Copy
View this email in your browser
           Samen voor ons eigen!            

Wanneer iedereen in de eerste plaats zijn eigenbelang zoekt, hebben de mensen het meeste nut voor elkaar.’ Dit is niet een controversiële uitspraak van een van de 30 (!) lijsttrekkers van deze verkiezingen. De tekst komt zelfs niet uit het verkiezingsprogramma van De Tegenpartij van het illustere duo Van Kooten en De Bie in 1981. Het is een observatie van de grote 17e-eeuwse denker Spinoza. Die had niet zozeer een rooskleurig mensbeeld, als wel een praktische instelling: de mens is van nature geneigd om te handelen naar eigenbelang, en dat betekent inzien dat je moet samenwerken. Om onszelf te kunnen handhaven en een prettig leven te leiden, hebben we anderen nodig.

Een prettig leven stond de ‘vrije jongens’ Jacobse en Van Es zeker voor ogen. Hoewel ze met hun persiflage de laakbare ideeën van opkomend extreem-rechts aan de kaak wilden stellen, werd de fictieve partij van Koot & Bie uiteindelijk zo populair, dat zij bij de Kamerverkiezingen van 1981 zeker een aantal zetels hadden bemachtigd als zij niet (voor)tijdig van het toneel waren verdwenen. Het bewijs van een diep geworteld asociaal egoïsme?

Niet volgens Spinoza. Die vond dat normen en waarden die het samenleven mogelijk maken, geen metafysische betekenis hadden, maar middelen waren voor het individu om te overleven. Provocerend stelde hij zelfs ‘de mens is de mens een god’, als tegenhanger van het negatieve mensbeeld van zijn tijdgenoot Hobbes: ‘de mens is de mens een wolf’. Spinoza was ook niet bang voor diens 'oorlog van allen tegen allen', omdat mensen te afhankelijk van elkaar zijn om de samenwerking geheel op te zeggen.

Bovendien: angst is een slechte raadgever en emoties zijn gevaarlijk. Op het moment dat we door emoties de controle verliezen, zien wij niet meer wat ons eigenbelang is. Natuurlijk, angst weerhoudt de mens er ook van om onnodige risico's te nemen. Maar omdat mensen sociale wezens zijn, kopiëren ze elkaars emoties: als een iemand in een groep iets leuk vindt, dan gaan de anderen dat ook leuk vinden. En omgekeerd. Spinoza voorzag al de eindeloze hoeveelheid ‘likes’ van het twitter & app-tijdperk, maar ook het verketteren van andersdenkenden. Gelukkig leerde de ervaring dat mensen heel goed weten dat zij zich maar beter sociaal kunnen gedragen, was zijn optimistische conclusie.

Hebben wij anno 2021 iets aan de denkbeelden van een filosoof die 400 jaar geleden leefde? Onverminderd geldig is zijn stelling dat mensen zich snel angst laten aanpraten. Angst voor buitenlanders, angst voor de islam, angst voor Europa en zelfs voor levensreddende vaccins. Spinoza vond politiek bedrijven op basis van zulke angstvisioenen gevaarlijk. Hij pleitte ervoor te 'leven onder de leiding van de rede,' oftewel gewoon je verstand blijven gebruiken en je niet zomaar iets laten aanpraten.

Kortom: geen gezeik, iedereen rijk? Samen voor ons eigen!
 
Inspiratie: Henri Krop, Trouw; Spinoza; Kees van Kooten en Wim de Bie, De Tegenpartij,
2e Kamerverkiezingen 2021
Illustratie: espressontwerp
 Reageer!  (en win een verzamelbundel van d e  r u i m t e)
  • Is altruïsme een achterhaald concept?
  • Is samenwerken uit eigenbelang de enige werkzame optie / moreel aanvaardbaar / volstrekt onaanvaardbaar?
  • ... of wil je iets anders kwijt...?

 
Mail je mening. De meest originele inzending ontvangt naar keuze
'Wees een steen', 'Speelruimte' of 'Adviezen opvolgen, niet doen!'
(Klik voor meer info).
Verkrijgbaar bij Bol.com
en bij je boekverkoper.

Klik op een afbeelding voor meer informatie.
Drie boeken om de blik te verruimen en bewuster en met meer zelfvertrouwen
het leeven  te leven.
Copyright © 2021 espacio-coaching, All rights reserved.


Want to change how you receive these emails?
You can
update your preferences or unsubscribe from this list.

Email Marketing Powered by Mailchimp