έχετε ποτέ γνωρίσει κανέναν από τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα;
κανέναν από τους ισχυρούς, τους πλούσιους, τους διάσημους; Έχετε γνωρίσει ανθρώπους που χαίρουν καθολικής αποδοχής, βραβευμένους εξπέρ, ή εκλεγμένους εκπροσώπους χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ψηφοφόρων;
Αν ναι, ποια ήταν η γνώμη σας; Πώς σας φάνηκαν; Θα σας εξηγήσω γιατί ρωτάω.
Κάποιες -λίγες- φορές πιάνω τον εαυτό μου να πιστεύει ότι οι μόνοι άνθρωποι που έχουν καταλάβει τι συμβαίνει στον κόσμο μας τους τελευταίους μήνες είμαι εγώ, δυο-τρεις δικοί μου, μερικοί από εσάς, η Ζαϊνέπ Τουφεξή, ο Νικόλας Χρηστάκης και η Άνγκελα Μέρκελ. Τις υπόλοιπες -πολύ περισσότερες- φορές δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το αν κι εγώ καταλαβαίνω. Έχοντας πια μιλήσει με πάρα πολλούς ειδικούς και γνώστες, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όλοι ή σχεδόν όλοι το περνάμε αυτό το πράγμα σε μιαν ομίχλη. Πολλοί ειδικοί λένε βλακείες. Αυτό σας το λέω με το χέρι στην καρδιά, που λένε (δεν ξέρω άλλη έκφραση που να μεταδίδει με την ίδια βαρύτητα το πόσο το πιστεύω αυτό). Κοτσάνες. Μπούρδες. Μπαρμπούτσαλα. Άλλοι στ' αλήθεια δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει. Οι περισσότεροι, ειδικοί και άσχετοι, ζουν και αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα μέσα από ένα μοναδικό, παραμορφωτικό, πανίσχυρο πρίσμα: την τρομερή ανάγκη και επιθυμία το μαρτύριο της πανδημίας να τελειώσει. Έτσι γραπώνονται με ζήλο ψεκασμένου σε οποιοδήποτε παράλογο αφήγημα αισιοδοξίας. Είναι φυσιολογικό και ανθρώπινο. Άμυνα. Το παθαίνω μερικές φορές κι εγώ.
Τον άλλο μήνα συμπληρώνω 21 χρόνια από τότε που πρωτοάρχισα να πληρώνομαι για να γράφω λέξεις. Αυτό το διάστημα είχε όλα τα καλά του κόσμου, αλλά ήταν ταυτόχρονα και μια εξουθενωτική αλυσίδα αποκαθηλώσεων και απομυθοποιήσεων. Γνώρισα τους ανθρώπους που βλέπαμε και καμαρώναμε στην τηλεόραση και στα έντυπα, από διάφορους χώρους και κλάδους, τους ειδικούς, τους ισχυρούς και τους σοφούς, κάθε φορά με μια προσμονή και μια δίψα για να καταλάβω και να μάθω και, μαζί, με μια ανάγκη περίπλοκη και βαθιά: να εμπνευστώ και να βρω ολοκληρωμένα ανθρώπινα πρότυπα, μεν, και ταυτόχρονα να επιβεβαιώσω ότι η ανθρωπότητα διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό που χρειάζεται για να πάει ο κόσμος παρακάτω, ότι υπάρχει μια κάποια αξιοκρατία στον κόσμο και ότι, τελικά, το ανθρώπινο είδος δεν είναι και τόσο χάλια.
Το συμπέρασμα μετά από 21 χρόνια είναι το εξής: ο μόνος λόγος που φτάσαμε ως εδώ, που φτιάξαμε το Netflix, τη Μερέντα και τον πύραυλο που εκτοξεύεται στο διάστημα, επιστρέφει και ξαναπροσγειώνεται, δεν είναι μεμονωμένοι πανέξυπνοι, λαμπεροί, ολοκληρωμένοι Homo universalis, αλλά η συνισταμένη. Το sum, όχι τα parts. Τα parts, αν τα γνωρίσεις από κοντά, είναι άστα να πάνε.
Αυτό δεν σημαίνει ότι στον κόσμο μας δεν υπάρχουν αληθινά εντυπωσιακοί άνθρωποι με πανίσχυρο πνεύμα και ολοκληρωμένες, στιβαρές προσωπικότητες. Υπάρχουν. Και υπάρχουν και ακόμα περισσότεροι εξαιρετικά ικανοί, ταλαντούχοι και καπάτσοι άνθρωποι που είναι εξαιρετικά αποτελεσματικοί σε συγκεκριμένα πράγματα, μολονότι μπορεί να μην είναι ειδικοί ή ικανοί σε όλα (ή συμπαθείς και ενδιαφέροντες). Αλλά όλοι αυτοί είναι ένα μικρό υποσύνολο της γενικότερης πνευματικής και κοινωνικής ελίτ, η οποία είναι γεμάτη με ανέμπνευστους, ατελείς, ανεπαρκείς κι απογοητευτικούς -και αυτό δεν ισχύει μόνο στη χώρα μας. Ισχύει σε όσες μικρές ή μεγάλες κοινότητες έχω βρεθεί οι οποίες, 21 χρόνια μετά, είναι αρκετά μεγάλο δείγμα για να εικάσω με ασφάλεια ότι ισχύει σε όλες.
