|
|
april 2021 - Van de redactie -
Midden in de week van Pesach ontvang je deze nieuwe Chidushim. Op de tweede dag hebben we - in het Engels of in het Nederlands - gezoomseiderd. Het was snel, het was vrolijk, het was gedenkwaardig en het was dankzij de break-out rooms extra gezellig. De vele bijdragen van verschillende mensen maakten het gevarieerd en levendig en bijzonder en ook 'onze' kinderen speelden een mooie rol. Toch hoopt iedereen dat we volgende keer weer in De Ui kunnen zingen: 'Ma nisjtana' en dat het dan helemaal een avond anders dan alle anderen zal zijn!
Wil je je nog meer verdiepen in de seider en waarom we doen wat we doen? Dan heb je op 3 april een fantastische kans die je niet moet laten lopen! Kijk in de rubriek 'activiteiten'. Wat Pesach betreft is er nog een heerlijk, Italiaans geïnspireerd recept te vinden met matzes, chocolade en likeur in de hoofdrol. Alleen al het lezen ervan liet ons likkebaarden.
Kijk in de agenda voor de diensten in april (het zijn er maar liefst vijf!), schrijf de havdalatijden in je agenda en neus verder rond voor aankondigingen, oproepen en niet te vergeten: onze fotowedstrijd!
In deze Chidushim vind je weer een nieuwe aflevering uit de mooie serie van Marcella Levie over het Alef-beet met dit keer de schijnwerper op de letter Joed. Uiteraard is de column van onze rabbijn ook weer opgenomen in deze Chidushim. Dit keer gaat het over de reis naar de Sinaï en de 49 dagen tussen Pesach en Shavuot. Ben jij ook aan het Omer-tellen? Er zijn heel leuke apps om je erbij te helpen en het meer betekenis te geven. Alexander schreef een mooi verhaal over wat hem overkwam in het verre Jutland en Gideon verzorgde een interessante boekbespreking over "De ontdekking van de vrijheid - Amsterdam 1677- Spinozaland": een zeer toepasselijke titel in deze tijd van ons Joodse jaar.
Is er iets dat jij meegemaakt, gelezen, gezien, gehoord hebt dat raakvlakken heeft met het Jodendom en dat je de moeite waard vindt om onder de aandacht te brengen van het lezerspubliek van de Chidushim, wil je ons dat dan laten weten? Een foto, een kort verhaaltje, een betoog, een essay, een gedicht: schrijf het op en stuur het naar secretariaat@beithachidush.nl. Of het nou een film, een boek, een serie, een internet-link of iets anders is: het is altijd leuk om elkaar daarover te vertellen.
Chag Pesach sameach! |
|
Agenda
Z-joeldiensten: virtuele synagoge-diensten via Zoom (scroll down for English)
Gewone diensten in de Uilenburgersjoel zijn momenteel niet mogelijk. Maar BHC biedt wekelijks virtuele diensten via Zoom.
2 april: Kabbalat Sjabbat
Parasja: 7e dag Pesach
Leiding: rabbijn Tamarah Benima
Chazzanoet: Alexander de Vries
9 april: Kabbalat Shabbat. (English)
Parasha: Sjemini
Leader: Ellis Griffith
Chazzanoet: Anneloes ter Horst
17 april: Sjachariet
Parasja: Tazria / Metsora
Leiding: rabbijn Hannah Nathans
Chazzanoet: Alexander de Vries
23 april: Kabbalat Sjabbat
Parasja: Acharé Mot / Kedosjiem
Leiding: rabbijn Tamarah Benima
Chazzanoet: Alexander de Vries, Inge van der
Zwan
30 april: Kabbalat Sjabbat
Parasja: Emor
Leiding: Alexander de Vries
Chazzanoet: Myriam Lipovsky
De Kabbalat zjabbat/vrijdagavonddienst begint om 18.45 uur. De Zjacharietdienst begint om 10.00 uur. Als je vriend of lid bent, kun je de zoomlink terugvinden op Reshet, ons intranet. Mocht je geen toegang tot Reshet hebben en toch graag een keer met ons meezjoelen, mail dan even naar het Secretariaat.
Voorbereiding
• Er worden Sjabbatkaarsen aangestoken tijdens de Kabbalat Sjabbat. Als je dat tegelijkertijd wil doen, zet dan jouw eigen Sjabbatkaarsen klaar. Vergeet de lucifers niet.
• Zet voor de kiddoesj de wijn en glas/glazen klaar.
