Jak zacząć współpracę w sieci URBACT? Jak dojść do wspólnych wizji rozwoju? Czym jest nowy Szablon Planowania Działań URBACT? Jak wyglądają dobrze sformułowane działania? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedź w Biuletynie Informacyjnym URBACT IV/2023.
Dlaczego soczewki dwuogniskowe mają znaczenie na początku planowania działań?
Poruszanie się po początkowych fazach zintegrowanego i partycypacyjnego cyklu planowania działań wymaga od miast zastanowienia się nad podstawowymi pytaniami, które mają kluczowe znaczenie dla rozpoczęcia wyprawy w ramach projektu. Pytania te dotyczą rozeznania w obecnej sytuacji - gdzie jesteśmy teraz - i wytyczenia kursu na przyszłość - dokąd chcemy zmierzać? Zasadniczo sprowadza się to do pogłębionej odpowiedzi na pytania: co i dlaczego. Jakie są przyczyny obecnej sytuacji miast i problemów, z którymi chcą sobie poradzić? Ostatnim krokiem w tej fazie jest ustalenie wizji, do której realizacji dążą interesariusze oraz rozwiązań, których poszukują.
Złożona interakcja między "tu i teraz" a "tam i wtedy"
Opierając się na wynikach badania URBACT dotyczącego Zintegrowanych Planów Działania przeprowadzonego w 2022 r., stało się oczywiste, że skuteczne plany charakteryzują się "jasną, ale zwięzłą prezentacją potrzeb i kontekstu". Prezentacja ta przekłada się na strategiczny proces decyzyjny, w którym zrozumienie kontekstu, problemu wraz z jego przyczynami i konsekwencjami, płynnie łączy się z przewidywaną przyszłością. Warto jednak zauważyć, że związek między definicją problemu a wizją jest daleki od prostego i przewidywalnego w ciągle zmieniającym się krajobrazie miejskiego życia.
W rzeczywistości problemy i wizje przeplatają się w złożonej sieci pionowych i poziomych zależności danego obszaru oraz specyfice zarządzania złożonymi problemami i przemianami w miastach. Co więcej, nie wszystkie wizje są generowane lokalnie. W niektórych przypadkach są one tworzone dla mieszkańców, ale nie przez nich. Oczekuje się, że miasta i społeczności po prostu się do nich dostosują. Weźmy na przykład temat mobilności miejskiej.
Mniejsze i średnie miasta, takie jak w przypadku sieci PUMA - Plans for Urban Mobility Actions, mogą nie mieć adekwatnych systemów transportu publicznego. Lokalna ludność w dużej mierze polega na samochodach, a zasoby na infrastrukturę są ograniczone. Mimo to miasta są zobowiązane do wdrażania planów zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) i Europejskiego Zielonego Ładu. Aby to zrównoważyć, większe obszary miejskie muszą umiejętnie zająć się lokalnymi problemami, analizować je szczegółowo, ze wzrokiem utkwionym na horyzoncie i skupiając się jednocześnie na dwóch aspektach. Można sobie wyobrazić, że patrzymy na sytuację miasta przez lornetkę, mająca dwie lunety do patrzenia. Przyglądanie się w dwóch kierunkach równocześnie działa jak silny katalizator całego procesu planowania działań.
Po pierwsze, Drzewo Problemów, znane również jako "Drzewo Przyczyn i Skutków" lub "Drzewo Wyzwań", składa się z wizualnej reprezentacji, która służy do systematycznego analizowania i rozumienia złożonych problemów w mieście lub jego części. Osiąga się to poprzez rozłożenie skomplikowanych problemów na ich elementy składowe. Składa się z dwóch podstawowych elementów: "korzeni", czyli przyczyn, oraz "gałęzi", czyli skutków lub konsekwencji określonych problemów. W końcu, problem objawia się w pniu drzewa. Narzędzie to skutecznie rozkłada złożoność problemu na możliwe do opanowania pod-problemy, oferując wgląd w przyczyny źródłowe i konsekwencje konkretnego problemu, ostatecznie przyczyniając się do zdefiniowania celów strategicznych.
