ακολουθεί ρηξικέλευθη τοποθέτηση

πιστεύω ότι οι Έλληνες δεν είμαστε κοινωνικός λαός.

Ορίστε, το είπα.

Πιστεύω, αντίθετα, ότι είμαστε πολύ πιο κλειστοί από άλλους λαούς, συμπεριλαμβανομένων και μερικών βόρειων, "ψυχρών". Συναντιόμαστε μεταξύ μας λιγότερο, συμμετέχουμε σπανιότερα σε κοινωνικές δράσεις, κινούμαστε σε λιγότερα μέρη, συνεργαζόμαστε σε πολύ μικρότερο βαθμό. Θα είμαι ειλικρινής, για ξέρουμε για τι μιλάμε: δεν έχω στοιχεία για να το τεκμηριώσω, δεν έχω έρευνες, αλλά μαντεύω ότι ο μέσος Έλληνας συναντιέται και έρχεται σε επικοινωνία (πέραν της ευκαιριακής συνάντησης) με λιγότερους ανθρώπους από ό,τι ο μέσος Ευρωπαίος, κατά μέσο όρο. Ο στενός κύκλος γνωστών και φίλων κάθε Έλληνα περιλαμβάνει σχετικά μικρό αριθμό ανθρώπων, και, κυρίως, ελάχιστους εκτός οικογένειας. 

Επαναλαμβάνω ότι η θεωρία που θα διαβάσετε παρακάτω είναι αυθαίρετη και βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε διαίσθηση και μόνο έμμεσα σε στοιχεία από έρευνες περί κοινωνικού κεφαλαίου και εμπιστοσύνης. Μπορείτε να φανταστείτε ότι τη διαβάζετε όπως θα την ακούγατε σε ελληνική ταβέρνα μετά τη χωριάτικη σαλάτα και πριν έρθουν τα ψάρια. Επιπλέον, πολλοί από εμάς (ειδικά εσάς, που διαβάζετε αυτά τα γράμματα) ζουν πολύ, πολύ διαφορετικές ζωές από αυτό που περιγράφω εγώ εδώ τώρα. Με αυτά ως δεδομένα, λοιπόν, γενικά θεωρώ ότι ως λαός είμαστε κλειστοί άνθρωποι, χωρίς πολλούς φίλους. Δεν πηγαίνουμε εξίσου συχνά σε μέρη με πολλούς άλλους ανθρώπους και δεν ερχόμαστε σε ουσιαστική επαφή με πολλούς "ξένους". 

Μπορεί αυτή η άποψη να σας ξενίζει και να πηγαίνει κόντρα με διάφορα στερεότυπα που έχουμε όλοι μας στο κεφάλι μας για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Το καταλαβαίνω αυτό. Ωστόσο, όσοι από εσάς έχουν ζήσει σε άλλες κοινωνίες για πολλά χρόνια (και εννοώ ανθρώπους που έχουν πλήρως ενταγμένη κοινωνική ζωή στις άλλες κοινωνίες, όχι φοιτητές που κάνουν παρέα μόνο με Έλληνες για δυο χρόνια και επιστρέφουν) πιθανότατα καταλαβαίνουν τι εννοώ: ότι στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες οι άνθρωποι συμμετέχουν σε πολύ περισσότερα και πολυσυλλεκτικά δίκτυα γνωριμιών, συναντούν, συνεργάζονται και συζητούν με μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων και έχουν πολύ μεγαλύτερο κύκλο γνωριμιών, ακόμα κι αν η ισχύς αυτών των δεσμών δεν είναι εξίσου ισχυρή με των πολύ λιγότερων δεσμών που συνάπτουν οι Έλληνες. Αυτό να το τονίσουμε (ωπ, ήρθαν και τα ψάρια): η ποιότητα των δεσμών δεν μας ενδιαφέρουν για τη θεωρία που θέλω να σας διατυπώσω εδώ σήμερα -μόνο ο αριθμός τους. 

Το λοιπόν. 

Το πρώτο μέρος της αυθαίρετης θεωρίας μου είναι ότι όλο αυτό που περιγράφω παραπάνω είναι μέρος της αιτίας για την οποία δεν κολλήσαμε όλοι κορωνοϊό το Μάρτιο. Επειδή είμαστε λιγότερο κοινωνικοί και έχουμε λιγότερο ποικίλη κοινωνική ζωή από ό,τι άλλοι λαοί. 