• Zet voor de motzi het brood klaar. Mét het zout.
|
|
Havdala
De Sjabbat afsluiten en de nieuwe week goed beginnen, doen we met de havdala-ceremonie. Via Zoom doen we die gezamenlijk. Je hebt nodig:
* wijn,
* een (gevlochten) kaars (met meerdere lonten)
* gedroogde kruiden om aan te ruiken, bijvoorbeeld kaneel, kruidnagel, tijm
* een glas en een bord
Havdala tijden april 2021
3 april 20.50
10 april 21.03
17 april 21.16
24 april 21.30
|
|
Van de Rabbijn
De reis naar de gezamenlijke vrijheid
We beginnen de maand april terwijl het nog Pesach is en we halverwege de maand nisan zitten. Het kan goed zijn dat de matze-kruimels nog tijden overal te vinden zijn. Tenminste één gedachte naar aanleiding van het zout op de seider-schotel neem ik mee de komende tijd, aangedragen door Mark Gerson, Amerikaans-joods zakenman, filantroop en auteur. Over zout, dat in de Oudheid net zo waardevol was als goud. Als zout op gist wordt gestrooid, zo zegt Gerson, dan kan gist zijn gistende werking niet doen. Hij verbindt daaraan de idee dat je met Pesach de keuze kunt maken tussen wat essentieel is en dus blijven moet in je leven (niet chameets) en alles wat niet essentieel is en je weg kunt doen (chameets). Of weg kunt laten. Vrijheid: je kunnen richten op het essentiële!
De hele maand april en een goed deel van mei tellen we de dagen – de omer-telling. Tot aan Sjawoe’ot, het Wekenfeest, wanneer we de Openbaring op Sinaï gedenken. Elke dag heeft een andere ‘kleur’, een andere spirituele invulling. De kabbalisten, de joodse mystici, maakten een ‘kaart’, een schema waarin elk van Gods ‘krachten’ een vaste plek hebben. ‘Schoonheid’ (tiferet) is zo’n goddelijke kracht, waarmee de Eeuwige werkzaam is in de wereld. Of ‘koningschap’ (malchoet), ‘gerechtigheid’ (din of gewoera), ‘fundament’ (jesod). Tien ‘krachten’ zijn er. Ze worden in het Hebreeuws aangeduid met de term ‘sefira’ (meervoud: sefirot). Zeven van de tien zijn belangrijk tijdens de omer-telling. Tijdens de omer-telling probeert men steeds te focussen op twee ervan. Zeven weken lang. Tot het op de vijftigste dag Sjawoe’ot is. De kabbalisten stellen dat als men deze meditatie doet, men elke dag een stapje hoger op de spirituele ladder komt. Zodat men op die vijftigste dag qua bewustzijn en qua open hart voorbereid is op het accepteren van de Tora. Want die geeft de Eeuwige ons op die dag.
April belooft dit jaar een geweldige maand te worden voor die voorbereiding. We mogen nog bijna niks, vanwege covid-19. Maar naar buiten – wandelen, fietsen, in een bootje op een plas dobberen, in het gras liggen (pas op voor de teken), met de auto door een mooi landschap zwerven – mag wel. Zonnig gaat het worden. Als poezen kunnen we de zon opzoeken en de geest en het hart op ‘chesed’ (liefde, vriendelijkheid, zorgzaamheid), ‘netzach’ (eeuwigheid, overwinning, lankmoedigheid, standvastigheid, geduld) of ‘hod’ (majesteit, pracht, glorie) richten. Of op een van de andere sefirot.
En we kunnen doorgaan met onderscheid maken: niet-essentieel en essentieel. Dit kan worden weggegeven en dat niet. Hier kan ik iemand anders mee blij maken, maar dat behoud ik voor mijzelf. Met deze persoon kan het contact worden verminderd, maar met die persoon kan de band worden versterkt. Deze activiteit kan ophouden, maar daar kan ik meer van doen. Totdat niet alleen het huis vrij is van chameets, maar ook het leven iets minder propvol en wij de vrijheid als volk kunnen genieten. Want daar zijn we naar op weg: dat de chofesj, de vrijheid die we als individu hebben verworven door de bevrijding uit slavernij, dat wil zeggen een bevrijding van (!) krachten die ons beperken, kunnen omzetten in cheroet, de vrijheid om te kiezen voor een leven dat gericht is op het onderhouden en helen van de schepping. Cheroet is de vrijheid die je samen hebt, want het onderhouden en helen van de schepping kun je niet in je eentje. Daarom staan we in mei/ijar ook samen bij de berg Sinaï om de Eeuwige te horen spreken – tot ons hart en tot ons brein en tot ons bewustzijn, tot ons ‘zijn’.
Geniet van de reis naar Sinaï!
@ Tamarah Benima
26 maart 2021
 |
|
boekbespreking
Uit het Frans vertaald door Hendrickje Spoor en Frans Mertens, die ook de inhoud op de Nederlandse lezer heeft afgestemd. Uitgeverij Balans te Amsterdam, 560 pagina’s.
Prijs: € 34,99.