"Narzędzia aktywują różnorodne umiejętności i sposoby myślenia niezbędne w procesach planowania partycypacyjnego" - przypomina Claus Kӧllinger, główny ekspert sieci SCHOOLHOODS, zajmującej się transformacją zielonej mobilności miejskiej poprzez umieszczenie szkół w centrum 15-minutowego miasta i w którym polskim partnerem jest miasto Skawina. Umiejętności te obejmują wiedzę analityczną, w tym krytyczne myślenie, komunikację i empatię. Wraz z myśleniem strategicznym i systemowym, wyobraźnią, kreatywnością, oba narzędzia wzmacniają współpracę i zarządzanie konfliktami.
W kontekście współpracy międzyregionalnej drzewo problemów można również dostosować do różnych realiów, zgodnie z propozycją sieci URBACTS.M.ALL - Dzielenie się rozwiązaniami na rzecz Zrównoważonej Mobilności dla wszystkich. Sieć ta obejmuje różnorodne miasta, od dużych metropolii po średnie i małe miasta, a nawet skupiska gmin.
"Ważne jest, aby uznać, że wymiary miasta i pozycje w większych obszarach funkcjonalnych znacząco zmieniają skalę, skupienie i złożoność wyzwań związanych z mobilnością miejską" - wyjaśnia Pietro Elisei, główny ekspert S.M.ALL. "Dlatego zdecydowaliśmy się stworzyć dwa różne drzewa problemów", kontynuuje. Wybór ten odzwierciedla potrzebę zaspokojenia różnych problemów związanych z mobilnością, z którymi borykają się większe i mniejsze miasta.
Podczas gdy nadrzędnym wyzwaniem może być koncentracja na samochodach, wielkość miasta wpływa na specyficzne problemy i wymagania związane z mobilnością miejską i podmiejską. Duże miasta często zmagają się z dysproporcjami w dostępie do transportu, a niektóre dzielnice cieszą się lepszym dostępem do transportu publicznego i opcji mobilności od innych.
Z drugiej strony, mniejsze miasta borykają się z niedoborem transportu publicznego i ograniczonymi budżetami na infrastrukturę i konserwację, co stanowi wyzwanie w rozwiązywaniu kwestii takich jak jakość dróg lub tworzenie bezpiecznych ścieżek rowerowych i rozszerzanie rozwiązań transportu publicznego, szczególnie w zakresie mobilności w mieście i międzymiastowej.
Chociaż oba drzewa problemów w ramach sieci S.M.ALL mają wspólne cechy dotyczące przyczyn czy źródeł problemów oraz ich późniejszego wpływu i konsekwencji na funkcjonowanie miasta, tło kontekstowe i główne kwestie wykazują wyraźne różnice.
Wizualna metafora drzewa wydaje się zatem doskonałym narzędziem do angażowania interesariuszy, wspierania komunikacji i współpracy między urzędnikami miejskimi, członkami społeczności i innymi zainteresowanymi stronami. Jego ustrukturyzowany układ pomaga w zrozumieniu zawiłych relacji między różnymi aspektami danej kwestii, umożliwiając tym samym opracowanie bardziej skutecznych i kompleksowych strategii dostosowanych do lokalnych kontekstów.
Widzieć niewidzialne?
Gazeta Jutra to narzędzie, które wykorzystuje kreatywność i perspektywiczne spojrzenie na pożądaną przyszłość miasta. Narzędzie to znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach planowania urbanistycznego i nie tylko, pobudzając innowacyjność, zrozumienie i umiejętności tworzenia scenariuszy. Głównym celem tego narzędzia jest stworzenie żywej i przekonującej narracji, przewidującej pomyślną realizację konkretnego projektu, inicjatywy lub wizji, tak jakby już się zmaterializowała. "Podejście to zachęca jednostki lub lokalne grupy interesariuszy do zanurzenia się w przyszłym scenariuszu, w którym ich wyobrażona zmiana doszła do skutku" - mówi Karolina Orcholska, ekspert wiodący PUMA, odnosząc się do Lokalnych Grup URBACT.
Zdjęcie autorstwa Sandry Rainero.
Nagłówek gazety PUMA 2030, skupiającej się na średnich i małych miastach dążących do stworzenia planów zrównoważonej mobilności miejskiej w celu ograniczenia emisji dwutlenku węgla, brzmi: "Poruszanie się po naszym mieście nigdy nie było przyjemniejsze!". Zasadniczo to jedno słowo "przyjemne" zawiera w sobie chęć przywrócenia zbiorowego dobrostanu.
