Vasten 2021 Scheur je hart en niet je kleren (Joël 2,13)

Lieve tochtgenoten,

Alles wat voor christenen belangrijk is in deze vastentijd kan je samenvatten in dat ene beeld uit de lezing van Aswoensdag: “Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Keer terug tot de Heer, jullie God, want hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid. “ (Joël 2,13) In een tijd waarin velen geen raad meer weten met deze vastenperiode en men met gemengde gevoelens kijkt naar de strenge en strikte houding van de moslims lijkt deze oproep maar wat vaag gebabbel. Maar is het niet typisch voor het christendom dat men minder wettisch denkt maar alle gewicht toekent aan de concrete situatie en de concrete mensen? Jezus vatte heel de Thora samen in één fundamentele wet die daarmee geen wet meer is maar een levenshouding: “God beminnen boven alles en je naaste als jezelf”. Maar wat dat inhoudt moet elke keer concreet worden waar gemaakt. In de zelfde lijn klinkt ook de oproep “niet je kleren maar je hart te scheuren”. Het is een oproep om onophoudelijk een weg van verinnerlijking te gaan (van de kleren naar het hart), waarbij je nooit een rustpunt bereikt maar altijd opnieuw jezelf durft bevragen of dit nu jouw weg is, of je ver genoeg gaat, enz.
In onze traditie werd in verband met het vasten altijd de klemtoon gelegd op drie belangrijke belevingen: bidden, vasten en aalmoezen geven. Ik wil ze vanuit onze wereld van vandaag opnieuw bekijken, want we hebben een andere kijk op lichamelijkheid, op gerechtigheid en gelijkheid verworven, een andere waardering van het aardse dan eeuwen geleden.
 
Terwijl vroeger de nadruk lag op zich afkeren van de wereld, op ascese en zich reinigen van zonden, vertrekt men vandaag vanuit een heel andere levenshouding. We moeten opnieuw een vasten ontdekken dat vertrekt vanuit waardering van al het aardse en van wat ons wordt gegeven. Voedsel, eten en samen een maaltijd houden zijn belangrijk en versterken de samenhorigheid, dus moet je ze verfijnen als iets dat ons op het goede spoor zet. We moeten dus zoeken naar een stijl waarbij niet de rijkelijke overvloed wordt nagezeten, maar de aandacht voor elkaar. Maaltijd waarbij alle smartphones zijn uitgeschakeld, men tijd neemt om te luisteren en het leven met elkaar te delen. Lichamelijkheid en elkaar graag zien geven vervulling aan het leven, en dus is het belangrijk om dat zien en gezien worden te verdiepen en in respect te beleven.
 
Ons gevoel voor gerechtigheid zorgt ervoor dat een aalmoes geven niet voldoende is. In een wereld van ongelijkheid en van altijd maar meer klinkt de oproep tot gerechtigheid als een niet te remmen vraag wat we kunnen en moeten doen. Hoe kunnen we delen en herverdelen, hoe de loodzware schulden verlichten, hoe plaatselijke economie en menswaardigheid bevorderen? Is het voldoende dat ik een som geef of via een permanente opdracht wat geld  stort? Of moet ik mij laten infecteren en de pijn en vernedering meemaken van wie niets en niemand heeft? Dus geen afkeer maar zich helemaal toekeren naar de wereld die kreunt onder ongelijkheid en geweld.
 
En als we bidden, hoe naderen we dan de Onnoembare? Borrelt dat gebed op vanuit een concrete ervaring, vanuit het gevoel opgetild en omhuld te worden door Hem die aan ons grijpen en begrijpen ontsnapt? Zoveel is er verschoven in onze Godsvoorstelling en dus ook in het zoeken naar uitdrukking van onze beleving. In onze lawaaierige wereld, in een wereld waarin een inflatie van woorden heerst, wordt bidden dikwijls een weg van verstilling en maakt het luide, zelfverzekerde roepen plaats voor een overrompelend zwijgen of nederig op de borst kloppen zoals de tollenaar deed.
 
Dat alles staat in deze vastentijd te gebeuren. Concrete gedragslijnen ontbreken en dus is onze visibilité in dat opzicht niet groot. We zullen geen tv-makers over de vloer krijgen. Zo is ons christendom nu eenmaal. Zei Jezus zelf niet dat als we vasten we geen somber gezicht moeten opzetten en als we in zijn geest willen bidden we moeten  intreden in onze binnenkamer? En laat onze linkerhand niet weten wat de rechter weggeeft, zo vrij van ons Ik moeten we worden. Voor het oog van de wereld scoort iemand die oprecht vast niet goed. Je merkt er nauwelijks iets van en het is voor elk van ons een beetje verschillend. Christenen wekken daarmee de indruk halfzachte eitjes te zijn. Ik vind dat niet erg en verkies de symbolische taal ‘niet je kleren maar je hart te scheuren’. Want het is een niet aflatende oproep, meer en verder dan alle regels en voorschriften. Het heeft te maken met waakzaamheid, met wachten en verwachten dat het rijk van God komende is. Laten we dus gegrepen door deze oproep onze eigen weg naar verrijzenis en toekomst zoeken, want zo is ook Jezus ons voorgegaan.

Marcel Braekers o.p.