Stel je toch eens voor: al die witte kaarsen vervangen door zwarte. De kroonluchters die hun glans hebben verloren aan een gonzende, boosaardige atmosfeer, die haar corrosie erop achterliet en de geschiedenis verdofte. Het kost mij weinig moeite om mij achter mijn computer te verplaatsen naar de ingang van de Snoge en me te laten wegebben op de golven van de tijd, terug naar toen - een onverwoestbare periode in de geschiedenis van de Nederlandse Verlichting 1632-1677: het tijdvak ‘Baruch de Spinoza’, een periode gevuld met eruditie, met uitstraling van een bescheiden mens, vast verankerd in het Joodse denken waaruit hij los probeert te komen, wat maar niet lukt. Hij is gespeend van alle vormen van romantiek, op zoek naar de deelbare en verifieerbare waarheid van de “Onbekende God”, de Deus sive Natura, God ofwel Natuur.
Een caleidoscopisch geschilderd landschap behoeft geen franje. Ondergaan van de zeggingskracht volstaat. De kracht van de schoonheid is overweldigend. Rationaliteit en emotie ontmoeten elkaar, op zoek naar vrede. ‘Spinozaland’, de roman die gemakkelijk bezit neemt van de geoefende lezer, plaatst Spinoza als protagonist in het hart van een ‘filosofisch-religieuze reform beweging’ die voortduurt. Het bijzondere aan deze roman is de vervloeiing van fictie en non-fictie tot factie, een begrip dat aan deze roman als kenmerk is meegegeven. Factie is hier de samenvoeging van de literaire vrijheid in de beschrijving van personen en hun dagelijkse gedragingen met de feitelijkheid en bewijsvoering van een wetenschappelijk werk: filosofie, theologie, historie en nog veel meer. Voorzichtig kijk ik naar “satisfactie”: doen wat tot tevredenheid leidt.
Nou, dat doet het zeker.
Het Franse origineel van Maxime Rovere kreeg de titel “Le clan de Spinoza”. Hoewel ik een liefhebber ben van landschappen, heb ik toch de neiging het weidse spinozaïsch landschap te concentreren rondom de toren van de gotische kerk van Rijnsburg en even neer te strijken in dat kleine chirurgijnhuisje waar het glasstof af en toe opdwarrelt en neerslaat op een bescheiden bibliotheek. Daar verliest een mens zich aan de denkkracht die aan de hanenbalken hangt. Ze zijn er allemaal: de ‘Cleverman’ en zijn ‘Clan’, de boeken en de lenzen, de studerende Leidenaars en de Amsterdamse christelijke vrijdenkers. De Clan van Spinoza heeft dus maar één mathematisch middelpunt – Baruch – met als omringende Clan de onvergetelijke namen die door de eeuwen heen aan Spinoza verbonden blijven: Jarig Jelles, Pieter Balling, de Gebroeders Koerbach, Franciscus van den Ende, Jan Riewertz, zijn uitgever en veel anderen. Spinozaland is niet nationalistisch, noch particularistisch. Het is mondiaal, universeel van opzet en daarom grensoverschrijdend, met een invloedssfeer van Den Haag naar Florence, van 1677 tot heden. De geest van Spinoza waait waarheen hij ogenschijnlijk wil. Het is geen zacht briesje, maar een overrompelende krachtbron die mens en maatschappij laat schudden op de grondvesten. Daarvan doet deze roman verslag.
Niet dat jij het zo moeilijk hebt gemaakt, Maxime, je hebt het prachtig beschreven, het is gewoon een donders moeilijke materie, gedreven uit de pen van een man die alle aarzeling heeft ingeleverd bij de zekerheid van het Bestaan: Deus sive Natura en de vrijheid van denken binnen een democratisch bestel, waar de Staat ook de religieuze ontsporingen in bedwang moet houden en de ware religie van de ratio moet worden bevorderd.
Binnen de leestekst van het boek fungeert de ‘Snoge als het tehuis van de Portugese Joodse Gemeenschap te Amsterdam: Snoge en Vlooienburg waar wijsheid verward raakt in het slob van eigendunk en macht, van mythevorming en tradities. De zwarte kaarsen van de kroonluchters moeten blijven, net als de bima met zwart afgedekt: antagonisten van het Joodse leven. Deze donkerheid past immers bij de romantiek van een ‘eeuwigdurend cherem’, van een woedende menigte en op macht beluste rabbijnen (één voor het Hebreeuws en één voor de vertaling in het Portugees), het kan niet op. Maar dan komt Maxime Rovere met zijn boek op uit de coulissen van het Franse Spinoza-onderzoek en zegt doodleuk: “Klopt niks van!”
Laten we het verhaal zoals hij dat vertelt een moment zijn loop laten.
“Bij het binnengaan van de synagoge waar een van de spectaculairste breuken van de moderne tijd zou hebben plaatsgevonden, bevangt de bezoeker de vrees òf te vroeg òf te laat te zijn. Er is niemand ... een paar oude mannen in de raadkamer die rustig zitten te praten ...’Pardon, kucht een laatkomer, de excommunicatie van Spinoza vindt die hier plaats?’ Dit is het verhaal van een tekst die nooit voorgelezen werd, van een vonnis waarbij de betrokkene niet aanwezig was, van een banvloek die zich tegen een lege stoel richtte, van een volledig verzonnen ceremonie die het gevolg was van onwetendheid van de historici. De tekst die Morteira in 1618 uit Venetië meebracht, de cherem van Kol Bo, mag dan de donkerste machten van het judaïsme aanroepen, deze machten werden nooit losgelaten op B. de Spinoza.”