Gazeta Jutra zachęca również do zastanowienia się nad możliwymi cytatami wyobrażonych obywateli z przyszłości. Weźmy pod uwagę Sonię, która teraz z przyjemnością dojeżdża do szkoły autobusem z przyjaciółmi, lub Adele, matkę Sonii, która cieszy się z dodatkowego czasu dla siebie. Zastanawiając się nad transformacją, 85-letnia Karolina zauważa: "Kiedyś tańczyliśmy na pogrzebach, teraz tańczymy na miejskim festiwalu na ulicach!". Nagłówki i cytaty żywo ilustrują, w jaki sposób redukcja liczby samochodów, tworzenie zrównoważonych alternatyw transportowych, zmniejszenie zanieczyszczenia i zmiany w zachowaniach związanych z mobilnością miały pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne oraz bezpieczeństwo różnych segmentów populacji.
Siła Gazety Jutra leży w jej zwięzłości w porównaniu z innymi technikami przewidywania i planowania scenariuszy, takimi jak warsztaty, budowanie scenariuszy i metody prognozowania. Ujmuje wszystkie istotne elementy - wpływ na ludzi, zdolność syntezy, umiejętność zrozumienia cudzych potrzeb i wizualizację zmian - niezbędne w początkowych fazach planowania działań. "Narzędzie to może stymulować Lokalną Grupę URBACT do wspólnego tworzenia wizji pożądanej transformacji" - zaleca Karolina Orcholska.
Przechodzenie od teraźniejszości do przyszłości i z powrotem
Zdolność do przesunięcia punktu ciężkości z wyzwań "tu i teraz" na przewidywanie przekształconej przyszłości służy jako bodziec w zintegrowanym i partycypacyjnym podejściu URBACT. Pomaga w głębszym spojrzeniu na zdefiniowane wcześniej problemy, ale także rozpoczyna proces backcastingu, czyli planowania działań wstecz, zaczynając od zdefiniowanej, pożądanej sytuacji z przyszłości. Techniki backcastingu, w coraz większym stopniu wykorzystywane są w zrównoważonym rozwoju miast. Zaczynają się od wizji przyszłości i działają wstecz, systematycznie określając warunki, działania, innowacje, praktyki oraz projektowanie polityk miejskich i szczegółowe planowanie niezbędne do realizacji długoterminowych celów i ambicji miasta. Takie ćwiczenie zaowocowało narzędziami URBACT wykorzystanymi w ostatnim dniu wydarzenia, w szczególności Szablonu Zintegrowanego Planowania.
Uwzględnienie wymiaru ludzkiego
Drzewo Problemów i Gazeta Jutra mogą pomóc w efektywnym planowaniu działań, obrazując szeroko zakrojone wyzwania i podejścia do zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich w czasach naznaczonych epokowymi przemianami. Innymi słowy, wyznaczają one wstępne i końcowe etapy całej wyprawy. Wymagają jednak ciągłego przeglądu i dostosowywania ogólnej wizji i celów przez cały czas realizacji projektu.
Podczas opracowywania zintegrowanych i zrównoważonych rozwiązań i strategii, trzeba mieć na uwadze, że to ludzie zajmują centralne miejsce w procesie projektowym. Odznaczają się dużą różnorodnością, wieloma umiejętnościami, kulturą i zróżnicowanymi perspektywami. To wspólne wysiłki interesariuszy są podstawą sukcesu od początkowych etapów działań projektowych
To, w jaki sposób sieciom i miastom udaje się angażować, zidentyfikować i wykorzystywać mocne strony swoich interesariuszy, znacząco wpływa na wyniki. Był to główny cel narzędzi i działań drugiego dnia Uniwersytetu.
W oparciu o doświadczenia z Uniwersytetu URBACT, niniejszy artykuł pokazuje, w jaki sposób metoda i narzędzia URBACT mogą pomóc miastom zdefiniować problemy i zwizualizować ambicje, pomocne przy rozpoczęciu procesu planowania działań.
Interesują Was narzędzia, które Wasze miasto może wykorzystać do zintegrowanego i partycypacyjnego planowania działań? Zapraszamy do sekcji URBACT Toolbox - Analiza problemów.
