|
Paardenruggen en hun belastbaarheid
Waarom gewichtslimieten noodzakelijk zijn voor gezonde paarden
Een nieuw paardrijseizoen grijpen we aan om op vele fronten een frisse start te maken. Zo doen we ons best om, met inachtneming van de coronaregels, alle ruiters weer te laten rijden, onze manege zo hygiënisch schoon en opgeruimd te houden als tijdens de (gedeeltelijke) coronasluiting en onze stal te voorzien van nieuwe paarden als vervanging van alle pensioenklanten. Maar daarnaast is het ook weer eens tijd voor een inventarisatie van de draagkracht van onze paarden en daarmee ook van het gewicht van al onze ruiters. Een goed gebruik trouwens op De Hazelaar, het eens in de zoveel tijd bepalen van de gewichtslimieten voor onze viervoeters en het vaststellen van het gewicht van onze ruiters zodat de Hazelaarpaarden gezond blijven. Daarom wordt de komende weken van alle Hazelaarruiters gevraagd samen met hun instructrice hun gewicht opnieuw te bepalen.
Waarom is dit nodig?
Zo’n groot, stevig en zwaar dier kan toch wel een stootje hebben en het nodige gewicht dragen? Als mens stel je in vergelijking met een paard toch niet veel voor als het om gewicht gaat? Als je alleen maar stapt heeft hij toch nergens last van? Er zijn toch rassen die gemaakt zijn voor een zware belasting? En goed kunnen rijden en meebewegen is toch veel belangrijker dan gewicht? Allemaal reacties die klinken als je gewichtslimieten voor paarden ter discussie stelt. Logische gedachtengangen wellicht, maar helaas voor het grootste deel niet correct. Daarom hier een beknopte uitleg hoe het anatomisch met een paard zit en wat de bevindingen zijn die uit wetenschappelijke onderzoek zijn voortgekomen. Resultaten die breed gedragen en gedeeld worden door koepelorganisaties als de KNHS en FNRS en door steeds meer maneges.
De anatomie van het paard
 Een paard is primair geen lastdier! Dit komt vooral doordat de rug horizontaal is gebouwd en vaak lang is in verhouding tot de hoogte van het paard, zeker bij de grotere paarden. Over de hele linie hebben grotere (warmbloed) paarden vaak kwetsbaardere ruggenwervels en zijn ze daarmee ongeschikter voor zware lasten dan de compactere, kleinere paarden. Domenica, ons grootste paard, is daarvan een goed voorbeeld! Onze Don en Lucky zijn paarden die qua rug (korter) beter geschikt zijn om te dragen, maar dat wordt dus juist niet veroorzaakt door hun (te) stevige bouw! Elk extra gewicht, ook van het paard zelf, draagt juist niet bij aan de draagkracht van het paard.
De hoofd en het hals zijn voor paarden de zwaarste lichaamsdelen om mee te torsen. Dit heeft als gevolg dat de voorbenen ruim 60% van het lichaamsgewicht van het paard dragen en de achterbenen slechts 40%. Dit wordt wel natuurlijk evenwicht genoemd. Met een zware ruiter op de rug, wijzigt die verdeling in 65%, respectievelijk 35%. Het natuurlijk evenwicht raakt hiermee verstoord.
Om te voorkomen dat het paard op zijn neus valt, zal het paard met de voorbenen kortere en snellere passen gaan maken om in balans te blijven. Niet alleen bemoeilijkt dit het rijden van tempowisselingen en wendingen maar erger nog, het brengt risico’s met zich mee in de zin van pees-, gewichts- en bandenproblemen die ontstaan onder invloed van een te grote belasting.