Moeilijk?
Dat is het.
Wie zich wil wagen aan het spelen van Bachs ‘Wohltemperierte Klavier’ moet zich de moeite getroosten van een langdurige, inleidende studie, maar dan krijg je ook loon naar werken. Voor mij op mijn bureau ligt Spinozaland, een boek met een schitterende weergave van een technisch zo moeilijk stuk voor hen die de voorstudie missen. Gelukkig zijn er goede inleidingen op het denken van Spinoza.
Lezen van en schrijven over Spinozaland heeft me weer eens met mijn neus op de feiten gedrukt: deze man – Baruch, Bente, Benedictus de Spinoza - verdient een actieve plaats onder ons, want zijn denken is voor velen binnen de Joodse gemeenschap niet meer zo vreemd als in de zeventiende eeuw.
Ondanks de moeilijkheidsgraad is het de moeite van de uitdaging waard. Via het studieplatform van Reshet zal ik proberen onderdelen van de inhoud te behandelen. Het zou ook erg leuk zijn om het boek online met elkaar te lezen en de relevantie van Spinoza voor ons te ontdekken. Niet dat ik alles weet, maar samen komen we een heel eind.
Laat het maar weten.
Gideon |
|
fotomateriaal 25 jaar BHC
Zilveren jubileum
De speciale jubileumzoomdienst op 11 december j.l. was natuurlijk fantastisch, maar achter de schermen worden nog veel meer plannetjes gesmeed om te vieren dat Beit Ha'Chidush een kwart eeuw geleden werd opgericht door een paar verdwaalde Joden die een eigen, progressief, egalitair en veilig joods thuis zochten.
Een van die plannetjes heeft te maken met foto's. Heb je thuis digitaal of analoog beeldmateriaal liggen of weet je van iemand die dat heeft (vanaf het allerprilste begin tot nu toe) waarvan je denkt: het is uniek, het is veelzeggend over wat BHC betekent voor mij in het bijzonder en/of voor het joodse leven in Nederland in het algemeen, laat dat dan weten of mail het aan Marianne Troostwijk.
|
|
Tsedaka
"Geld doet het leven dansen." De uitspraak is van een joodse zakenman uit het Noorden. Een gift kan net het verschil maken. Dat is nu helemaal het geval. Sommigen van onze leden komen door de totale opschorting van de economie in financiële nood. Beit Ha’Chidush heeft een Tsedaka-fonds.
Wil jij in deze volstrekt ongebruikelijke tijden het verschil maken en tsedaka geven voor iemand die dat nodig heeft, of wil je een ander doel van BHC steunen, toon dan je goedheid en solidariteit en maak een bedrag over naar Bankrekeningnr. : NL82INGB0005713784. (Met de toevoeging: nood in tijden van corona).
BHC is een ANBI-instelling en dus zijn giften fiscaal aftrekbaar.
BHC heeft ook een PayPal account: penningmeester@beithachidush.nl
Het Bestuur dankt je namens heel Beit Ha'Chidush voor je vrijgevigheid.
|
|
(ingezonden) Mededelingen
Hagadot zoek
Tenminste twee hagadot ben ik kwijt: de hagada gemaakt door opperrabbijn Jonathan Sacks z.l. en een hagada gemaakt door Jonathan Safran Foer. Ik heb ze uitgeleend aan iemand, maar aan wie? Kan de lener ze ajb terugbrengen. Ik mis ze! (rabbijn Benima).
Wees voorbereid: koop de BHC-hagada
Heb je nog geen BHC-hagada? Schaf die dan nu aan. Dan ben je goed voorbereid voor de seider van volgend jaar! De BHC-hagada hoort echt in jouw collectie van joodse boeken thuis. Hij is prachtig, informatief, duidelijk. Plus, wat heel ongebruikelijk is, hij bevat de hele seidertekst in drie vormen: ultra-kort voor een seider met kinderen, een kortere versie voor volwassenen, en de volledige tekst voor wie behoefte heeft aan de ongeknipte versie.
Te koop via rabbijn Benima, dus stuur een mailtje naar rabbijn@beithachidush.nl.
Op 20 maart presenteerde rabbijn Navah-Tehila haar prachtige boek ASHIRA. Het is een rijke verzameling van geestelijke en wereldlijke muziek: psalmen, gebeden en liederen met originele teksten, gecombineerd met kleurrijke beelden en tekeningen. Mocht je geen noten kunnen lezen, dan is er nog volop esthetische en spirituele voeding voor hart en ziel.
Het boek (77 blz.) is te bestellen voor €25,- (exclusief verzendkosten; met verzendkosten €30,-) via navah@harko.nl. De eerste 100 exemplaren zijn genummerd en gesigneerd.
