ όπως πρέπει και πράγματα που ίσως δεν γίνονται όσο καλά θα μπορούσαν να γίνουν, αν τα έκανα πιο ορθολογικά και οργανωμένα. Σας φαίνονται πολλά; Σας ευχαριστώ που το λέτε. Αλλά όλα αυτά που βλέπετε είναι μόνο ένα μικρό υποσύνολο όσων θα ήθελα να μπορώ να σας δείξω.
 

3. Πως προλαβαίνετε να διαβάζετε τόσα βιβλία;

ή Πώς καταφέρνετε να διαβάζετε τόσο πολύ; / Που βρίσκετε χρόνο για την ανάγνωση τόσων πολλών βιβλίων; / Πόσα βιβλία διαβάζετε κάθε χρόνο (και επειδή υποπτεύομαι πως είναι αρκετά), πως το καταφέρνετε; / Πότε προλαβαίνεις και διαβάζεις τόσα βιβλία; Τι μεθοδολογία ακολουθείς για να ήταν ακολουθήσω και εγώ που δεν διαβάζω όσο θα ήθελα.

Κι όμως, δεν διαβάζω πάρα πολλά βιβλία. Κάθε χρόνο διαβάζω 35-45 βιβλία (το 2021 κλείνει στα 38, εκτός απροόπτου), που μπορεί σε κάποιους να μοιάζει μεγάλος αριθμός, αλλά μπροστά σε κάτι νούμερα που ακούω από μέλη του Bookworm, αληθινούς βιβλιοφάγους δηλαδή, δεν είναι τίποτε σπουδαίο. Κι αυτό με το ζόρι το καταφέρνω. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιώ για να ξεζουμίσω όσο περισσότερο χρόνο γίνεται για την ανάγνωση είναι ποικίλες, από συνηθισμένες (διάβαζα Kindle ενώ κοίμιζα το μωρό, όταν ήτανε μωρό) ως και ακραίες -υπήρξε περίοδος που διάβαζα περπατώντας στο δρόμο για το γραφείο, κινδυνεύοντας να πέσω πάνω σε κολώνες, παγκάκια, στάσεις λεωφορείων και πεζούς. Μια άλλη περίοδο έκανα το εξής εξωφρενικό: φωτογράφιζα δισέλιδα του βιβλίου που διάβαζα εκείνη την εποχή, ανέβαζα τις φωτογραφίες στο Google photos και στο γραφείο διάβαζα τα δισέλιδα στη μεγάλη οθόνη καθώς έτρωγα το μεσημεριανό. Δεν είναι υγιείς καταστάσεις αυτές. Αλλά θέλω να καταλάβετε κάτι: μου αρέσει να διαβάζω βιβλία. Είναι μία από τις αγαπημένες μου ασχολίες στον κόσμο.

Σήμερα δεν καταφεύγω σε τόσο ακραία μέτρα. Πλέον διαβάζω δύο βιβλία ταυτόχρονα ανά πάσα στιγμή -ένα σε χάρτινη ή Kindle μορφή για τις ώρες που μπορώ να κάτσω με ένα βιβλίο, και ένα audiobook (το οποίο συχνά έχω και σε χάρτινο) για τις ώρες των μετακινήσεων. ΟΚ, ούτε αυτό ακούγεται φυσιολογικό. Αλλά δεν διαβάζω περπατώντας στο δρόμο, πια. Δύο πράγματα που ίσως έχει νόημα να σας πω γι’ αυτό το θέμα επιπλέον: πρώτον, η ανάγνωση βιβλίων είναι και μέρος της δουλειάς μου. Τα περισσότερα από τα βιβλία της χρονιάς είτε έχουν άμεση σχέση με τα θέματα που με απασχολούν στη δουλειά, είτε είναι υποψήφια για το Bookworm -και τα μεν και τα δε τα απολαμβάνω εξίσου. Δεύτερον, βοηθά πολύ το ότι έχει γίνει προσεκτική προεπιλογή των βιβλίων. Σπάνια χάνω χρόνο με κακά βιβλία, όχι επειδή έχω κάποια μαγική μέθοδο να να ξεδιαλέγω, αλλά επειδή κυκλοφορούν πια τόσο πολλά πολύ καλά βιβλία που, παρακολουθώντας μόνο την online κουβέντα μπορεί οποιοσδήποτε εύκολα να κάνει σχετικά ασφαλείς επιλογές. Με εξαιρέσεις, βέβαια. Το προηγούμενο audiobook που άκουσα ήταν η “αυτοβιογραφία” του ηθοποιού Μάθιου Μακόναχεϊ. Μου είχαν πει ότι έχει ενδιαφέρον. Δεν το έψαξα αρκετά. Δεν έχει.
 

