ποιοτικά λινξ και λέξεις από το Θοδωρή Γεωργακόπουλο

γράμμα 546

η φωτογραφία του 2025, ήδη

τρεις ημέρες έχουν περάσει σε αυτή, τη νέα χρονιά, και όλα πάνε φίνα ήδη, δεν έχουμε παράπονο, τρομοκρατία σε ΗΠΑ και Μαυροβούνιο, υπόγειες λίμνες στον Κηφισό, αλλά από την άλλη Βουλγαρία και Ρουμανία περνούν στις πύλες Β του αεροδρομίου (μπήκαν στη Σένγκεν) και το Λίχτενσταϊν γίνεται η 37η χώρα του κόσμου που νομιμοποιεί τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών. Έχουνε πολλά να δουν τα μάτια μας φέτος. Θα τα δούμε μαζί. Ως τότε,

οι προβλέψεις του 2025

στο προηγούμενο γράμμα σας ζήτησα να "ψηφίσετε" προβλέποντας αν κάποια πράγματα θα γίνουν ή όχι το 2025. 860 άτομα συμπλήρωσαν τη φόρμα, και εδώ θα σας βάλω τις προβλέψεις της πλειοψηφίας για να τις κρατήσετε. Στο τέλος της χρονιάς θα δούμε πώς τα πήγαμε -πόση σοφία, πραγματικά, εμπεριέχει αυτό το πλήθος. Έκανα κι ένα πείραμα: έστειλα διαφορετικό λινκ στο 241020 Club, διαφορετικό εδώ, στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό αυτού του νιουζλέτερ. Δεν ξέρω τι περίμενα να δω. Στις 10 από τις 11 ερωτήσεις τα ίδια απαντήσατε, πάνω-κάτω. Μόνο σε μία ερώτηση υπήρξε διαφοροποίηση: στην πρώτη. Το 51,5% των αναγνωστών/αναγνωστριών του νιουζλέτερ πιστεύουν ότι στο τέλος του 2025 Τραμπ και Μασκ θα είναι ακόμα κολλητάρια. Το 53,1% των μελών του 241020, όμως, πιστεύουν το αντίθετο. Ας δούμε τα συνολικά αποτελέσματα:

Στο τέλος του 2025 θα είναι ο Ήλον Μασκ ακόμα μέλος της αμερικανικής κυβέρνησης και κολλητάρι του Τραμπ; - OXI (με ελάχιστη διαφορά: 50,3%)
Το 2025 θα συμβεί έστω και προσωρινή κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία; - ΝΑΙ (73,6%)
Το 2025 θα συμβεί έστω και προσωρινή κατάπαυση του πυρός στη Γάζα; - ΝΑΙ (70,2%)
Το 2025 θα ισχυριστεί κάποια εταιρεία τεχνολογίας ότι πέτυχε να κατασκευάσει μια AGI*; - ΟΧΙ (59,8%)
Θα γίνουν πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του 2025; - ΟΧΙ (93,3%)
Ποια/ποιος θα είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στο τέλος του 2025; (οι επιλογές ήταν "η Κατερίνα Σακελλαροπούλου" και "κάποιος άλλος/κάποια άλλη") - Κάποιος άλλος/κάποια άλλη (57,8%)
Στο κλείσιμο της τελευταίας συνεδρίασης του 2025 ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών θα είναι υψηλότερα ή χαμηλότερα από ό,τι στο κλείσιμο της τελευταίας συνεδρίασης του 2024; - Υψηλότερα (71,7%)
Στο τέλος του 2025 η τιμή του Bitcoin θα είναι υψηλότερη ή χαμηλότερη από ό,τι ήταν στο τέλος του 2024; - Χαμηλότερη (53,7%)
Το 2025 θα σπάσει το ρεκόρ της μεγαλύτερης δασικής πυρκαγιάς στην ιστορία της Ελλάδας**; - ΟΧΙ (78%)
Οι ΗΠΑ θα προσαρτήσουν (με πόλεμο ή άλλους τρόπους) εδάφη ξένων χωρών εντός του 2025; - ΟΧΙ (89,3%)
Θα ξεσπάσει ένας νέος πόλεμος σε Ευρωπαϊκό έδαφος μέσα στο 2025; - ΟΧΙ (87,6%)

Κάποια από αυτά θα αρχίσουν να επιβεβαιώνονται ή να διαψεύδονται πολύ νωρίς, φαντάζομαι. Για να δούμε.