Otto de Ruiter
Momenteel ben ik bezig met het schrijven van mijn scriptie over Otto de Ruiter. Hij heeft na de oorlog een verzetsherdenkingskruis ontvangen, maar de reden hiervoor is niet bekend. Wat wel bekend is, is dat gedurende de oorlog een Joodse vrouw ondergedoken heeft gezeten bij hem. Graag zou ik met deze mevrouw, of eventueel haar kinderen, in contact komen om hier vragen over te stellen. Wat bekend is, is dat mevrouw Sjaantje heette en na de oorlog getrouwd is en verder ging onder de naam Sjaantje Jan(n)s(s)en. Ze is na de oorlog gaan wonen in Amsterdam. Gedurende de oorlog heeft ze ondergedoken gezeten in Heiloo.
Met vriendelijke groeten,
Teun Nik Dijkink
Student Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen
Mocht je informatie willen delen met Teun, stuur dan een mailtje naar t.n.dijkink@student.rug.nl
Tips
In deze tijden van lockdown en avondklok is het leuk om op zoek te gaan naar nieuwe, interessante zaken op het wereldwijde web. Van Channa Kistemaker ontvingen we de volgende tips:
* Een nieuw onafhankelijk Joods online tijdschrift, genaamde De Vrijdagavond, waar je echt van alles kunt tegenkomen van poëzie tot een opiniestuk over de rel rond Abdelkader Benali.
* De website van Channa over het project “De Mokumse Geniza”, een onderzoek naar gebedenboeken: razend interessant!
* Bergendalen, een Joods-historisch weblog, ook verzorgd door Channa, met allerlei verhalen en andere teksten over de Joodse geschiedenis in en rondom Amsterdam.
|
|
|
activiteiten
Pesach studiemiddag op Sjabbat, zaterdag 3 april 2021
Op zaterdagmiddag 3 april, 7e dag Pesach, zal rabbijn Benima nog een seider doen. Maar nu een zonder dat de tijd beperkt is, zoals bij de zoom-seider (of zelfs bij een seider in de Uil). En zonder de onrust omdat het huis nog chameets-vrij moet worden. Zonder dat er nog hoeft te worden gebakken of in de pannen hoeft te worden geroerd om eten voor de seider-maaltijd klaar te maken.
Wat is de structuur van een seider? Waarom kent het Manisjatana vier vragen en was dat altijd zo? Uit welke tijd kennen we de eerste volledige hagada? Wat is het verschil tussen karpas, een groente en de groente die wordt gebruikt voor de zogeheten Hillel-sandwich? Wat is de diepere betekenis van Chad Gadja?
15.00 – 15.45 Geschiedenis en ontwikkeling van de haggada
16.00 – 16.45 Structuur van de seider, seiderschotel, Pesach-voorschriften
17.00 – 17.45 Teksten over slavernij, ballingschap, bevrijding
18.00 – 18.45 Liederen: van Chasal sidoer Pesach tot Chad Gadja
19.00 – 19.45 Pesach: verhaal, mythe, narratief, verbinding volk-Eeuwige
Elk lesuur wordt afgesloten met een kwartier pauze om iets te drinken te maken, iets te eten of de benen te strekken.
Benodigdheden:
Seiderschotel met alles erop er eraan; matzes; haggada; Tenach.
De link volgt en zal te vinden zijn op Reshet. Kun je niet op Reshet (alleen voor leden en vrienden van BHC) laat dan aan rabbijn Benima weten dat je wilt meedoen.
Lessen en lezingen
Elke maand, elke week worden er op verschillende dagen lessen en lezingen gegeven voor leden en vrienden van BHC. De betreffende zoomlinks zijn te vinden op Reshet. Kom je daar niet uit/in, mail dan even naar rabbijn@beithachidush.nl.
Maandag
Elke maandagavond is er een lezing van 19.30 tot 20.30 uur, met eventueel een uitloop tot 21.00 voor vragen. Laat je verrassen door spreker en onderwerp. Taal: soms Nederlands, soms Engels.
5 april
Marcus van Loopik
Maimonides over tesjoewa II
12 april
Yoram Stein
Joodse filosofie: van Maimonides tot Levinas
19 april
Eli Kaufman
nog niet bekend
26 april
Esther van Eenennaam
Sjechieta / Kosjer slachten
Donderdag
Elke donderdag is er les van 19.00 tot 20.30 uur. Eens in de maand geeft José de Kwaadsteniet les over Tora en Midrasj. In de tussenliggende weken helpt rabbijn Tamarah Benima met het onder de knie krijgen van praktisch Jodendom. Taal: Nederlands.
|
|
recept
Tiramatzu
Voor 8-10 personen
Voorbereidingstijd: 30 minuten, plus 4 uur koeltijd
Kooktijd: 10 minuten
Benodigdheden
6 grote eidooiers
½ kopje plus 2 eetlepels (125 g) kristalsuiker
¼ kopje plus 2 eetlepels Kahlúa of andere koffielikeur
1 theelepel vanille-extract
1 theelepel zout
1½ kop slagroom
1 kopje mascarpone (op kamertemperatuur)
1¼ kopjes hete koffie
6 rechthoekige matzes
2 eetlepels ongezoete cacao (voor garnering)
Recept
Zet een grote metalen kom op een middelgrote pan met kokend water. Meng in de kom de eidooiers, ½ kopje suiker, 2 eetlepels Kahlúa, de vanille en het zout. Verhit, continu roerend, tot het mengsel bleekgeel, verdikt en verdrievoudigd in volume is, 6 tot 8 minuten. Haal van het vuur.