Ciekawi Was, jak wyglądały pozostałe dni uniwerytetu URBACT? Zachęcamy do lektury artykułów o drugim i trzecim dniu wydarzenia.
Zastanawiacie się, w jaki sposób Wasze miasto może również dążyć do miękkiej i zrównoważonej mobilności? Sprawdźcie teksty dotyczące tego zakresu w, centrum wiedzy URBACT na temat mobilności “Walk'n'Roll".
Jak budować partnerstwa na rzecz zintegrowanego planowania działań?
Chociaż obecnie powszechnie przyjmuje się, że miasta nie mogą zaprojektować właściwych i uzasadnionych działań z zakresu polityk miejskich bez aktywnego lokalnego partnerstwa, wiele szczegółów dotyczących warunków zaangażowania interesariuszy jest nadal niejasnych dla urzędników miejskich: w jaki sposób mogą zidentyfikować właściwych interesariuszy do konkretnych działań? Jak mogą zrozumieć motywacje i możliwości tych lokalnych partnerów? I w jaki sposób mogą zaangażować lokalne podmioty w planowanie działań i procesy decyzyjne w perspektywie długoterminowej?
Oczekuje się, że w ramach sieci URBACT miasta-beneficjenci utworzą lokalne wielopodmiotowe zespoły robocze, składające się z osób zainteresowanych tematem i obszarem interwencji danej sieci. Te Lokalne Grupy URBACT są tworzone w celu włączania różnych głosów w proces planowania i wypracowania rozwiązań.
Wykorzystanie narzędzi URBACT
Mając na uwadze nadrzędną potrzebę zgromadzenia wszystkich istotnych podmiotów wokół stołu, Uniwersytet URBACT, który odbył się w Malmö (SE) w dniach 28-30 sierpnia 2023 r., miał na celu zbadanie kluczowych aspektów procesu planowania działań. Poprzez serię angażujących warsztatów, zaprojektowane dla partnerów z 30 niedawno zatwierdzonych Sieci Planowania Działań, wydarzenie oferowało narzędzia i kierunek rozwoju pozwalające na sprawniejszą i integracyjną pracę z lokalnymi partnerami. Pomiędzy identyfikacją problemów, ustalaniem wizji, wyznaczaniem celów i definiowaniem działań, jednym z głównych elementów tego kierunku rozwoju było mapowanie interesariuszy, na którym skupiono się drugiego dnia wydarzenia.
W ramach Zestawu Narzędzi (URBACT Toolbox), program URBACT oferuje kilka roboczych modeli do mapowania i angażowania interesariuszy. Mapa ekosystemu interesariuszy to intuicyjne narzędzie, które pozwala koordynatorom projektów w terenie na wizualizację najważniejszych podmiotów, których wsparcie i zaangażowanie jest potrzebne do konkretnych działań. Aby uzyskać lepszy przegląd tych podmiotów, są one często grupowane, zgodnie z ich profilem, w sektorach publicznym, prywatnym, obywatelskim lub wiedzy.
Innym narzędziem oferowanym przez Zestaw Narzędzi URBACT jest matryca Znaczenia i Wpływu Interesariuszy, stworzona, aby pomóc zrozumieć znaczenie różnych podmiotów dla określonych działań z nieco innej perspektywy. Matryca składa się z układu współrzędnych opartego na dostrzeżeniu znaczenia i wpływu niektórych interesariuszy na dany proces, z jednej strony, oraz na zainteresowaniu poszczególnych partnerów lokalnych, którzy mają być zaangażowani w proces, z drugiej strony.
Oba narzędzia mogą być wykorzystywane podczas warsztatów, gdzie uczestnicy są proszeni o zidentyfikowanie najważniejszych interesariuszy i wpisanie ich do matrycy, a następnie oceniają wpływ i znaczenie danego potencjalnego partnera w projekcie.
Kto powinien siedzieć przy stole?
Chociaż ważne jest, aby pamiętać, że wszystkie osoby lub grupy, które mogą mieć wpływ bądź być zainteresowane konkretnym tematem, mogą kwalifikować się jako interesariusze, ważne jest również, abyśmy rozpoznali wśród nich te najważniejsze. Narzędzie Mapa Ekosystemu Interesariuszy pozwala na taką klasyfikację, umieszczając interesariuszy bliżej lub dalej od centrum matrycy, możemy również wskazać ich centralność dla procesu, jednocześnie grupując określonych aktorów.