*Artificial General Intelligence -που μπορεί να κάνει εξίσου καλά ή και καλύτερα λίγο-πολύ ό,τι κάνει ο ανθρώπινος νους
**το ρεκόρ είναι οι πυρκαγιές του Έβρου από το 2023.

ένα άλλο πείραμα

Στην τελευταία συνάντηση του 241020 Club την περασμένη Δευτέρα στο WHEN Hub έκανα το εξής: γέμισα μια κανάτα με M&Ms, την έδειξα στα μέλη που ήρθαν, και ρώτησα: πόσα είναι; Μαντέψτε. Τι προσπαθεί να επαληθεύσει αυτό το πείραμα; Τη σοφία του πλήθους, βεβαίως. Εκείνο το φαινόμενο που λέει ότι το άθροισμα των εκτιμήσεων μεγάλων αριθμών ανθρώπων συνήθως είναι πολύ πιο ακριβές από τις εκτιμήσεις οποιουδήποτε μεμονωμένου ανθρώπου. Το πιο διάσημο τέτοιο πείραμα έγινε το 1906, όταν ο Φράνσις Γκάλτον ζήτησε από 800 επισκέπτες σε ένα πανηγύρι να μαντέψουν το ακριβές βάρος ενός βοδιού. Αν και η συντριπτική πλειοψηφία των μαντεψιών ήταν άλλα αντί άλλων, ο Γκάλτον διαπίστωσε ότι η διάμεσος ήταν 547 κιλά. Το βάρος του βοδιού ήταν 543.

Η κανάτα περιείχε 479 M&Ms.

Τι μας έμαθε αυτό το πείραμα; Ότι το σημαντικότερο πράγμα στην επιστήμη, είναι ο σχεδιασμός. Ότι τα πειράματα πρέπει να σχεδιάζονται προσεκτικά και να διεξάγονται με νηφάλιο και επιστημονικό τρόπο. Η αφορμή για αυτό το πείραμα ήταν ένα άλλο που διάβασα πρόσφατα. Ερευνητές προσπάθησαν να το επαναλάβουν γεμίζοντας μια δική τους, μεγαλύτερη κανάτα με μπαλίτσες (ή κάτι άλλο -δεν θυμάμαι καλά) και ρωτώντας ανθρώπους που στέκονταν σε μια ουρά για να παρακολουθήσουν κάποιο άλλο γεγονός. Το αποτέλεσμα όμως δεν επαλήθευσε τη θεωρία -το πλήθος δεν το πέτυχε καθόλου. Γιατί; Όπως διαπίστωσαν, τα άτομα που στέκονταν στην ουρά άκουγαν τις μαντεψιές των άλλων και η γνώμη τους επηρεαζόταν. Και η σοφία του πλήθους λειτουργεί μόνο όταν οι απόψεις είναι ανεξάρτητες. Όταν το πλήθος πάει και συνεργάζεται, οι απόψεις αλλάζουν, αλλοιώνονται. Κι έτσι το πλήθος δεν καταλήγει στη σοφία, αλλά κάπου αλλού: στο συμβιβασμό.

Στο δικό μας πείραμα, τα μέλη μάντεψαν: 557 Μ&Μs. Που δεν είναι χάλια, αλλά δεν είναι και κοντά. Γιατί; Επειδή στο δικό μας πείραμα σχεδόν όλα πήγαν λάθος. Ένα μέλος πόσταρε τη μαντεψιά του στο WhatsApp (δεν ξέρω πόσες και πόσοι πρόλαβαν να το δουν στα λίγα δευτερόλεπτα πριν το σβήσω). Το δείγμα, ήταν πολύ μικρό -μόνο 30 άτομα (τόσα χώραγαν για το φορμά της συγκέντρωσης και τις δραστηριότητες που είχαμε προετοιμάσει). Αλλά, επιπλέον, επειδή δεν υπολογίσαμε καν σωστά το αποτέλεσμα. Βγάλαμε το μέσο όρο από τις μαντεψιές -ενώ θα έπρεπε να βρούμε τη διάμεσο. Όταν το καταλάβαμε, ήταν αργά (είχα πετάξει τα χαρτάκια).