Προφανώς αυτή δεν μπορεί να είναι η μοναδική ή μια πλήρης εξήγηση. Κάτι τέτοιο δεν εξηγεί, ας πούμε, το τι συμβαίνει στο Βιετνάμ (Πληθυσμός: 100 εκατομμύρια. Κρούσματα: 1000. Θάνατοι: 25) αλλά μπορεί να εξηγεί εν μέρει τι συνέβη στη βόρεια Ιταλία, ή στη Νέα Υόρκη. Σας το γράφω εδώ για να το κρατήσετε στο μυαλό σας, αν το βρίσκετε ενδιαφέρον, και ως επιπλέον υποστηρικτικό επιχείρημα θέλω να προσθέσω και το εξής: 

Υπάρχει μια περίοδος του χρόνου, έξι εβδομάδες όλες όλες, κατά τις οποίες ο τρόπος ζωής των Ελλήνων αλλάζει ολοκληρωτικά. Τα παραπάνω που σας έγραψα παύουν να ισχύουν προσωρινά 

το καλοκαίρι

το καλοκαίρι οι Έλληνες παύουν να ζουν όπως ζουν τον υπόλοιπο χρόνο, αλλάζουν κοινωνικά γκρουπ, βγαίνουν από τη συνήθη ρουτίνα, συναντούν περισσότερους και επισκέπτονται περισσότερα μέρη με περισσότερο και διαφορετικό κόσμο. Γίνονται πιο εξωστρεφείς και πιθανότατα κάποιοι και πιο κοινωνικοί, μόνο για λίγο καιρό. 

Η θεωρία μου, λοιπόν, είναι η εξής. 

Αστήρικτη, αντιεπιστημονική και αυθαίρετη, επαναλαμβάνω. 

Τα κρούσματα στην Ελλάδα άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία από τα τέλη του Ιουλίου επειδή από τα μέσα του Ιουλίου οι Έλληνες είχαν αλλάξει τρόπο ζωής. Όπως κάνουν κάθε χρόνο. Πήγαν στο χωριό τους. Ολιγοήμερες διακοπές κάπου. Σε φιλικό σπίτι κοντά στη θάλασσα. Κάτι. Μόλις άρχισαν να ζουν λίγο πιο κοινωνικά και "ανοιχτά", άρχισαν να κολλάνε μεταξύ τους λίγο περισσότερο.

Η δυναμική που έχει αναπτύξει η διασπορά του ιού στον πληθυσμό είναι άγνωστη. Μπορεί να έχει ήδη ξεφύγει πολύ αυτό το πράγμα και από την ερχόμενη εβδομάδα που θα επιστρέψουν όλοι σιγά σιγά στην προηγούμενη, "κανονική" ζωή, να εξακολουθήσουν να υπάρχουν πολλά κρούσματα και με αυτό προσπαθώ να σας πω ότι η θεωρία μου είναι τόσο ευέλικτη που εγώ μπορώ να συνεχίσω να υποστηρίζω ότι έχω δίκιο ό,τι κι αν γίνει με τα κρούσματα. 

Μπορεί, όμως, να κάνω και λάθος. Το αναγνωρίζω αυτό. Μεταξύ μας, δεν είμαι καν πεπεισμένος ότι ισχύει. Όλο το παραπάνω είναι κάτι που σκέφτηκα τις προάλλες, μετά από μια συζήτηση με κάποιον που ζει στη Νέα Υόρκη δουλεύοντας σε παρόμοιο κλάδο και σε παρόμοια κατάσταση ζωής και ο οποίος, όπως διαπίστωσα, προ πανδημίας κάθε μέρα συναντούσε (συζητούσε και συνεργαζόταν με) σχεδόν τετραπλάσιους ανθρώπους από όσους συναντούσα εγώ εδώ στην Αθήνα. Μπορεί να κάνω λάθος, και το στερεότυπο του Έλληνα-Ζορμπα-έξω καρδιά που παίρνει αγκαλιά τους ξένους και χορεύει ως το πρωί με χιλιάδες άγνωστους στα πανηγύρια να ισχύει τελικά, και ο λόγος που εμείς υποφέραμε λιγότερο από ό,τι άλλες χώρες ως τώρα να είναι κάποιος άλλος (το φιλότιμο;). 

Πάνε και τα ψάρια, ελπίζουμε να έρθει το καρπουζάκι. Λίγο καρπουζάκι θα είναι ό,τι πρέπει τώρα. 

αύριο στην Καθημερινή

γράφω για τη σημαντικότερη παρανόηση που αφορά τον κορωνοϊό, κάτι που δεν έχει γίνει όσο γνωστό θα έπρεπε: το ότι το πρόβλημά μας δεν είναι ο ιός καθαυτός, αλλά το ότι ο ιός είναι καινούργιος. Στο κείμενο που θα ανέβει στο web αναφέρω φευγαλέα και την παραπάνω θεωρία (εσείς, πια, ξέρετε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά). Το κείμενο θα ανέβει το Σαββατόβραδο εκεί, κατά τα γνωστά.