Pozycja podmiotów w takim układzie współrzędnych ma istotne konsekwencje dla strategii angażowania interesariuszy, a także dla organizacji spotkań interesariuszy. "Być może będziemy musieli opracować różne formy spotkań dla różnych partnerów" - sugeruje Liat Rogel, ekspert wiodący sieci URBACT U.R.Impact, skupiającej się na mierzeniu społecznego wpływu procesów rewitalizacji miast. "Podczas gdy główni partnerzy muszą być informowani o wszystkim, może to przytłoczyć innych partnerów", dodaje Ileana Toscano, główny ekspert AR.C.H.E.THICS, sieci zajmującej się dysonansowym dziedzictwem. "Zamiast tego mogą oni uczestniczyć w konkretnych tematycznych grupach roboczych", kontynuuje Toscano.
Ze względu na swoją prostotę, Mapa Ekosystemu Interesariuszy może być wykorzystywana do różnych celów i dalej rozwijana, aby wspierać konkretne cele sieci. Na przykład, na podstawie wcześniejszych doświadczeń, partnerzy Sieci Transferu URBACT ACTive NGOs zainspirowali się metodologią mapowania madryckiego Vivero de Iniciativas Ciudadanas (ES) i dodali element przestrzenny do swoich map interesariuszy. Na przykład mapa interesariuszy Dubrownika (HR) pozwoliła urzędnikom miejskim uzyskać przegląd miejsc, w których inicjatywy obywatelskie działają w mieście, lokalizacji zasobów publicznych, sugerując sposoby rozwijania synergii i współpracy między nimi.
W kontekście sieci URBACT przydatne jest porównanie lokalnych grup interesariuszy w różnych miastach. José Fermin Costero Bolaños, główny ekspert In4Green, sieci zajmującej się zieloną transformacją obszarów przemysłowych, mówi: "proces porównywania pomógł nam zidentyfikować luki w lokalnych grupach interesariuszy, prowadząc do sugestii, jakie inne podmioty mogłyby być zaangażowane w każdym z miast". Taki zewnętrzny punkt widzenia i porównanie są zawsze pomocne dla urzędników miejskich, którzy niekoniecznie mają pełny przegląd organizacji i inicjatyw w swoim mieście.
Inne metody rozszerzania lokalnych grup interesariuszy mogą obejmować narzędzia takie jak metoda "kuli śnieżnej", angażująca samych lokalnych aktorów w identyfikację innych kluczowych podmiotów, które mogą być niewidoczne z punktu widzenia gminy.
Kim są twoi sojusznicy?
Narzędzie Matryca Znaczenia i Wpływu pomaga koordynatorom miejskim w lepszym projektowaniu działań informacyjnych, komunikacji i współpracy z określonymi grupami interesariuszy. Na przykład należy wzmocnić zainteresowanie podmioty o dużym wpływie, ale niskim zainteresowaniu - grupa ta często składa się z polityków / decydentów lub instytucji publicznych różnych szczebli administracyjnych. Z kolei podmioty o wysokim zainteresowaniu, ale niskim wpływie, muszą zostać wzmocnione, aby zyskały na znaczeniu w procesie współprojektowania rozwiązań. Ta grupa często obejmuje organizacje pozarządowe lub formalne i nieformalne grupy obywateli.
Poprawa postaw interesariuszy wobec innowacji w mieście przyczynia się do lepszego planowania działań. W swojej matrycy znaczenia i wpływu dla pilotażowej sieci transferu innowacji URBACT CO4Cities, urzędnicy publiczni Miasta Gdańska nie tylko wskazali pozycję interesariuszy zgodnie z ich wpływami i udziałami w danej chwili, ale także określili pożądane przyszłe pozycje tych podmiotów.
Oprócz ich relacji z procesem planowania działań, interesariusze muszą być również brani pod uwagę we wzajemnych relacjach. Grupy obywatelskie mogą mieć na przykład wpływ na decydentów miejskich dzięki sile głosu, podczas gdy instytucje wiedzy mogą prowadzić kampanie informujące obywateli o wyzwaniach środowiskowych. "Musimy przewidzieć wpływ, jaki planowane działania mogą mieć na każdą z nich" - sugeruje Raffaella Lioce, ekspert wiodący sieci Re-Gen, badającej sposoby współzarządzania z grupami młodzieżowymi opuszczonymi lub niedostatecznie wykorzystywanymi przestrzeniami do uprawiania sportu. "Jeśli określone działania zakłócają powiązania lub relacje władzy między różnymi podmiotami, może to również zakłócić cały ekosystem".