4. Πόσο μεγάλο σπίτι πρέπει να έχεις για να βάλεις όλα τα βιβλία που διαβάζεις;

Όχι μεγάλο -απλά σχεδόν όλοι οι τοίχοι του είναι γεμάτοι με ράφια. Όταν μετακομίσαμε μέτρησα το συνολικό μήκος των ραφιών του σαλονιού (μόνο στους 5 βασικούς τοίχους-βιβλιοθήκες): είναι 73 μέτρα. Ακούγεται πολύ. Μα έχουν γεμίσει. Έχουμε πολυ΄, πολύ περισσότερα βιβλία από όσα μπορούμε να διαβάσουμε, και αυξάνονται με μεγαλύτερο αριθμό από όσα προλαβαίνουμε να διαβάζουμε. Είναι πρόβλημα. 
 

5. Θα ξαναρχίσεις ποτέ το spitoskilo;

ή, σε παρόμοιο ύφος, Γιατί δεν κάνεις ένα podcast; Ξέρω ότι το έχω ξαναρωτήσει αυτό αλλά πραγματικά σε θεωρώ εξαιρετικό host για ενδιαφέροντες ανθρώπους / Ζωγραφίζεις ακόμα; Θα ήθελα ένα πίνακα σου, και ίσως και άλλοι αναγνώστες το ίδιο. Ελπίζω κάπως κάποτε να προλάβω, όσο τους χαρίζεις ακόμα, πριν ανέβουν οι τιμές.

Μα καλά: μια με ρωτάτε πώς τα προλαβαίνεις όλα αυτά που κάνεις, και μετά με ρωτάτε γιατί δεν κάνεις κι άλλα; Μήπως υπάρχει μια μικρή αντίφαση εδώ; Having said that, βρίσκω τρομερό που θυμάστε ακόμα πράγματα που έχω αφήσει εδώ και χρόνια, και θαυμάσιο που νομίζετε ότι μπορώ να κάνω όλα αυτά τα ωραία πράγματα που σκέφτεστε. Εν τάχει:

Για τους καινούργιους, το σπιτόσκυλο ήταν ένα χιουμοριστικό blog αρχιτεκτονικής (όπως το ακούτε) το οποίο ήταν μια πολύ ευχάριστη εξωσχολική δραστηριότητα (και οικονομικά σχετικά βιώσιμη, την εποχή του!) η οποία όμως χρειάστηκε να σταματήσει λίγο πριν γίνει αγγαρεία, όταν έπρεπε να αφιερώνω το χρόνο μου πιο στοχευμένα σε κάτι νέο, πολύ μεγάλο και φιλόδοξο (στα τέλη του 2014 αρχίσαμε να φτιάχνουμε τη διαΝΕΟσις). Έτσι γίνεται. Ο κόσμος προχωράει, οι άνθρωποι αλλάζουν, κάποια πράγματα τελειώνουν. Είναι υγεία αυτό το πράγμα, είναι πρόοδος. Μπορώ με σχετική ασφάλεια να σας πω πια ότι το σπιτόσκυλο δεν είναι πιθανό να ξαναρχίσει κάποτε από εμένα. Όσον αφορά το podcast: είχα δοκιμάσει να φτιάξω podcast, ξέρετε, τα παλιά τα χρόνια (το μαρτυρικό 2015) το οποίο έπαιζε και σε ένα διαδικτυακό ραδιόφωνο ονόματι Amagi Radio. Ήταν ενδιαφέρουσα και διδακτική διαδικασία, μου άρεσε το ότι έμαθα πώς γίνεται. Βεβαίως, πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον μέσο, το οποίο όμως χρειάζεται πολύ χρόνο, επαγγελματισμό και αφοσίωση για να γίνει σωστά. Τέλος, ως προς τη ζωγραφική (πραγματικά, πού πάτε και τα θυμάστε) για τους ίδιους λόγους -έλλειψη χρόνου- έχω χρόνια να πασαλείψω καμβάδες και από τα παλιά μου έχουν μείνει, πια, σχετικά λίγα (δεν έχουμε και τοίχους στο σπίτι, είπαμε). Αλλά ποιος ξέρει. Οι χειρωνακτικές ασχολίες πάντα μου άρεσαν -με βοηθούν να σκέφτομαι. 
 

