Men zegt wel eens dat de grootste atleten, kunstenaars en schrijvers zich onttrekken aan de zwaartekracht. Zij kunnen dingen die wij, gewone stervelingen, niet kunnen, en zij presteren zo fantastisch doordat ze zich ‘in een ander universum’ bewegen, waar andere regels gelden. Maar het is precies andersom: grootheden verdienen onze bewondering omdat ze hun ‘wonderen’ verrichten bínnen de bestaande regels, gewoon hier op aarde.

Met dezelfde spelregels als de jongens van Bakhuizerveen 4 die doormodderen binnen de lijnen van hún voetbalveld, kon Maradonna dingen met een bal die anderen niet konden. Het ontzag zou weg zijn als hij halverwege de wedstrijd de bal had opgepakt, onder zijn shirt had gestopt en er het veld mee was overgestoken om hem via een koprol in het doel te leggen. Niemand zou dan zeggen dat het ‘een doelpunt van buitenaardse schoonheid’ was, of dat hij zijn genialiteit toonde door ineens zijn eigen unieke regels te verzinnen.

Hetzelfde geldt voor de literatuur. De grote angst in de bergen van Charles-Ferdinand Ramuz - geschreven in 1928 en een perfecte schets van een door een epidemie ontwrichte samenleving zoals wij die nu meemaken - werd in een recensie een geniale roman genoemd. En Ramuz kon dit meesterwerk creëren met dezelfde 26 letters en dezelfde grammaticaregels als jij en ik gebruiken voor onze povere schrijfsels.

Nou moet je aanprijzingen als ‘buitenaards’ wel met een korreltje zout nemen, want het gaat nog steeds om ‘aardse’ zaken. Soms is die kwalificatie zelfs lachwekkend, zoals in de Belgische krant De Morgen, die ’26 plekken van buitenaardse schoonheid’ publiceerde, allemaal ‘gewoon’ te vinden op onze aardbol. De grote denker Plato begreep het beter: hij verheerlijkte de onbereikbare ‘absolute, bovenaardse Schoonheid’, waarvan de zichtbare wereld maar een slap aftreksel was.

Ook ‘geniaal’ wordt iets te makkelijk gebruikt, zeker in een tijd dat goed niet goed genoeg is, maar fantastisch moet zijn, super, mega, giga et cetera! Oorspronkelijk komt het idee van genialiteit wel ‘van boven’, want de Romeinen kenden Genius, een persoonlijke beschermgeest die mensen begeleidde en inspireerde tot handelen. Bij ons is de betekenis ‘opgewaardeerd’ tot uitzonderlijk begaafd, briljant, lumineus, fenomenaal, maar oorspronkelijk betekende het Latijn ‘gewijd aan de beschermgeest, vrolijk, feestelijk’ (in het Engels is genial nog steeds ‘vriendelijk, aardig’).

Dat geeft hoop aan ons, ‘kleine luyden’ die opkijken naar geniale geesten en buitengewoon begaafde sporters. Ook wij hebben onze eigen Genius, ons inspiratie-engeltje. Ook wij kunnen onze ingevingen omzetten in daden en onze kwaliteiten gebruiken in een poging er iets moois van te maken. En als het resultaat dan heel aards is, een slap aftreksel van wat we in onze gedrevenheid beoogden, kunnen we ons troosten met de gedachte dat we niet meer kunnen doen dan geniaal doormodderen tot aan de grenzen van ons kunnen.

En ook dat is prachtig.