|
Woord vooraf
We zullen ons 2020 niet herinneren door de grootste evenementen, ook al herdachten we 75 jaar bevrijding, en evenmin door excursies naar plaatsen die zelden toegankelijk zijn, door symposia met levendige discussies en door indrukwekkende tentoonstellingen waarvoor het dringen was om binnen te komen. We hebben het gemist, maar ook veel nieuws ontdekt. De Gelderse natuur was drukker dan ooit en mensen leerden hun eigen omgeving beter kennen dan ooit. Voor velen was het een zwaar jaar, en we zien uit naar de tijd die voor ons ligt, waarin er weer meer kan en waarin sommige van de uitgestelde evenementen toch nog doorgang kunnen vinden. Ons ‘eigen’ symposium over de Betuwe in de Tweede Wereldoorlog, dat op 20 maart in Tiel zou plaatsvinden, gaat misschien toch nog door in 2021.
Een half jaar geleden verscheen de eerste nieuwsbrief nieuwe stijl. We lieten toen weten het voornemen te hebben deze frequenter te laten verschijnen, liefst vier keer per jaar. Dit jaar is het bij twee afleveringen gebleven; we hadden versterking van de redactie nodig om de belofte waar te kunnen maken. We zijn daarom ook blij met twee nieuwe redacteuren: Yvette Driever, conservator oude kunst van Museum Het Valkhof, en Kris Brussen, beleidsmedewerker en gastdocent bij Hogeschool Saxion, die de afgelopen jaren al bijdroeg aan de Bijdragen en Mededelingen Gelre. Voor het nieuwe jaar kunt u meer afleveringen tegemoet zien. Extra handen kunnen we ook nu nog wel gebruiken, en vooral ook extra ogen en oren van mensen die ons attenderen op zaken die voor de nieuwsbrief van belang kunnen zijn.
Terwijl we de laatste hand legden aan deze nieuwsbrief, en het Woord vooraf al bijna geschreven was, kreeg ik de rapportage van een commissie die het afgelopen jaar heeft nagedacht over het profiel van Gelre en de Bijdragen en mededelingen. ‘Actieplan vernieuwing’, staat er boven de notitie. Die beoogt geen beeldenstorm, maar wijst op stappen die nodig zijn om de vereniging en haar jaarboek een goede toekomst te bezorgen. In de volgende Nieuwsbrief zullen we hierover uitgebreider berichten, net als over de resultaten van de enquête die we eerder dit jaar hielden. Toch wil ik er alvast een paar dingen uitlichten. We willen jonge mensen meer betrekken bij de vereniging en het Jaarboek. Belangstelling voor de (Gelderse) geschiedenis is er volop, zo blijkt uit de bijdrage in deze nieuwsbrief over het Jongerengilde van Erfgoed Gelderland. Het is zaak verbindingen te maken, bij voorbeeld door gastredacteurschappen of stageplaatsen. We willen in en rond het Jaarboek ook meer verbinding zoeken met lokale historische verenigingen. Dit zou kunnen door te verwijzen naar wat er in hun tijdschriften verschijnt, door gezamenlijk lezingen te organiseren en in elk geval door beter van elkaar te weten wat we doen. En we willen zeker ook digitaal zichtbaarder worden. De Nieuwsbrief is er een voorbeeld van, net als het digitaliseren van oude Jaarboeken, een project dat al flink gevorderd is.
De Vereniging Gelre heeft een lang verleden: over twee jaar bestaan we 125 jaar, en zoals uit het voorgaande bleek gunnen we onszelf een bloeiende toekomst. De jaarlijkse Bijdragen en mededelingen is de constante factor. Jaarboek 111, dat één dezer dagen verschijnt, is kleurrijker dan ooit. Martens Van Sevenhoven (voluit: Stichting Fonds A.H.Martens van Sevenhoven), dat de Vereniging al lange jaren steunt, heeft kleurendruk mogelijk gemaakt. Graag hadden we dit mooie Jaarboek willen presenteren in de Nijmeegse Stevenskerk. Die presentatie gaat niet door, weten we sinds twee dagen, maar wellicht komt er daarvoor nog een alternatief. We houden u goed op de hoogte, een voornemen dat we in brede zin hebben voor het komende jaar: we blijven graag met u in contact.
Johan Oosterman
Nijmegen, december 2020
|
|
Op de leestafel...
De aangescherpte corona-maatregelen kluisteren velen van ons in ieder geval tot 19 januari aan huis. Voor velen is dat aanleiding om eindelijk eens dat boek te lezen dat al tijden staat te wachten, of een gouden exemplaar nogmaals te lezen. In iedere nieuwsbrief worden recent verschenen of binnenkort te verschijnen publicaties uitgelicht. De redactie van deze nieuwsbrief heeft voor deze editie de volgende titels geselecteerd:
Monografieën en tijdschriften
|
|
|
|
Nieuw licht op oude zaken #2
In de rubriek Nieuw licht op oude zaken wordt iedere nieuwsbrief een object of archiefstuk uitgelicht dat opnieuw is opgedoken of beter toegankelijk is.