το βιβλίο της εβδομάδας

και τώρα, τα λινξ

Καθότι έχω υπάρξει δημοσιογράφος, έχω το χαρακτηριστικό να γνωρίζω πολλά θέματα ημιτελώς και σχετικά λίγα σε ικανοποιητικό βαθμό. Αν υπάρχει, όμως, ένα θέμα για το οποίο δεν γνωρίζω τίποτε απολύτως, αυτό είναι η μόδα. Κάτι που μπορεί να επιβεβαιώσει και όποιος με έχει δει ποτέ από κοντά ντυμένο. Σας το γράφω αυτό επειδή αυτή την εβδομάδα διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για την κατάρρευση της παγκόσμιας βιομηχανίας μόδας. Σύμφωνα με το άρθρο η πανδημία του κορωνοϊού τίναξε στον αέρα μια αγορά η οποία είχε ήδη τα χαρακτηριστικά φούσκας. Μάλιστα, οι ενδείξεις της φούσκας αυτής ήταν εξώφθαλμες και κραυγαλέες. Πολύ ενδιαφέρον, θα ήταν και πλούσιο υλικό για θεραπευτική shadenfreude, αν με ενδιέφερε αρκετά το θέμα.  

Αυτή την εβδομάδα βρήκα επίσης ενδιαφέρουσα τη συνέντευξη του απερχόμενου CEO των New York Times στη McKinsey (!), κυρίως για τα πράγματα που δεν είπε.

Και αυτό το σημαντικό άρθρο για το τέλος της "αμερικανικής εποχής" μπορεί να το πήρε το μάτι σας κάπου αυτή την εβδομάδα. Περιέχει και αυτό το απόσπασμα των Irish Times που νομίζω ότι συνοψίζει αυτό που συμβαίνει γλαφυρά: 

"Τhe United States has stirred a very wide range of feelings in the rest of the world: love and hatred, fear and hope, envy and contempt, awe and anger. But there is one emotion that has never been directed towards the U.S. until now: pity.”

Φαντάσου η χώρα σου να λιώνει από τον κορωνοϊό, η ανεργία να βρίσκεται στα ύψη, να πρέπει να τυπώσεις/δανειστείς κι άλλα τρισεκατομμύρια για να σώσεις την οικονομία, αλλά εσύ να αφιερώνεις χρόνο για να ασχοληθείς με τα αληθινά σοβαρά προβλήματα. 

ΣΚΟΤΣΕΖΙΚΟ ΝΤΟΥΣ: 20 λεπτά πολιτικού πολιτισμού. 

Χρησιμοποιείτε χάρτες στο κινητό; Προφανώς χρησιμοποιείτε. Πώς καταλαβαίνει το μαραφέτι πού βρίσκεστε, όμως; "Με το GPS". Τι είναι το GPS; Μπορεί να ξέρετε ότι το GPS είναι ένα αμερικάνικο σύστημα δορυφόρων, ίσως να έχετε ακούσει ότι η Ευρώπη έχει δικό της αντίστοιχο, το Galileo, μάλλον κανείς δεν ασχολείται με το ότι και η Ρωσία έχει ένα δικό της, αλλά αυτό που ήθελα να σας δείξω είναι ότι η Κίνα μόλις έφτιαξε κι αυτή δικό της σύστημα. Όσο λιγότερο εξαρτώνται οι υπερδυνάμεις η μία από την άλλη, τόσο το καλύτερο για την αυτονομία τους, μάλλον, αλλά τόσο το χειρότερο για την παγκόσμια συνεργασία και την ειρήνη. Μάλλον. 

Εν τω μεταξύ, στη Disney World της Φλόριντας (!) διαδραματίζεται ένα κατά τη γνώμη μου εξαιρετικά ενδιαφέρον πείραμα: τα Playoffs του ΝΒΑ. Όλοι οι αγώνες σε ένα γήπεδο, όλες οι ομάδες κλεισμένες μέσα στα ξενοδοχεία, με διαρκείς ελέγχους και περιορισμούς, για να μην κολλήσει κανείς. Είναι ένα πείραμα πρωτοφανές, ένα γιγάντιο project τεράστιας κλίμακας με μεγάλο οικονομικό ρίσκο. Και μοιάζει να πηγαίνει καλά. 

Ο καινούργιος "Μεγάλος Περίπατος" του Παρισιού μοιάζει κάπως έτσι σήμερα.