 Research wijst uit dat een paard 12 tot maximaal 20% van zijn eigen lichaamsgewicht kan dragen. Het gewicht dat gedragen kan worden is een optelsom van de kleding, laarzen, cap van de ruiter (gemiddeld 3 kilo), de optoming van het paard, dus alles wat een paard nodig heeft om te kunnen rijden, zoals een zadel (al gauw 7 kilo), dekje, singel, hoofdstel, teugels en tenslotte het gewicht van de ruiter zelf. Voorwaarde daarbij is dat het gewicht van de ruiter niet voor een groot deel wordt veroorzaakt door vetweefsel. Dat zit namelijk niet strak verpakt, komt achter de beweging aan en landt als het ware later in het zadel dan de rest van het lichaam. Hierdoor moeten de krachten die op de rug komen over een langere tijd worden opgevangen, hetgeen het paard extra fysiek belast. Een niet gevorderde ruiter maakt het daarnaast nog eens extra zwaar voor het paard door het niet goed volgen van de bewegingen waardoor het gewicht van de ruiter te laat, te vroeg, te hard of verkeerd in het zadel landt. Het spreekt daarbij voor zich dat het rustig stappen, waarbij de bewegingen worden beperkt en de ruiter in balans op het paard zit, zoals een grote groep mindervalide ruiters doen, een ander verhaal is dan het rijden van gangen (stap, draf, galop) en wendingen.
Naast de bouw van het paard (en dan met name de lengte van de rug), de rijvaardigheid van de ruiter (mate van meebewegen) en de inspanning die van het paard wordt verwacht, spelen ook ras, leeftijd en de mate waarin het paard getraind en bespierd is een rol in de draagkracht van het paard. Maar aangetoond is dat zwaar belaste paarden een beduidend hogere hartslag en ademhaling krijgen. Zij raken eerder bezweet en vertonen de volgende dag gevoeliger spieren en stijfheid. Ze mankeren vaker iets waardoor behandeling door een dierenarts noodzakelijk is en ze zijn sneller ‘op’. De aanschaf van geschikte Hazelaarpaarden is complex. Ze moeten gezond zijn, het geschikte karakter en fysiek hebben om ons manegewerk te kunnen doen. Diversiteit is daarbij belangrijk. We willen graag alle doelgroepen bedienen. Niet alle grote paarden zijn dus per definitie gewichtsdragers. Een combinatie van factoren maakt een paard daarvoor geschikt en het aanbod daarvan is klein! Wij hebben er gelukkig een paar van op stal staan. Zij kunnen met het oog op overbelasting echter niet voortdurend worden ingezet voor het zwaardere draagwerk. Kortom, om onze dieren gezond en fit te houden en ze nog lang in te kunnen zetten, is het formuleren van gewichtslimieten per paard noodzakelijk, evenals het beperken van het aantal werkuren waarin die uiterste limiet wordt benut.
Van onze ruiters vragen we daarom mee te werken aan het opnieuw bepalen van het gewicht. Want ook de jonge ruiters groeien en en nemen in gewicht toe waardoor ze hun lieve beginpony ontgroeien en een overstap naar een andere pony wenselijk wordt. Volwassenen nemen soms toe in gewicht tijdens hun lidmaatschap van onze vereniging. Ook dat vraagt om tussentijdse metingen waardoor we weten wat wel en wat niet verantwoord is voor bepaalde paarden. We realiseren ons zeer dat overgewicht voor ruiters zelf vaak ook een probleem is en iets waar niet (gemakkelijk) iets aan gedaan kan worden. We beseffen dat de boodschap dat je eigenlijk te zwaar bent voor bepaalde/alle paarden een vervelende boodschap is. We gaan daarom niet over één nacht ijs.
 Na het vaststellen van de huidige gewichten van onze ruiters, gaan we met ruiters met overgewicht in gesprek over de mogelijkheden die er zijn en over een termijn waarop we samen kunnen kijken hoe daar een oplossing voor gevonden kan worden. De Hazelaar biedt een plek aan zoveel mogelijk ruiters en wil dat blijven doen. De Hazelaar wil daarnaast ook een plek zijn waar dierenwelzijn gewaarborgd wordt. Daarom heel graag ieders medewerking de komende tijd als instructrices vragen om het vaststellen van het gewicht.
In dit artikel is informatie verwerkt die afkomstig is uit een column van Marjolijn van Prooijen.
|