Klop in een andere grote kom met een handmixer de slagroom tot stijve pieken. Spatel de slagroom en mascarpone voorzichtig door het eimengsel.
Roer de hete koffie, de resterende 2 eetlepels suiker en de resterende ¼ kopje Kahlúa in een ondiepe ovenschaal of in een kwart bakvorm totdat de suiker is opgelost.
Om in elkaar te zetten, laat je 1 matze 30 seconden in het hete koffiemengsel weken. Plaats de geweekte matze op de bodem van een ovenschaal van 2 liter of vierkante ovenschaal van 22 cm en breek deze indien nodig in stukken. Verdeel 1 kopje van het roommengsel gelijkmatig over de matze. Herhaal dit proces van weken en in lagen aanbrengen totdat al het matze- en roommengsel is opgebruikt.
Dek af en zet minstens 4 uur of bij voorkeur een nacht in de koelkast alvorens te serveren.
Gebruik een fijnmazige zeef en strooi de ongezoete cacao over de tiramatzu vlak voor het scheppen en serveren.
EXTRA INFORMATIE
Voor het beste resultaat dag van tevoren maken en in de koelkast afgedekt met aluminium folie bewaren.
Chag Pesach sameach,
Jay Scheelings
|
|
Joed is een hand
De kleine Joed kreeg de grote taak om het begin te zijn van het Tetragrammaton, de onuitspreekbare naam van God: יהוה Joed-Heh-Wav-Heh. Het oorspronkelijke pictogram van de Joed was een Jad, een hand. Die hand werd de kleinste letter van het Alef Beit en is de enige letter die niet kan worden opgedeeld in verschillende letters, zoals, b.v. de Lamed, die bestaat uit een Chaf en een Joed of de Alef die bestaat uit een Wav en twee Joeds. Daarom staat de Joed ook symbool voor éénheid, net als de Alef. De naam van de Ene, יהוה Joed-Heh-Wav-Heh, begint dus met een symbool voor éénheid. Adonai Echad!
Twee Joeds die naast elkaar staan vormen de afkorting van Gods naam in het gebedenboek. Als twee mensen op gelijke voet staan, net als de twee Joeds, wanneer ze elkaar respecteren, is de goddelijke vonk aanwezig. Iedere letter, hoe klein ook, heeft een plaats in deze wereld. En zo is het ook met de mens. De dubbele Joed herinnert ons eraan dat we onze medemens niet mogen beoordelen, onszelf niet boven of onder een ander mogen plaatsen, want ieder mens heeft een unieke plaats in deze wereld.
Het Hebreeuwse woord “Ot” betekent behalve letter ook teken of voorteken. De letters van het Hebreeuwse alfabet zijn dan ook niet alleen maar letters waarmee je woorden en zinnen maakt, maar tekens die verwijzen naar diepe wijsheid. Rabbi Yitzchak Ginzburg, een belangrijke autoriteit op het gebied van de Hebreeuwse letters, legt het als volgt uit: “ De letters van een Jood zijn de letters van Tora en gebed. De letters van de Tora zijn de bouwstenen van het universum. Elk van de 22 letters is een kanaal dat het eindige met het oneindige verbindt. Elke letter is een bijzondere staat van contractie van spiritueel licht en levenskracht. De vorm van iedere letter vertegenwoordigt zijn individuele vorm van transformatie van energie naar materie.” Dit is nogal abstracte taal, maar ik kan me hier wel een beeld bij vormen. Ik stel me daarbij voor dat tekst iets is dat een kanaal vormt tussen verschillende werelden, als drager van communicatie, wanneer wij mensen het mysterie van ons bestaan proberen te begrijpen met behulp van taal of wanneer we proberen dichterbij dat mysterie te komen door onze gebeden. Maar dit verklaart nog niet helemaal waarom iedere letter nou zo belangrijk is.
