Copy
Beste <<First Name>>,  


Autoritatief opvoeden in tijden van Corona
Door Aron Borger, De Amsterdamse MAVO

Op humanistische school De Amsterdamse MAVO zijn wij ervan overtuigd dat het pedagogisch handelen van de docent ten dienste te staan van het doordacht en actief vormen van jongeren in hun mens en menswaardigheid. Een autoritatieve opvoedingsstijl sluit hierbij het beste aan. Dat is een stijl met vrijheden en beperkingen, grote verwachtingen met veel ruimte om te ‘experimenteren’ met het eigen gedrag. Leerlingen wordt alles uitgelegd en mogen erop vertrouwen dat de belangen van hen meegenomen worden in de keuzes die de docenten voor hen maken. Mondigheid wordt gewaardeerd maar een brutale mond niet geaccepteerd. Deze opvoedstijl is de basis gebleken in het goed kunnen blijven lesgeven aan mondige leerlingen in tijden van corona met alle meningen over restrictieve maatregelen, samenzweringen in de samenleving en emoties en beelden over de toekomst.
 
Perspectieven
Als het humanisme vertaald wordt naar een pedagogisch onderwijsconcept is dit het makkelijkste samen te vatten als de actieve vorming van jongeren in hun mens en menselijkheid. De Duitse humanistische historicus Rüsen spreekt dan ook over de inzet van humanistische didactiek met als doel mensen aan te leren menselijk te zijn of te wel het humaniseren van mensen (Learning to be human) (Rüsen, 2013). Dit vormen van de mens (zelfontplooiing) en menselijkheid (de verhouding naar anderen en de omgeving, burgerschap) gaat niet zomaar, maar vanuit een normatief kader, een visie op menswording en duidelijke doelstellingen voor de samenleving (burgerschapsdoelen). In de humanistische pedagogiek zijn zelfontplooiing en burgerschapsvorming alom tegenwoordig in de onderwijspraktijk en vragen daarom ook om een holistische benadering van de pedagogiek. Dit holisme is grotendeels terug te zien in de verhoudingen tussen opvoeder (docent) en leerling waarin het concept van gelijkwaardigheid maar niet gelijk centraal staat.

Autoritatieve stijl
Een opvoedingsstijl die goed past bij een docent op een humanistische school is de door Micha de Winter (2010) doorontwikkelde autoritatieve opvoedingsstijl. De Winter borduurt verder op de inzichten van de Amerikaanse ontwikkelingspsychologe Diane Baumrind (1989). Autoritatieve opvoeding houdt het midden tussen autoritaire en permissieve opvoedstijlen. Je stelt duidelijke grenzen, maar blijft oog houden voor de behoeften van leerlingen. Volgens hoogleraar pedagogiek Geertjan Overbeek zijn leerlingen die opgevoed en gevormd worden binnen een autoritatieve setting socialer beter uitgerust en doen zij beter mee op school. Deze opvoedstijl draagt zichtbaar bij aan het kennen van het ik (zelf) (individuatie en subjectivering) en het zich verhouden tot een groep (socialisatie). Dat leerlingen zien dat regels inconsistent worden gehanteerd naargelang de situatie en behoefte van leerlingen is volgens Micha de Winter niet erg (Breemer, 2019); zo leren leerlingen dat mensen verschillend zijn. Een stabiele docent (of ouder) die zelf in de basis in zijn gedrag consistent is, is dan wel een vereiste. 
 
Op de Amsterdamse MAVO wordt de leerling gezien, is hij een gesprekspartner en wordt hij gehoord. Door het actief en consequent door het hele team op de school hanteren van de autoritatieve opvoedstijl weten de leerlingen dat ze belangrijk zijn, dat ze hun mening mogen geven en dat onderwijsbeleid dat hen raakt, ook in deze tijden van Corona, gericht is op hun welzijn en welbevinden. Wij ervaren weinig tot geen weerstand rondom Corona-regels op school of aanpassingen van het lesrooster, in landelijke schoolenquêtes scoort de school significant hoog in veiligheid en betrokkenheid van leerlingen op school. Wij durven te stellen dat onze pedagogische uitgangspunten en daarbij behorende handelen hier reden voor zijn.

Aron Borger is docent Geschiedenis/ Levensbeschouwing en coördinator humanistisch onderwijs op de Amsterdamse MAVO, de eerste humanistische school voor voortgezet onderwijs in Nederland. Daarnaast is hij verbonden aan de lerarenopleiding Geschiedenis van Fontys Hogescholen te Tilburg als lerarenopleider en vakdidacticus.


Bronnen
Allender J.S. en D.S. Allender, D.S. (2008) The Humanistic teacher, First the child, then curriculum. Londen: Paradigm Publishers.
Baumrind, D. (in press a 1989). Effective parenting during the early adolescent transition. In P. A. Cowan & E. M. Hetherington (Eds.), Advances in family research (Vol. 2). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum
Breemer, van den, A. (2019) ‘Opvoeden: Onenigheid over de opvoeding, wat doe je dan? Trouw 28 mei 2019.
Rüsen, J. (2013) ‘Forming Historical Consciousness, towards a Humanistic History Didactics’, Antíteses , v. 5, n. 10, p. 519-536.
Winter, de, M.( 2011), Verbeter de Wereld, begin bij de opvoeding, Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding. Amsterdam: SWP.