6. Είχατε πει κάποτε ότι ξεκινάτε ένα πείραμα στο FB - θα φτιάχνατε ένα προφίλ ακολουθώντας, αν θυμάμαι καλά, ρατσιστικές, ξενοφοβικες και φανατισμενες σελίδες, και θα μας λέγατε τα συμπεράσματα.

Πολύ σωστά θυμάστε. Το προφίλ εξακολουθεί να υπάρχει (είμαι σχεδόν σίγουρος γι' αυτό) και εκκρεμεί να το κοιτάξω κάποια στιγμή, να δω αν βγαίνουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα από εκεί. Μαντέψτε: δεν έχω προλάβει.
 

7. Τι απέγινε ο λουκουμάς; Βρέθηκε αντικαταστάτης;

Καλή ερώτηση! Καθότι καινούργια αυτοκίνητα ακόμα δεν υπάρχουν ετοιμαράδοτα (αυτό ήταν το θέμα εκείνου του άρθρου), τελικά είπαμε να βολευτούμε και να κάνουμε τη δουλειά μας ένα ωραιότατο, λίγο παλιό αλλά φροντισμένο, ετοιμοπαράδοτο μεταχειρισμένο αυτοκίνητο, σχήματος μακρόστενου και χρώματος λευκού, για να συνυπάρχει με το λουκουμά για το εγγύς μέλλον, τουλάχιστο μέχρι να βρούνε τρόπο οι εταιρείες να φτιάχνουν περισσότερα τσιπάκια. Τα παιδιά έσπευσαν να του δώσουν και το κατάλληλο όνομα: ο κουραμπιές.
 

8. Θα ήθελα να μάθω πώς αποδελτιώνετε και αποθηκεύετε (και πού) την πληροφορία που συγκεντρώνετε από τόσα πολλά διαφορετικα (έντυπα και ηλεκτρονικά) μέσα ενημέρωσης. Υπάρχει μεθοδολογία;

Ωραία ερώτηση. Για τα βιβλία θα τα πούμε παρακάτω, για τα ηλεκτρονικά μέσα υπάρχει, βασικά, ένα εργαλείο το οποίο χρησιμοποιώ και το οποίο, παρεμπιπτόντως, είναι η κινητήρια δύναμη αυτού εδώ του νιουζλέτερ: το Pocket. Όλα τα λινξ που διαβάζετε κάθε εβδομάδα εκεί τα αποθηκεύω. Ό,τι ενδιαφέρον και χρήσιμο διαβάζω online κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, το στέλνω στο Pocket (κάποια πριν καν τα διαβάσω, με σκοπό να τα βρω αργότερα). Είναι πανεύκολη διαδικασία, γίνεται με δυο tap από οποιοδήποτε app κι αν διαβάζω, ή με ένα απλό copy/paste στο laptop/desktop. Αν διαβάσω κάτι ενδιαφέρον στον έντυπο New Yorker ή τον Economist (τα μόνα περιοδικά που διαβάζω τακτικά), αναζητώ το online άρθρο και το σώζω κι αυτό στο Pocket. Κάθε Παρασκευή κάνω μια βόλτα στη συγκομιδή της εβδομάδας και ξεδιαλέγω αυτά που νομίζω ότι θα ενδιαφέρουν και εσάς.
 

9. Έχετε να προτείνετε μια καλή λίστα Ελληνικών μέσων, δημοσιογράφων (longform, ερευνητικοί), σελίδων στα social, newsletters, podcasts ή άλλων πηγών που παρακολουθείτε;

Εξαιρετική ερώτηση. Δεν έχω κάτι τέτοιο, αλλά θα ήταν πολύ χρήσιμο αν κάποιος καθόταν κι έφτιαχνε μια τέτοια λίστα. Αυτός είναι και ο λόγος που έβαλα αυτή την ερώτηση σε αυτήν εδώ τη λίστα. Ας κινητοποιηθεί κάποια ή κάποιος. 