Dit wordt duidelijk uit de woorden van de Ba’al Shem Tov, waarop het werk van Rav Ginzburg gebaseerd is. Hij beschreef het op deze manier:
“Ieder woord dat over je lippen komt, is bedoeld om éénheid te vormen. De letters stijgen op en verbinden zich met elkaar en vormen een woord, en daarna bereiken ze de goddelijke wereld.” Ik begrijp hieruit dat iedere letter en ieder woord dat wij uitspreken veel verder reikt dan wij kunnen vermoeden en daarom moeten wij het zekere voor het onzekere nemen en ervan uitgaan dat iedere letter werelden kan bewegen. Misschien, heel misschien wordt er dan een tipje van de sluier van het mysterie aan ons geopenbaard. Zo kan de kleine Joed ons dichter bij het grote mysterie brengen.
Marcella K. Levie 2021
|
|
Smørre voor pesach
Hier moet het zijn. Nee, ik zie geen huisnummer. Maar er zijn wel brievenbussen voor nummer 8a, b, en c. De overkant heeft oneven nummers. We zijn op zoek naar 8b, in een klein zijstraatje, in een gehucht met een paar huizen en een supermarkt, midden in het Jutland – zeer schaars bewoond gebied – in het noorden van Denemarken. Onze missie? Het is bijna sjabbat hagadol, de sjabbat voor Pesach, en we gaan matzes ophalen. Want matzes worden niet verkocht in supermarkten of speciaalzaken in dit deel van Denemarken. Er is geen vraag naar. Men eet liever smeu’r’bru’l (Deens roggebrood). Of tenminste, dat is min of meer de fonetische uitspraak. Je schrijft smørrebrød.
Als er open gedaan wordt, zijn we verbaasd. Eerder verbaasden we ons doordat we gewoon een buitendeur opentrokken, een hal in liepen en een trap op, en toen een heuse mezoeza zagen. Dáár, in een gehucht in het Jutland. In the middle of nowhere: een mezoeza. Maar onze volgende verbazing is dat we terecht lijken gekomen op de set van Shtisel. Een orthodox geklede vrouw doet de deur open. Fletse kleur blouse op een zwarte rok, dikke panty's, lage schoentjes en een turban, beter bekend als een tichel. Dat laatste is de zo kenmerkende sjaal die het haar bedekt.
We praten even met haar. Ook zij heeft een verhaal. Ze is in verwachting, heeft een man die wegens de pandemie Amerika niet uit mag, en heeft besloten van Kopenhagen hierheen te verhuizen, zodat ze dichter bij de rest van haar familie is. Ook zij eet geen smørrebrød, maar matzes; zo koosjer mogelijk. Dus reed ze vanaf hier honderden kilometers naar Kopenhagen om bij Chabad matzes te halen. En wij hadden nét voordat zij bij Chabad aankwam, daar navraag gedaan hoe we hier in het Jutland aan matzes voor Pesach konden komen. En zo is één en één twee. Chabad heeft een extra portie matzes meegegeven aan deze vrouw, Tikva. Die wij dan vervolgens bij haar af konden halen.
Terwijl we terugrijden gaat de zon schijnen. We besluiten een fles wijn te kopen en onderweg naar huis even te stoppen in een mooi natuurgebied. Op een bankje trekken we de fles open en schenken drie glazen in: voor mij, Nicky en voor zijn vader. Langzaamaan krijgen mijn gedachten vorm en zie ik overeenkomsten. We drinken drie glazen, de vierde nog niet, omdat wíj nog niet zijn bevrijd. In de woestenij kreeg Israel een dubbele portie manna voorafgaand aan sjabbat, deze vrouw, Tikva, nam een dubbele portie mee zodat ook wij met sjabbat hagadol matzot zouden hebben. Het is jodendom in een notendop: we proosten en vieren de verlossing, die nog aan moet breken; én we zijn begaan met onze medemens, we vervullen mitsvot om de spreekwoordelijke wees en weduwe te helpen. Als je er zo over denkt komt alles heel dichtbij. En laat Tikva nu het woord zijn dat (letterlijk en figuurlijk) op Nicky’s lijf geschreven staat.
We staan op en stappen weer de auto in. We moeten verder. We moeten onderweg naar huis. We hebben net als Elijahoe wat gegeten en gedronken voordat we onze reis verder zetten. Ook wij hebben net als de profeet dit eten gekregen van een engel die op de meest onwaarschijnlijke plaats verscheen. Misschien was het wel dezelfde engel: Tikva; hoop! Toen we haar vertelden over het het overlijden van Nicky’s moeder zei ze: dat dit jaar de moshiach mag komen! Dát is nu net de aankondiging door Elijahoe, voordat de messiaanse tijd aanbreekt.
We gaan naar huis, waar we in Denemarken naar goed Hollands gebruik de matzes zullen besmørre met bøter en sukker. We gaan naar huis, Tikva is ons deel. |
|
Siddoerim
Tijdens de virtuele diensten worden de pagina-nummers van onze siddoer (gebedenboek) in de chat aangegeven..