Vraag: Waar liggen volgens jou grenzen aan het ‘tekst en uitleg geven’ aan jongeren?

Mail je antwoord in een reactie op deze Kinderwijzer. We zullen een selectie van de inzendingen (met vermelding van alleen de voornaam) publiceren in de volgende editie van de Kinderwijzer.
Tips
Een eerste tip die hierbij gegeven kan worden is om in alledaagse situaties aan leerlingen te vragen waarom ze voor een bepaalde taak/ manier van werken/ gedrag kiezen, nodig ze uit om binnen hun eigen cognitieve kunnen op dat moment hun motieven/ redenen te verwoorden. Je traint hen dan om zich ervan bewust te zijn dat er allerlei gedachten achter keuzes zitten.
 
Wees je ervan bewust dat het ‘alles’ uitleggen ook begrensd mag zijn. Deze grenzen kunnen te maken hebben met het bevattingsvermogen van de leerling of de gevoeligheid van hetgeen gedeeld zou moeten worden. Je doet geen afbreuk aan het autoritatief opvoeden als je je hiernaar verhoudt.  In de benadering moet het duidelijk zijn dat de leerling belangrijk is, gehoord wordt maar mag zeker weten dat in principe iedereen gelijkwaardig is aan elkaar  maar in verhoudingen niet altijd gelijk. In de verhouding Opvoeder- Leerling worden er soms keuzes voor hem gemaakt. Hij kan hier eerder in berusten als hij weet dat in de keuze zijn belang versleuteld zit, of niet, maar dan leg je dit dus uit.
 
Een tweede tip is dan ook logisch voortvloeiend uit hetgeen hierboven staat; geef aan dat je luistert naar de leerling maar dat je als docent en opvoeder afwegingen maakt omdat je een verantwoordelijkheid hebt of omdat je een beter overzicht hebt van verschillende belangen, en dat het ook goed mogelijk is dat het eigenbelang van de leerling soms kan botsen met een groter (groeps)belang.  Door te oefenen op kleine alledaagse situaties oefen je dat ook in een complexere situatie de leerling zich gehoord voelt en kan berusten wanneer een situatie niet gaat/ verloopt zoals hij dit graag had willen zien.
1001 Dubbeltjes: deel jouw verhaal
De documentaireserie Klassen liet het indringend zien: in het onderwijs krijgt niet iedereen dezelfde kansen. Je achtergrond
bepaalt voor een groot deel waar je terecht komt in het leven. Maar onderwijs moet de plek zijn waar je je dromen waar kan maken. Het Humanistisch Verbond roept het kabinet daarom op om kansenongelijkheid in het onderwijs aan te pakken. Jij kan daarbij helpen.

Deel je eigen verhaal over kansenongelijkheid, of het verhaal van een ander. Een verhaal van gemiste kansen: dubbeltjes die geen kwartjes konden worden. Of juist een verhaal van succes. Ook daar kunnen we van leren. Uiteraard is je verhaal anoniem, alleen je voornaam wordt gepubliceerd. De verhalen bieden we bij de verkiezingen aan Kamerleden aan, die het beleid kunnen veranderen. Hieronder vind je de verhalen van anderen, ter inspiratie.

DEEL HIER JE VERHAAL >>
De Amsterdamse MAVO: Zelf denken, samen leren
Deze nieuwsbrief werd gemaakt in samenwerking met De Amsterdamse MAVO. De Amsterdamse MAVO is een reguliere school op Humanistische grondslag die alleen mavo (theoretische leerweg) aanbiedt. De school staat open voor iedereen. De Amsterdamse MAVO leidt op tot een niveau 4 opleiding op het mbo of een doorstroom naar de havo. Het onderwijsprogramma geeft ruimte aan leerlingen om op verschillende niveaus te werken. De Amsterdamse MAVO wil zich onderscheiden van andere vmbo scholen in Amsterdam door de mavoleerling en zijn leerproces centraal te stellen. Een school met kundige en inspirerende leraren die graag lesgeven aan deze leerlingen.
Deel via Facebook Deel via Facebook
Tweet Tweet
Stuur deze mail aan iemand door Stuur deze mail aan iemand door
Deze nieuwsbrief wordt gehost door het Humanistisch Verbond en gemaakt samen met de volgende partners uit de Humanistische Alliantie: Universiteit voor Humanistiek, Humankind, Vereniging Humanitas, Stichting Humanitas, HVO Primair, Omroep Human, De Amsterdamse Mavo, Bureau Common Ground, Huis van Erasmus, en Centrum Kinderfilosofie.
Elke maand staat één van deze organisaties centraal.