 

10. Ιδέες για οργάνωση της βιβλιοθήκης - είχες ποστάρει μία εικόνα και έμοιαζε ότι η βιβλιοθήκη σου είχε κάποια συνοχή

Δεν σας λέω κάτι καινούργιο: το καλύτερο σύστημα είναι αυτό που βολεύει εσάς προσωπικά. Εμείς, για παράδειγμα, τα έχουμε χωρισμένα σε μεγάλες κατηγορίες (ελληνική λογοτεχνία, μεταφρασμένη λογοτεχνία, non-fiction στα ελληνικά, non-fiction στα αγγλικά, λογοτεχνία στα αγγλικά) και κάποιες άλλες μικρότερες (λευκώματα, κόμιξ, ταξιδιωτικά, τα δικά μας) και σε κάθε μία η ταξινόμηση γίνεται είτε αλφαβητικά (π.χ. στη λογοτεχνία, στα αγγλικά non-fiction) είτε σε αδρές υποκατηγορίες που βολεύουν καλύτερα (πχ στα ελληνικά non-fiction). Έχουμε και σε ειδικά ραφάκια τη στοίβα των επόμενων που θέλουμε να διαβάσουμε, και υπάρχει κι ένα ράφι-bookworm, που έχει όλα τα βιβλία που έχουμε διαβάσει στο Bookworm (είναι, πλέον 93). Σε γενικές γραμμές το σύστημα δεν θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει κανένας άλλος (δεν θα καταλάβαινε πού είναι τι) αλλά για εμάς λειτουργεί. Ίσως στην επόμενη αναδιοργάνωση/μετακόμιση/εκκαθάριση να το ξαναλλάξουμε.
 

11. Έπειτα από πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος, μάζεψες γνώση και εμπειρία. Βλέπεις την πιθανότητα ότι από μια πολιτική θέση θα μπορούσες να προσφέρεις περισσότερα;

Όχι.

 

12. Ποιες πηγές χρησιμοποιείτε για να ενημερώνεστε για την καθημερινότητα;

Να σας πω την αλήθεια, δε νομίζω ότι είμαι καλά ενημερωμένος για την καθημερινότητα στη χώρα μας. Δεν βλέπω τηλεόραση, δεν ακούω ραδιόφωνο, δεν πετυχαίνω πουθενά “ειδήσεις” με την παραδοσιακή έννοια. Ενημερώνομαι σχεδόν αποκλειστικά από το Twitter -από όπου μερικές φορές καταλαβαίνω τι συμβαίνει έμμεσα, από το θόρυβο- και τρεις-τέσσερις φορές την ημέρα τσεκάρω την πρώτη σελίδα του kathimerini.gr, μια συνήθεια σχετικά πρόσφατη, που την ανέπτυξα ακριβώς επειδή άρχισα να συνειδητοποιώ ότι χάνω πολλά επεισόδια. Ακόμα συνήθως καθυστερώ πολύ να μάθω αυτά για τα οποία συζητάει ο κόσμος στην Ελλάδα. Αυτό δεν επηρεάζει τη δουλειά μου ιδιαίτερα (δεν έχω κανένα λόγο να παρακολουθώ πολύ προσεκτικά όσα συμβαίνουν στην ελληνική καθημερινότητα) αλλά έχει ως συνέπεια την σταδιακή αποκόλλησή μου από το zeitgeist, κάτι που έμμεσα ίσως δεν είναι πάρα πολύ καλό.
 

13. Γιατί έχετε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τις Ηνωμένες πολιτείες;