Κατά τα άλλα, βεβαίως, η δίωρη συνάντησή μας ήταν ένας θρίαμβος. Κάναμε και Secret Santa.

κάτι άλλο ενδιαφέρον για τη χρονιά που αρχίζει

Μπορεί κάπου να διαβάσατε ότι το 2025 είναι ιδιαίτερο καθότι ως νούμερο είναι το τετράγωνο ενός άλλου αριθμού (του 45). Αυτό είναι σπάνιο -η τελευταία φορά που συνέβη ήταν το 1936 (τόσο κάνει 44x44) και η επόμενη φορά θα είναι το 2116 (τόσο κάνει 46x46). Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα πιο σπάνιο. Το 2025, ως νούμερο, είναι το άθροισμα 9 διαδοχικών κύβων (1³+2³+3³+4³+5³+6³+7³+8³+9³ τόσο κάνει). Η προηγούμενη φορά που συνέβη κάτι τέτοιο (με την αλληλουχία να σταματά στο 8³) ήταν το 1296 (τετράγωνο του 36) και η επόμενη (με την αλληλουχία να σταματά στο 10³) το 3025 (τετράγωνο του 55). Σε χίλια χρόνια.

Και κάτι τελευταίο που ίσως αξίζει να ξέρετε για το σημείο της αιωνιότητας στο οποίο έχουμε φτάσει: Το "Wake me up before you go go" των Wham! κυκλοφόρησε πιο κοντά στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου από ό,τι στο σήμερα.

το βιβλίο της εβδομάδας

Αυτό το βιβλίο μάλλον σας το έχω αναφέρει ξανά. Πολλές φορές. Το έγραψε το 2016, τρομοκρατημένος από την πρώτη εκλογή Τραμπ, ο ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ. Σε αυτό περιγράφει όλα τα διδάγματα που μας κληροδότησε ο αιματηρός 20ος αιώνας για το πώς καταλύουν τη δημοκρατία οι αυταρχικοί ηγέτες. Όλα τα κόλπα τους, γνωστά και καλά μελετημένα, ένα-ένα. Οι ομοιότητες με αυτά που μαθαίνουμε καθημερινά παραμένουν ανατριχιαστικές. Για το "On Tyranny" γράφω αυτό το

Σάββατο στην Καθημερινή, αλλά αξίζει να το πάρετε και να το ξεφυλλίσετε (είναι πολύ μικρό) για να είστε προετοιμασμένες και προετοιμασμένοι γι' αυτά που θα διαβάζετε στις ειδήσεις τα επόμενα χρόνια. Για να λέτε "α ναι, ακριβώς τα ίδια έκανε και ο Χίτλερ/Στάλιν/Πούτιν κλπ τότε". Εμένα με βοηθάει αυτό.

αυτό το Σάββατο στην Καθημερινή

γράφω για τις παραπάνω ομοιότητες, μία μία. Και για τα παλαβά που μπορούμε να περιμένουμε από τις 20 του μήνα και μετά. Το πιο τρομακτικό από όλα υπονοοείται στον τίτλο του άρθρου: "Ποιο θα είναι το Ράιχσταγκ του Τραμπ;" Το άρθρο θα ανέβει και το Σαββατόβραδο εκεί.

Το προηγούμενο Σάββατο έγραφα για ένα παραγνωρισμένο πρόβλημα της εποχής: για την έντονη υποβάθμιση της αξίας της γνώσης και της προσπάθειας από την ποπ κουλτούρα. Είναι ένα κείμενο που περιλαμβάνει αναφορές, μεταξύ άλλων, σε πρόσωπα όπως ο Ρος Γκέλερ και ο Βιβέκ Ραμασγουάμι. Έχει ανέβει εδώ.

Την Τετάρτη το "360" έκανε διακοπές. Αλλά την ερχόμενη Τετάρτη επιστρέφει, δριμύτερο.