BHC-siddoer
Niet iedereen die deelneemt aan de virtuele diensten heeft thuis een siddoer (gebedenboek). Nieuwe BHC-siddoeriem zijn niet meer in voorraad. Wie echter een van de gebruikte siddoeriem wil lenen die nu nog in de Uilenburgersjoel liggen, kan dat laten weten. Dan worden zij gehaald. Contact daarvoor: secretariaat@beithachidush.nl. Wie een digitale versie wil gebruiken, kan deze hier downloaden
Siddurim
During the virtual services the pages numbers of our prayerbook are to be found in the chat..
BHC-siddur
Not everybody who partakes in the virtual services has a siddur (prayerbook) at home. New BHC-siddurim are not in stock anymore, unfortunately. But, whoever wants to use a BHC-siddur, can download a digital version here
|
|
jom hasjoa
|
|
zoekplaatje in jeruzalem
(foto's door Guy Levi)
Weet je waar in Jeruzalem deze foto is gemaakt?
Zend je idee in naar de redactie en wie weet ben jij deze maand de winnaar van onze speciale prijs: jouw eigen vreugdevuur op Lag Ba'Omer. |
|
Maandagavondlezingen
Sinds april 2020 organiseert onze rabbijn elke maandagavond een lezing. Er wordt bijna altijd een opname gemaakt, die is terug te zien op Reshet. De lezingen zijn live toegankelijk voor leden en vrienden van BHC, de leden van de Progressief-Joodse Gemeente Noord-Nederland. En voor vrienden en bekenden van hen.
De sprekers zijn leden van BHC, maar komen ook uit een verre kring daarbuiten. De thema’s zijn al even gevarieerd. De lezingen worden gefinancierd door de Stichting Inclusief Jodendom. Donaties aan de Stichting zijn meer dan welkom.
Hierbij een overzicht van de lezingen die al zijn gegeven.
Ben je geïnteresseerd, kijk dan op Reshet!
 |
|
Onderwijs
Onderwijs
BHC biedt onderwijsprogramma's voor allerlei leeftijds- en doelgroepen. Losse lessen of langere programma's, shiurim voor de feestdagen; voor ieder wat wils. Zie ook deze pagina op onze website.
Ledor Wador
Gaby Schrijver-Dreese verzorgt samen met Daniel Lipsius en Babette Berman het kinderonderwijs van Beit Ha'Chidush. We werken met de methodes “Hoi, ik lees Ivriet” en “Hoi, ik schrijf Ivriet”, waarmee de kinderen een woordenschat opbouwen van circa 200 woorden. Daarnaast is er ook aandacht voor de joodse Feestdagen en andere relevante kennis.
De lessen vinden plaats op twintig zondagochtenden, gemiddeld eens in de twee weken, uitgezonderd de schoolvakanties.
Mocht je je kind willen inschrijven of meer informatie nodig hebben, mail dan naar ledorwador@beithachidush.nl.
|
|
Simches en Tzores
Op 20 maart 2021 is Valeria Lenke Toth Bognar overleden, de moeder van Nicky. Zij werd 70 jaar oud. Ze zal tezijnertijd worden bijgezet op de Nieuwe Ooster Begraafplaats. Moge haar ziel gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven.
Bob heeft op 11 maart zijn eerste vaccinatie gekregen en zijn goede vriend Mark Schalken maakte de avond tevoren bovenstaande tekening van hem. Bob krijgt binnenkort zijn tweede en hoopt ergens in juni iedereen (die dat wil) weer te kunnen knuffelen!
Via Ellis Griffith verkreeg hij de bracha voor de vaccinaties en wellicht kunnen meer mensen daar binnenkort gebruik van maken. Bij dezen.
Deel het
Soms gebeurt er iets. Iets moois, zoals een geboorte of een bereikte mijlpaal.
Soms iets verdrietigs, zoals het verlies van een dierbare.
Deel het. Laat het weten.
Dat geeft ons de kans te delen in je vreugde, een arm om je schouders te slaan of een gebed voor je te zeggen. Ook dat is ‘kehilla’. Juíst dat is ‘kehilla’.
En als je denkt dat iemand van onze kehilla even wat extra aandacht nodig heeft, laat het dan weten via info@beithachidush.nl, want we hebben een fantastische Bikur Cholim.
|
|
Oproep
Derasjot
Het is interessant als veel verschillende mensen een derasja geven (een ‘exposé’ om te inspireren, joods materiaal uit te leggen en de Tora te actualiseren). Hoe meer invalshoeken er zijn op het Tora-gedeelte van de week (sidra/parasja), hoe beter. Omdat er nu vier (of zelfs vijf) diensten per maand zijn, zijn er meer mogelijkheden wat dit betreft. Heb je er wel eens over gedacht om een derasja te geven, meld je dan aan bij Ellis Griffith, de coördinator van de rituelen commissie .
Derashot
It is interesting if many different people give a derasha (an exposé to inspire, elucidate jewish material and actualise Tora). The more viewpoints on the Tora-portion of the week (sidra/parasha), the better. Because we now have four (or even five) services a month, there is more possibility in this respect. Have you ever thought about giving a derasha, please contact Ellis Griffith, the coordinator of the ritual commission. |
|
|
|
|