Καλή ερώτηση. Επειδή είναι μια συναρπαστική χώρα, πολύ σημαντική για τον υπόλοιπο κόσμο, σε τεράστια, απίστευτη κρίση, η πορεία της οποίας θα καθορίσει τον αιώνα που ζούμε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι πολύ πιο ενδιαφέρον και σημαντικό από το τι συμβαίνει, ας πούμε, στη Γαλλία. Μπορεί να είναι εξίσου σημαντικό το τι συμβαίνει στην Κίνα, αλλά την Κίνα δεν την ξέρω πολύ καλά. Στις ΗΠΑ έχω πάει δέκα φορές, μιλάω τη γλώσσα, ξέρω τους ανθρώπους -την καταλαβαίνω καλύτερα. Επίσης, υπάρχει η πολιτισμική συγγένεια, το ότι τα προϊόντα του αμερικανικού πολιτισμού είναι αυτά που κυρίως διαμόρφωσαν την αισθητική και πολιτισμική ταυτότητα των περισσότερων μελών της γενιάς μου. Το ότι πολύς κόσμος (και αναγνώστες του νιουζλέτερ!) δεν ενδιαφέρεται με εξίσου μεγάλη ζέση για το τι συμβαίνει εκεί πέρα, με μετατρέπει μερικές φορές σε έναν τύπο σαν αυτούς τους γραφικούς που έρχονταν σε πάρτι και χοροεσπερίδες (προ Covid) και σου τραβούσαν το μανίκι και επέμεναν να σου μιλήσουν για τη μετανάστευση, ξέρω γω, ή τα κρυπτονομίσματα. Το ξέρω. Συγγνώμη. Αλλά σε αυτό έχω δίκιο. 
 

14. Ποια επιλογή στη ζωή σου νόμιζες ότι είναι πολύ σημαντική όταν την έπαιρνες αλλά αποδείχτηκε αδιάφορη; Και το ανάποδο. Ποια επιλογή άλλαξε την πορεία της ζωής σου χωρίς να το συνειδητοποιείς/περιμένεις όσο συνέβαινε;

Συναρπαστική ερώτηση. Θέλει σκέψη αυτό. Ειδικά για το πρώτο, η απάντηση είναι πάρα πολύ δύσκολη. Για το δεύτερο, τι να σας πω, ίσως είναι πιο εύκολο. Ίσως η αποδοχή μιας πρόσκλησης για να μιλήσω σε ένα συνέδριο για γονείς-bloggers (δεν ήμουν γονιός) πριν από χρόνια, σχεδόν μια δεκαετία πια. Σας ευχαριστώ για την ενδιαφέρουσα άσκηση -την έβαλα την ερώτηση εδώ για να την σκεφτούν και οι υπόλοιποι αναγνώστες, και αν θέλουν να κάνουν reply με τη δική τους σχετική ιστορία. 
 

τέλος, φτάνουμε στην ερώτηση που τα ξεκίνησε όλα
 

15. Πώς μπορείς και θυμάσαι το περιεχόμενο τόσων βιβλίων που διαβάζεις μετά από έναν, δύο τρεις μήνες, χρόνια; Κρατάς σημειώσεις για όλα;

ή αλλιώς, Πώς κρατάς σημειώσεις από τα βιβλία; Έχω δει τόσα video και έχω ψάξει tutorial αλλά δεν έχω βρει κάποια αποδοτική μέθοδο. / Πώς θυμάσαι τα πράγματα που βρίσκεις στα βιβλία; Υπογραμμίζεις; Κρατάς σημειώσεις κάπου; /  Το σύστημα σημειώσεων που τηρείτε  στηρίζεται μήπως στο Build a Second Brain του Tiago Forte ή το βιβλίο του Sönke Ahrens  How to take smart notes που αναλύει την μεθοδολογία του Niklas Luhmann; Εάν ναι ποια software σας εχουν βοηθήσει και χρησιμοποιείτε καθημερινά (obsidian, roam research, κτλ);

Πρώτα από όλα να σας πω ότι από τις ερωτήσεις σας έχει γίνει σαφές ότι είστε πολύ πιο προχωρημένοι από εμένα σε θέματα οργάνωσης, μεθοδολογίας, προγραμματισμού και όλα αυτά τα σοβαρά και τα ενήλικα, θέματα για τα οποία πολλές και πολλοί εικάζω ότι περιμένατε να σας διαφωτίσω σήμερα. Θέλω να πω, κοιτάχτε τι ρωτάει ο/η τελευταίος/α. Ο άνθρωπος γνωρίζει για τι μιλάει. Εγώ δεν κατάλαβα τίποτε. Τέλος πάντων, έχετε κάνει τόση υπομονή, έχετε διαβάσει τόσες λέξεις, ε, ας μην σας βάλω να διαβάσετε κι εκατοντάδες άλλες για να βρείτε την ταπεινή μου απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Ας τα πούμε προφορικά.