Dlatego też, oprócz mapowania interesariuszy i klasyfikowania ich zgodnie z ich wpływem na proces przewidziany przez partnerstwo, ważne jest również, aby traktować ich jako członków systemu wzajemnych powiązań lub ekosystemu. Takie myślenie oparte na ekosystemie może pomóc lokalnym partnerstwom lepiej zrozumieć interakcje między podmiotami i ich rolę w lokalnych łańcuchach wartości, identyfikując zasoby, którymi można się dzielić i wymieniać. Uznanie takich przepływów wartości między różnymi podmiotami umożliwia lokalnym ekosystemom pracę na rzecz logiki współpracy bardziej nastawionej na wzajemne wsparcie.
Niewątpliwie mapowanie interesariuszy jest tylko pierwszym z szeregu kroków mających na celu zaangażowanie ich w proces planowania działań. W procesie tym istnieje wiele pułapek i przeszkód, które mogą zniechęcić partnerów do dalszego zaangażowania. Dlatego ważne jest, aby zachować jasność co do planowanych wyników i osiągnięć, możliwości i ograniczeń gminy, a także różnych obowiązków rozdzielonych między partnerów.
Współtworzenie działań
Zaangażowanie interesariuszy jest czymś więcej niż tylko pojedynczym krokiem w procesie, ale stanowi podstawę całego cyklu planowania działań. Podczas gdy rozpoznanie i angażowanie interesariuszy jest podstawą ustalania wspólnych celów i planowania wspólnych działań, lokalni partnerzy mogą również odgrywać kluczową rolę w pozyskiwaniu środków, wdrażaniu i mierzeniu wyników. Jako rozumiejący źródła lokalnego problemu i współtworzący wizje muszą oni być zaangażowani od wczesnego etapu. Aby zapewnić aktywne zaangażowanie wszystkich stron, należy regularnie dokonywać ponownej oceny stanu Lokalnej Grupy URBACT, badając i w razie potrzeby ponownie analizując stosowane strategie angażowania interesariuszy.
Jak przypomina nam badanie URBACT nad Zintegrowanymi Planami Działania, czyli kluczowym lokalnym wynikiem współpracy partnerów Sieci Planowania Działań “Lokalne Grupy URBACT są rdzeniem rozwoju dobrego Zintegrowanego Planu Działania" i dzięki nim działania mogą być testowane i współtworzone. Był to w szczególności cel ostatniego dnia Uniwersytetu URBACT.
W oparciu o doświadczenia z Uniwersytetu URBACT, niniejszy artykuł pokazuje, w jaki sposób metoda i narzędzia URBACT mogą pomóc miastom zdefiniować problemy i zwizualizować ambicje potrzebne do rozpoczęcia procesu planowania działań.
Istotnym aspektem każdej wyprawy związanej z planowaniem działań jest opracowanie spójnych i dobrze opisanych działań, które są powiązane z wyzwaniami polityk miejskich stojącymi przed miastem. W rzeczywistości jest to najbardziej czasochłonna część procesu dla każdej gminy, która chce przeprowadzić pilotaż działań i wdrażać je w dłuższej perspektywie. Tak jest też w przypadku miast URBACT. Jak wynika z badania Zintegrowanych Planów Działania, przeprowadzonego w 2022 r., miasta mogą rzeczywiście skorzystać z tego dokumentu, tylko jeśli jasno określa dlaczego, kiedy, w jaki sposób i przez kogo podjęte zostaną wyzwania dot. polityk związanych z rozwojem obszarów miejskich.
Rejestrowanie działań jest prostą czynnością
W przypadku nowej rundy Sieci Planowania Działań, których głównym celem jest wspólne ze swoimi Lokalnymi Grupami URBACT opracowywanie Zintegrowanych Planów Działania, etap określania działań jest tym, nad którym interesariusze spędzą najwięcej czasu, zaangażują najwięcej osób i będą poddawani największej kontroli ze strony swoich międzynarodowych i lokalnych partnerów a przy tym będą się doskonale bawić.