τα πρώτα λινξ της χρονιάς

Πρώτα απ' όλα, πριν ξεκινήσουμε, θέλω να φέρω στην προσοχή σας μια ενδιαφέρουσα σελίδα στο Reddit, η οποία λέγεται r/AskOldPeople και έχει ως αντικείμενο αυτό που λέει το όνομα: εκεί νέοι μπορούν να διατυπώνουν ερωτήσεις, και οι "old people" μπορούν να απαντάνε. Ο λόγος που σας το δείχνω εδώ είναι επειδή θέλω να επισημάνετε ποιοι, σύμφωνα με τους όρους λειτουργίας της σελίδας, δικαιούνται να απαντήσουν τις ερωτήσεις των νέων. Ποιοι, δηλαδή, λογίζονται ως "old people". Ξέρετε ποιοι; Όσοι "έχουν γεννηθεί πριν από το 1980".

Αυτό και το άλλο με τους Wham!, με διέλυσαν. Χρονιάρες μέρες.

Τέλος πάντων.

Πάμε παρακάτω.

Γιατί είναι όλα τα ρούχα που παράγονται σήμερα χειρότερα από ό,τι τα αντίστοιχα στο παρελθόν; Ένα πολύ ωραίο 20λεπτο ρεπορτάζ για τη "fast fashion" και τις σοβαρές συνέπειές της στο πώς οι άνθρωποι αγοράζουν ρουχισμό σήμερα.

Θυμάστε κάποτε, σε ένα παλαιότερο γράμμα, που σας είχα γράψει για το Project Skydrop, ένα αληθινό κυνήγι θησαυρού; Κάποιος είχε κρύψει ένα χρυσό αγαλματάκι σε κάποιος δάσος κάπου στον κόσμο, και είχε στήσει και μια webcam που έδειχνε την τοποθεσία του. Τίποτε άλλο. Κανένα άλλο στοιχείο. Όποια ή όποιος έβρισκε το αγαλματάκι, δικό του. Ε, τις προάλλες κάποιος το βρήκε.

Κάτι άλλο που σας είχα ξαναγράψει, πολύ πιο σκοτεινό. Θυμάστε εκείνη την απίστευτη ιστορία με τη νοσοκόμα που πήγε να βοηθήσει σε ένα τροχαίο και ανέσυρε από τις λαμαρίνες τη νεκρή κόρη της; Κάπου στον Καναδά είχε συμβεί, αν δεν κάνω λάθος. Τις προάλλες, διαβάζω, συνέβη κάτι αντίστοιχο ξανά. Στις Πρέσπες.

Οι αμερικανοί, λέει, πίνουν περισσότερο αλκοόλ από ό,τι έπιναν πριν από 20 χρόνια. Αλλά οι νεότερες ηλικίες, παραδόξως, πίνουν ολοένα και λιγότερο.

Επίσης ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον φαινόμενο:
Το 1950 στα κολλέγια σπούδαζαν 2 αγόρια για κάθε κορίτσι.
Το 1990, ή αναλογία είχε φτάσει το 1 προς 1.
Σήμερα, για κάθε 4 αγόρια σπουδάζουν 6 κορίτσια.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, βεβαίως, πολλές αρκετά πειστικές. Υπάρχει και μία που δεν είναι πάρα πολύ πειστική, αλλά εγώ τη βρήκα ενδιαφέρουσα: σύμφωνα με αυτό, φταίει το ότι οι άνδρες σταδιακά σταματάνε να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε δραστηριότητα όπου το ποσοστό των γυναικών ξεπερνά το 60%

Εν τω μεταξύ: στην Ελλάδα το έτος 2021/22 έλαβαν πτυχίο 24.000 άνδρες. Πόσες γυναίκες; 34.000 γυναίκες. Η ίδια τάση εμφανίζεται σιγά σιγά και εδώ.

Ποιο ποσοστό της ενέργειας που καταναλώνεται στις ευρωπαϊκές χώρες προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Εδώ η πιο πρόσφατη καταγραφή. Όπως πάντα, εμείς είμαστε πάνω από το μέσο όρο. Μπορούμε και ακόμα παραπάνω.

Πώς διδάσκουμε στα παιδιά να διαβάζουν την ώρα. Ξεκαρδιστικό.

Αν δεν τις σκότωναν οι άνθρωποι, λέει, οι φάλαινες θα ζούσαν 200 χρόνια.

καλή χρονιά να έχουμε, πάντα φωτογενείς