fikritakip bülten'den merhaba.

Bir haftalık kısa bir molanın ardından anlatacaklarımız birikti.

Hazır seçimler üzerine konuşmaya başlamışken bir araştırmayı hatırlayalım. Son yıllarda alıştığımız üzere anketler artık bir fikrin uygulanması için en mühim şartlardan biri, halkın fikri yoksa uygulama da yok. Bu anketlerin büyük bir kısmı kişilerle birebir, çoğunlukla kimliklerin açık olduğu şekillerde gerçekleşiyor. Yani anketi yapan kişinin kiminle anket yaptığını bilmemesi pek mümkün değil, ilişki hayli şeffaf.

Bazı röportajlarda da gözlemlemişsinizdir, insanlar yanıt vermekten çekinip sessizce ortamdan uzaklaşır. İşte, politik anket mevzusu bundan da karmaşık. Soruların seçimi, kimlere sorulacağı ve nasıl sorulacağı meşakkatli bir süreç istiyor. Bu üç kriterle her şey tamam mı? Değil. Doğru sorulara doğru yanıtlar alacağınızdan nasıl emin olacaksınız?

Aşağıdaki harita Dünya Şeffaflık Derneği'nin yaptığı araştırma insanların belli politik konularda doğruyu söyleme oranlarıyla ilgili.

7 ülkenin hedef belirlendiği bir araştırma bu, Hindistan, Bangladeş, Ukrayna Nijerya, Peru, Sri Lanka ve Türkiye mercek altına alınmış. Haritada ülkelerde gerçekleşen yolsuzluklardan ziyade yolsuzluğun halk nezdindeki algısı ifade ediliyor. Renk sarıya yaklaştıkça insanlar yolsuzluğun olmadığını, kırmızıya yaklaştıkça yolsuzluğun yoğun olduğunu düşünüyor. Türkiye sarıya daha yakın bir noktada.

Peki bundan ne anlamalıyız?

Bu haritaya ulaşmak için yolsuzluğa dair yapılan Dünya Bankası araştırmasına ek birkaç soru ekleniyor ve insanların dürüstlüğü ölçülmeye çalışılıyor. Yani insanlar gerçekleri söylerken ne kadar cesur yahut bazı konularda gerçeği söylemekten neden kaçınıyor, bunu anlamak istiyorlar. 7 ülke için de bu test uygulanıyor, 7 ülke arasında verdiği diğer yanıtlara ek olarak yolsuzluk oranları direkt olarak sorulduğunda gerçek fikrini beyan etmeyenlerin en yüksek oranınını Türklerin oluşturduğu ortaya çıkıyor.

Daha net biçimde, şöyle anlatalım Türkiye'de yapılan çalışmada neredeyse 10 kişiden 9'u gerçek fikrini paylaşmaktan geri duruyor. Bu gerçeği paylaşmama durumu da kişilerin karşılaştıkları rüşvet haberleri sorulduğunda ortaya çıkıyor. Katılımcılar rüşvet verilerini sanki yaşanmamış kabul ediyor, en azından kayıtlara böyle geçmesini istiyorlar. Yolsuzluk oranlarının bizden çok yüksek olduğu, baskıcı olarak anılan ülkelerde yapılan anketlerde ise kişiler rüşvet olaylarının tümünden bahsetmese de büyük bir kısmını rahatça anlatabiliyorlar.

Sonuçta 7 ülke arasında yolsuzluk oranı en düşük ülke Türkiye gibi algılansa da rakamlar öyle demiyor... Hal böyleyken ülkeye dair yapılan, politik anketlere nasıl güvenilir, tartışmalı. İkinci soru ise daha önemli, Türkiye'den katılımcılar neden şahit oldukları, tamamen gerçek olayları paylaşmaktan geri duruyorlar, yalan söylüyorlar? 

Politik anketler üzerinden görüş geliştirmeye bir ara vermemiz gerek. Bu sayının okuma tavsiyesi karmaşık olmayan anlatımıyla soruyu yanıtlayan şu akademik makale olsun.

Şimdi gelin, geçen hafta neler olmuş bir bakalım.