Jak wyglądają dobrze sformułowane działania, jak są opracowywane i jak można je rejestrować (odnotować)?
Wykorzystanie narzędzi URBACT
Jako część zestawu narzędzi, przy okazji Uniwersytetu URBACT 2023, który odbył się w Malmö (SE) w dniach 28-30 sierpnia, program zainaugurował nowe narzędzie. Szablon Planowania Działań, składające się z czterech powiązanych ze sobą sekcji, umożliwia każdemu miastu rejestrowanie postępów w planowaniu działań, jednocześnie podkreślając szczegóły i kluczowe informacje. Miasta należące do Sieci Planowania Działań eksperymentowały z tym narzędziem, aby zebrać treści do swoich Zintegrowanych Planów Działania w ostatnim dniu wydarzenia
Pierwsza sekcja przedstawia lokalny kontekst, potrzeby i wspólną wizję, czyli wszystko to, co zostało zbadane przez uczestników Uniwersytetu podczas pierwszego dnia wydarzenia. Druga sekcja przedstawia nadrzędne ramy logiczne, a także ich związek ze zintegrowanym podejściem. Dwie ostatnie sekcje mają na celu określenie dalszych szczegółów konkretnych działań i ram wdrażania dla każdego Zintegrowanego Planu Działania.
Jak wyglądają dobrze sformułowane działania?
Chociaż Szablon Planowania Działań jest kluczowym narzędziem do rejestrowania wyników cyklu planowania działań, może być również wykorzystywany jako mechanizm wspierający proces formułowania działań. Istnieje pięć kluczowych czynników, które miasta powinny brać pod uwagę podczas tworzenia działań, aby były one logiczne, spójne i właściwie dobrane.
Po pierwsze, działania powinny być ujęte w ramy jasnej i zwięzłej prezentacji problemu i kontekstu. Może to być prezentacja w Szablonie, z wykorzystaniem narzędzia Drzewa Problemów jako punktu odniesienia lub może to być inna wizualna reprezentacja kontekstu i celu projektu, taka jak ten przykład z Razlog (BG) z sieci IoTXchange. W poniższym przykładzie wyraźnie wyszczególniono, w jaki sposób kluczowe kwestie lub problemy, przed którymi stoi Razlog w związku ze zmianami technologicznymi, wpłynęły na obszary zainteresowania zintegrowanego planu działania miasta.
Po drugie, działania powinny być ujęte w ramy jasnej i spójnej logiki interwencji. Zidentyfikowane wcześniej problemy powinny zostać powiązane z jasną nadrzędną wizją i koncepcją określania celów strategicznych SMART (Specific, Measurable, Achievable, Realistic, Timebound - Skonkretyzowany, Mierzalny, Osiągalny, Istotny, Określony w czasie). Określają one jasno, co miasto chce osiągnąć. Ponownie, na przykładzie Razlog, istnieje wyraźny związek między wizją, obszarami zainteresowania i celami strategicznymi:
Następnie określone w ten sposób działania powinny odzwierciedlać zintegrowane podejście URBACT. Miasta powinny między innymi zadać sobie pytanie, czy działania będą odpowiadać na wyzwania gospodarcze, społeczne i środowiskowe; czy odzwierciedlają również trzy przekrojowe tematy URBACT: równość płci, transformacja cyfrowa i zazielenienie miast; oraz czy mają zastosowanie na wszystkich poziomach przestrzennych: dzielnicy, miasta/gminy, regionu. Fundão (PT) z sieci SIBdev ma naprawdę interesujący sposób na wizualne zademonstrowanie swojego zintegrowanego podejścia i powiązanie swoich nadrzędnych celów z interesariuszami, z kluczowymi sektorami, a następnie z ich działaniami:
Po tych krokach same działania powinny zostać przedstawione w jasny, zwięzły i uporządkowany sposób. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że miasta URBACT zazwyczaj wyszczególniają trzy rodzaje działań: będą to działania praktyczne i projektowe, takie jak organizacja wydarzeń lub instalacja nowych znaków ulicznych; będą to działania procesowe, takie jak rozwijanie zdolności przedsiębiorstw społecznych do ubiegania się o zamówienia publiczne lub opracowywanie nowych systemów technologicznych; oraz będą to działania oparte na zmianach kulturowych, takie jak rozwój paneli obywatelskich.