Ο λόγος που σας το λέω αυτό σήμερα είναι το ότι μετά από δέκα μήνες μέσα στο χαμό πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι δεν υπάρχει στη Γη μια πεφωτισμένη ελίτ πνευματικών ή άλλων ηγετών που θα μας σώσουν εμάς τους υπόλοιπους. Ζούμε τις ζωές μας υποθέτοντας πως σε κάποια βασικά πράγματα που θεωρούμε δεδομένα υπάρχουν ειδικοί που έχουν το νου τους, που φροντίζουν, για να μην ασχολούμαστε εμείς. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί και να υπάρχουν, και γι' αυτό δεν σκέφτεται κανένας τα πυρηνικά όπλα σήμερα, για παράδειγμα. Συνήθως, όμως, η ανθρωπότητα πάει λίγο-πολύ στον αυτόματο πιλότο. Οι ηγέτες είναι μέτριοι, γεμάτοι φριχτά ελαττώματα, όπως όλοι μας. Κι ενίοτε, όταν σκάει καμιά μεγάλη στραβή (στη βάρδια της) η πεφωτισμένη ελίτ βάζει τα χεράκια στα αυτάκια, όπως εμείς, κι όλοι μαζί φωνάζουμε δυνατά "λαλαλαλα".
γι' αυτό αύριο (σήμερα) στην Καθημερινή γράφω για το εμβόλιο
Κανείς δεν πίστευε ότι θα φτιαχτεί τόσο γρήγορα το εμβόλιο. Ή μάλλον, αυτό δεν είναι ακριβές. Οι υπεραισιόδοξοι, εκείνοι με το παραμορφωτικό πρίσμα, το πίστευαν. Ε, ακόμα και τα χαλασμένα ρολόγια δείχνουν σωστά την ώρα δυο φορές τη μέρα. Εγώ πάντως δεν το πίστευα. Αλλά η συνισταμένη την έκανε τη δουλειά της. Δεκαετίες βασικής έρευνας από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα όλου του κόσμου έχτισε το θεωρητικό υπόβαθρο για να φτάσουμε στο σημείο άνθρωποι να μπορούν να φτιάξουν ένα εμβόλιο εναντίον ενός καινούργιου ιού μέσα σε λίγες ώρες από τη στιγμή που οι Κινέζοι δημοσίευσαν τη γενετική αλληλουχία του DNA του. Αυτούς τους λαοπρόβλητους επιστήμονες δεν θέλω να τους γνωρίσω ποτέ. Φοβάμαι ότι αν γίνω φίλος με εκείνο το ζεύγος των Τούρκων μεταναστών θα μάθω, ας πούμε, ότι μισιούνται, και ότι αυτός έχει να πατήσει σε εργαστήριο είκοσι χρόνια και είναι ανυπόφορς νάρκισσος. Ή ότι ο Αλβέρτος Μπουρλά δεν θα ξέρει να μιλήσει για τίποτε εκτός από το ποδόσφαιρο και τον Άρη. Ή άλλα, εξίσου φριχτά πράγματα. Μπορεί και να μην ισχύει τίποτε από αυτά αλλά πλέον έχω δει και έχω ακούσει τόσα που φοβάμαι. Τέλος πάντων.
Από το σημείο που το εμβόλιο βρέθηκε, όμως, μέχρι να φτάσει το θαυματουργό ζουμάκι να μπει μέσα μας, μεσολαβεί ένα χάος. Στο άρθρο, το οποίο στην online μορφή του, που θα δημοσιευτεί εκεί το βράδυ του Σαββάτου, εκτείνεται στις 2.000 λέξεις, το θέτω ως εξής:
"Η διάθεση του εμβολίου για τον κορωνοϊό δεν είναι απλά μια δύσκολη υπόθεση. Είναι ίσως το μεγαλύτερο πρότζεκτ στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Αντίστοιχης κλίμακας προσπάθειες ήταν μόνο η εκστρατεία στην Ήπειρο και την Αλβανία στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004. Ένας διαχειριστικός εφιάλτης, που περιλαμβάνει μια σειρά από τιτάνια έργα που θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας και τα οποία θα πρέπει να λειτουργήσουν άψογα, ταυτόχρονα, με την πρώτη".
Υπάρχουν κάποιοι (η Τουφεξή, ο Χρηστάκης, η Μέρκελ, άλλοι) που αυτά τα πράγματα τα ξέρουν. Υπάρχουν πάρα πολλοί που νομίζουν ότι το βασικό πρόβλημα με το εμβόλιο θα είναι οι ψεκασμένοι που θα αρνούνται να πάνε να εμβολιαστούν. Και υπάρχουν και οι άλλοι, που νομίζουν ότι μέχρι το Μάρτιο-Απρίλιο θα έχουμε τελειώσει με την πανδημία.
Τι να σας πω.
Μπορεί πάλι το κόλπο με τη συνισταμένη να κάνει τη δουλειά της και να τα καταφέρουμε και μέχρι το καλοκαίρι να ξεμπλέξουμε. Δεν ξέρω ακριβώς πώς θα γίνει αυτό, αλλά από την άλλη δεν ήξερα και πώς θα γίνει να φτιαχτεί εμβόλιο σε ένα χρόνο, την ώρα που το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας για την ανάπτυξη νέου εμβολίου ήταν τα τέσσερα χρόνια. Είναι πολλά τα πράγματα που δεν ξέρω.
Αυτό που ξέρω είναι ότι κάπως αυτά τα πράγματα, αυτές οι επιφυλάξεις, αυτή η προσέγγιση, πρέπει να υπάρχουν κάπου γραμμένα. Το ξέρω ότι δεν είναι ευχάριστο ή ψυχολογικά χρήσιμο, μα φρονώ ότι είναι απαραίτητο. Για την πληρότητα, για την ενημέρωση όσων τη θέλουν και, βεβαίως, για να έχω τα πειστήρια, τα τεκμήρια, για το μόνο κοινό που έχει πραγματικά σημασία.
|