In deze tweede aflevering aandacht voor het gereedkomen van de inventaris van het Hertogelijk Archief. Begin 2020 kwam de inventaris van het Hertogelijk Archief online beschikbaar. Dit was het resultaat van vele jaren noeste arbeid door opeenvolgende archivarissen werkzaam aan het Gelders Archief en haar voorganger (het Rijksarchief Gelderland). Dr. Fred van Kan, directeur van het Gelders Archief in Arnhem, heeft de afgelopen jaren de laatste hand gelegd aan dit monsterproject.
Vanwege het bereiken van deze mijlpaal heeft de redactie van de nieuwsbrief besloten om hieraan aandacht te besteden. We laten Fred van Kan aan het woord over zijn ervaringen tijdens zijn werkzaamheden aan de inventaris van het Hertogelijk Archief.
“Je staat als het ware op de schouders van je voorgangers. Er is sinds Van Hasselt de eerste charters beschreef en Nijhoff dit archief gebruikte voor zijn Gedenkwaardigheden zoveel gebeurd, zoveel kennis bijeengebracht… Maar nooit zijn alle brokstukken informatie tot een geheel samengesmeed”.
|
|
|
In een vlog van het Gelders Archief uit juni 2020 toont Fred van Kan het oudste stuk uit het Hertogelijk Archief, daterend uit 1107.
© geldersarchief.nl / via YouTube
|
|
|
Verhaal van Gelderland Symposium. Reflecties op een provinciegeschiedenis in wording
Sinds de zomer van 2019 werkt een team van zo’n 35 auteurs en redactieleden aan een nieuwe provinciegeschiedenis onder de noemer Verhaal van Gelderland. Naar verwachting verschijnt het boek in mei 2022.
Op vrijdag 12 februari 2021 gaan de auteurs van Verhaal van Gelderland in discussie met vakgenoten over de aanpak van het project en over de voorlopige resultaten ervan. Wat zien zij als belangrijkste historische ontwikkelingen in ‘hun’ periode? Met welke dilemma’s worstelen zij? En wat is de betekenis van hun werk binnen het bredere terrein van de regionale geschiedschrijving? Een kritisch gesprek over een omvangrijk project in wording.
Het Verhaal van Gelderland Symposium bestaat uit vijf sessies van een uur en kan online en kosteloos bijgewoond worden. Deelnemers ontvangen kort voor het symposium een link waarmee zij de presentaties kunnen volgen en desgewenst kunnen deelnemen aan de discussies.
Het complete programma wordt begin januari 2021 gepubliceerd op www.verhaalvangelderland.nl.
|
|
|
Het Erfgoed Gelderland Jongerengilde - interview met Wouter Hinrichs
Jongeren en erfgoed: het is geen vanzelfsprekende combinatie, ook (nog) niet in Gelderland. Na deelname aan de ‘ Youth Summit on European Cultural Heritage’ in 2018 en een oproep van UNESCO uit 2019 besloot Erfgoed Gelderland de handschoen op te pakken. Op woensdag 25 november 2020 kwam zo het Erfgoed Gelderland Jongerengilde voor het eerst (digitaal) bijeen. We spraken met Wouter Hinrichs, de coördinator van het Jongerengilde, over de doelen en ambities van de jongeren die hierin verenigd zijn: ‘Geef jongeren een stem en laat ze meepraten.’
|
|
|
De Nijmeegse pestdokter IJsbrand van Diemerbroeck behandelt in de jaren 1635-1636 als stadsgeneesheer van Nijmegen talloze pestlijders. Zijn medisch-wetenschappelijke traktaat hierover bevindt zich in de collectie van Museum Het Valkhof.
Vooraankondiging: tentoonstelling De Pest - Museum Het Valkhof
Grote pandemieën zijn van alle tijden, en tonen de mate van veerkracht van een samenleving om met extreme situaties om te gaan. De Pest laat zien hoe een ziekte kunst en samenleving op zijn grondvesten heeft doen schudden. De Pest neemt je mee op een aangrijpende reis, van angst en dreiging, via een zoektocht naar hoop, troost en saamhorigheid, tot het vinden van nieuwe oplossingen.
Museum Het Valkhof laat in De Pest zien hoe een van de meest verwoestende infectieziekten die ooit de wereld teisterden zijn sporen heeft nagelaten in kunst en samenleving. Met meer dan 200 werken van kunstenaars als Gabriël Metsu, Albrecht Dürer, Erwin Olaf en Berlinde De Bruyckere en schrijvers als Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio en Albert Camus verbindt het museum de geschiedenis van de pest met de actualiteit. Niet eerder werd in Nederland een tentoonstelling van deze omvang aan dit onderwerp gewijd.
De Pest is te zien van 25 februari tot en met 30 mei 2021.
|
|
|
|
Het bestuur van Gelre heeft het verzoek gekregen om via deze nieuwsbrief een goed heenkomen te vinden voor een serie Bijdragen en mededelingen Gelre, lopend over de periode 1979-2015. De jaarboeken zijn afkomstig van een voormalig lid van de Vereniging Gelre, die helaas recentelijk is overleden.
Mocht u interesse hebben in deze serie jaarboeken, neem dan contact op met de secretaris van onze vereniging, Dirk Lueb, via info@vereniginggelre.nl.
|
|
|
|
|
