De Pelmolen
door Ernst Lohmann

De bovenstaande foto is van een zeer markant gebouw in Vlaardingen, de Pelmolen. Al is de foto uit 2008, het geeft nog steeds een goed beeld van de huidige situatie. Een oud fabrieksgebouw waar appartementen in gemaakt zijn. Het schip is de Willy-B, een sleper die een tijdje geleden even voor het museum lag. Daar is toen een foto van gemaakt die we eerder in het VrijwilligersNieuws hebben opgenomen.

In Vlaardingen waren in de 19e eeuw diverse molens, zowel poldermolens o.a. langs de Vlaardingse Vaart, houtzaagmolens als korenmolens. De korenmolen Aeolus is nog als enige overgebleven. Op het hoekje van de Galgkade en de Westhavenkade stond de molen de Bonte Os. Het laatste restant van deze molen is in de jaren 80 van de vorige eeuw gesloopt om plaats te maken voor het huidige gebouw op deze plek.

In 1843 kwam Johannes Dusseldorp vanuit Brabant naar Vlaardingen en kocht molen de Bonte Os. Drie jaar daarna deed Johannes de molen over aan zijn twee zoons Adrianus Martinus en Corstiaan Gerrit die verder gingen als firma A.M.Dusseldorp & Co en vooral gort en rijst gingen pellen. In 1848 al kwam er een tweede molen aan de Westhavenkade, toen Hoofdkade genoemd. Deze molen kreeg de naam “de Hoop”. Al in 1848 lieten de twee broers een stoompelmolen bouwen zodat ze ook met windstil weer konden pellen. Deze kwam tussen “de Bonte Os” en “de Hoop” te staan en kreeg de naam “de Rijsthalm”. Aan de zuidkant kwam een pakhuis, ook weer met een naam, “de Leeuw”. In 1872 gingen de broers uit elkaar. Adrianus Martinus ging zich toeleggen op meel en liet aan de “Hoofdkade” een stoommeelfabriek bouwen, “de Maas”. Corstiaan Gerrit kreeg de “Rijsthalm”, pakhuis “de Leeuw”, het kantoor, het woonhuis en de “Bonte Os”. Dusseldorp liet in

1872 de Pelmolen bouwen door het Waalse Atelier de Construction L.J.Marie uit Marchienne au Pont bij het Belgische Charleroi. Het pand is 20 meter hoog, heeft zes etages en is 40 meter lang. De heipalen voor de fundering zijn 20 meter. Het staat pal tegen het water. Er zijn 10 molenstenen en een stoommachine van 60 pk. Ook komt er een schoorsteen van 25 meter. Het procedé komt uit Frankrijk wat bestaat uit het herhaald vermalen van de tarwe met molenstenen, afgewisseld met het zeven in zogenaamde ‘builen’. De fabriek werd in 1874 in werking gesteld, eerst met een beperkte productie. Het was wel de eerste meelfabriek in Nederland. Er volgde diverse ontwikkelingen met een tweede stoomketel en een drooginstallatie. In 1912 viel de beslissing om de blomfabriek te verplaatsen naar de Maashaven in Rotterdam. Daar staan nog steeds de gebouwen van het “Meneba” concern, ofwel “meelfabriek van de Nederlandse Bakkers”. Na een halve eeuw en een paar jaar leegstand werd het gebouw in gebruik genomen bij de “Hollandse Pelmolen”. In 1924 werd het gebouw verkocht aan Jacobus Cornelis Nieboer, een graanhandelaar uit Groningen. Stoom werd vervangen door electriciteit. Hier werd nu peulvruchten verwerkt en uit die tijd heeft het gebouw zijn naam te danken. In de jaren 30 nemen Duitsers de zaak over en omdat dit in de oorlog doorging kwam het bedrijf in 1945 onder beheer te staan en in 1947 werd alles verkocht. Men ging door als Hollandse Pelmolen. In 1953 werd een ramp voorkomen bij de watersnoodramp door tijdig de elektriciteit af te zetten. Maar in 1957 kwam er een brand door een stofexplosie. Er werd geblust door een blusboot en de toevallig aanwezige bedrijfsbrandweer van Unilever. Er werd tot de jaren tachtig van de vorige eeuw geproduceerd, waarna het gebouw 10 jaar leegstond. In 1996 kwam het plan om er een appartementen complex van te maken. Tijdens deze ombouw brak er weer brand uit. Wederom kwam er een blusboot aan te pas. Maar de schade werd hersteld en het heeft nu een woonbestemming sinds 1997. Daarom hebben nog steeds het mooie karakteristieke gebouw aan een uniek plekje aan het water.