Hoewel het nergens is vastgelegd, is het vrijwel zeker dat John Heartfield samen met kunstenaar George Grosz de fotomontage uitvonden. Daar wist Heartfield tijdens de oorlog wel raad mee: collages om Hitler en het nazisme belachelijk te maken. Alsof hij met staven dynamiet gooide.
 

Zelfde verhaal, andere tijd?

De geheven vuist die in de Black Lives Matter (BLM)  protesten overal te zien was, refereert niet alleen aan de vuistgroet van de Black Panthers, maar verwijst naar een nog langer verleden.

De BLM-protesten golfden van de VS tot Australië. Mooi zoveel solidariteit maar men hoort ook de verzuchting: ‘Zelfde verhaal, andere plek’. De groepen waaronder verdeeldheid wordt gezaaid kunnen verschillen, het resulteert vaak in een verzwakking van allebei. De lachende derde is de verdeeldheidzaaier.

Herzfeld wordt Heartfield

Moedeloos werd Heartfield echter niet. Het vuur van zijn weerzin tegen onderdrukking en nazisme was als dynamiet. De schilder, fotograaf, graficus, typograaf en schrijver wordt beschouwd als de uitvinder van de fotomontage. Voor zijn satirische kritiek op de grote leiders van het kwaad gebruikte hij prints uit tijdschriften.

‘Adolf; Der Ubermensch Schluckt Gold & Redet Blech‘ Adolf, de supermens, slikt goud en spreekt blik.

 
Uit protest tegen de anti-Britse campagne die in Duitsland gevoerd werd, verengelste Helmut Herzfeld zijn naam In 1916 in John Heartfield. Nadat de bruinhemden van de SA zijn huis plunderden, vluchtte hij in 1933 voor de Nazi's naar Praag (Tsjecho-Slowakije). Maar ook dat zou Duitsland bezetten. Hij wachtte de komst van Hitler niet af en vertrok in 1938 naar Londen.
 

In dit zelfportret knipt Heartfield met een schaar het hoofd van politiecommissaris Zörgiebel af. Het is  een satirische kritiek op het meedogenloze beleid van de politiecommissaris bij het politiegeweld tegen de demonstranten op 1 mei 1929 in Berlijn. Heartfield laat zien hoe zijn afbeelding met schaar met het hoofd van Zörgiebel scharniert en door de schaar wordt doorgeknipt.

 
Herzfeld was mede-stichter van de groep Berliner Dada. Met zijn schaar als wapen gebruikte hij tijdschriften om collages te maken die Hitler en het nazisme belachelijk maakten.
De kunstenaar werd gevreesd door zijn vlijmscherpe analyse van het Nationaalsocialisme. Zeer beeldend werd Hitler genadeloos op de korrel genomen, zo krachtig dat zijn vriend Adolf Behne zijn montages kenschetste als “Fotografie plus Dynamiet”. Dat is ook de titel van de expositie in museum De Fundatie.
 

Millionen stehen hinter mir! Miljoenen staan ​​achter me!   In alle tijden zijn er velen zonder een meerderheid achter zich, die  menen dat ze namens ‘het volk’ spreken.

 

Het knalt nog steeds

Bijna een eeuw later knallen de kunstwerken van Heartfield nog als dynamiet. De expositie is een kennismaking met de uitvinder van de fotomontage.
Kwaad zal altijd bestaan, maar de strijd ertegen ook. Dat laatste toont de expositie ter inspiratie om niet moedeloos te worden!
 
Zodra het Coronabeleid het toelaat, toont Museum de Fundatie het oeuvre van John Heartfield. Het is het grootste overzicht van het werk van deze ‘influencer avant la lettre’ dat ooit in Nederland te zien is geweest.