La Rochelle (FR) z sieci Genderedlandscape stanowi dobry przykład Zintegrowanego Planu Działania, który przedstawia każde działanie na jednej stronie, wykorzystując zasady Szablonu Planowania Działań jako podstawę. Działanie polegające na zorganizowaniu webinarium na temat równowagi płci w miejscu pracy jest dobrze opisane i towarzyszą mu informacje na temat formatu webinarium, tego, kto je przeprowadzi, oraz kluczowych interesariuszy, do których webinarium będzie skierowane. Zawiera również szersze informacje na temat opiekuna działania, finansów potrzebnych do realizacji działania i ryzyka związanego z jego wdrażaniem, co ilustruje kolejny diagram.
Podobnie miasto Fundão przedstawia jasny opis działania skoncentrowanego na opracowaniu systemu transportu na żądanie, który ma na celu ułatwienie korzystania z usług w mieście starszym mieszkańcom. Towarzyszą temu oczekiwane wyniki, potencjalne zasoby i odpowiedzialne organizacje oraz szersze grono zainteresowanych stron.
Wreszcie, każdemu działaniu powinien towarzyszyć wskaźnik, który umożliwi miastu zmierzenie postępów w przyszłości. Wskaźniki mogą być zarówno ilościowe - liczba lub procent, jak i jakościowe - zmiana w postrzeganiu lub procesie. Na Uniwersytecie URBACT sieć GenProcure wykorzystała Tabelę Planowania Działań do stworzenia konkretnego działania w zakresie wspierania przedsiębiorstw będących własnością kobiet w dostępie do szkoleń w celu uzyskania łatwiejszego dostępu do zamówień publicznych, z towarzyszącym wskaźnikiem procentowego wzrostu liczby przedsiębiorstw będących własnością kobiet realizujących zamówienia publiczne.
Rozwijanie działań
Istnieje szereg narzędzi, które miasto może wykorzystać do opracowania swoich lokalnych działań w sposób zintegrowany:
OPERA to technika wykorzystywana do burzy mózgów w ramach grupy złożonej z wielu interesariuszy, takiej jak Lokalna Grupa URBACT, w której członkowie myślą o własnych pomysłach, następnie dyskutują w parach, a następnie wyjaśniają swoje pomysły szerszej grupie, przed uszeregowaniem najważniejszych z nich, a na koniec układają je w kolejności potencjalnej realizacji.
Eksploracja i inspirujące spacery to technika wykorzystywana do tworzenia nowych i inspirujących pomysłów - najczęściej podejmowana w projektach w których aspekt fizyczny / materialny, może być nieformalnym sposobem na rozpoznanie czegoś, o czym wcześniej nie myślano.
Klocki Lego I/lub Playmobil (lub inne) mogą być wykorzystywane jako sposób modelowania tego, jak dzielnice mogą wyglądać w przyszłości oraz jako sposób na włączenie interesariuszy w każdym wieku w planowanie działań.
Prognozowanie jest techniką stosowaną w celu spojrzenia w przyszłość i zastanowienia się w sposób ilościowy i jakościowy, jak dany problem może wyglądać na przykład za 10 lub 20 lat.
Laboratoria wdrożeniowe są często wykorzystywane po utworzeniu celów i działań oraz jako sposób na zbadanie, kto powinien być zaangażowany w ich realizację, finansowanie i monitorowanie.
Końcowe przemyślenia
Szablon Planowania Działań jest bardzo pomocnym i prostym w użyciu narzędziem dla miast realizujących obecnie projekty w ramach Sieci Planowania Działań, ale także poza nimi. Może ono pomóc miastom i sieciom w rozpoczęciu logicznego myślenia o lokalnych Zintegrowanych Planach Działań, w zwięzłym przedstawieniu wyników ćwiczeń podjętych w celu zidentyfikowania problemów i interesariuszy oraz w połączeniu różnych etapów cyklu planowania działań. W miarę jak miasta zaczynają rozwijać swoje działania, będzie to również pomocne w identyfikowaniu i ustalaniu priorytetów konkretnych działań w celu ich przetestowania, a następnie w opracowywaniu planów wdrożenia.
W oparciu o Uniwersytet URBACT, niniejszy artykuł pokazuje, w jaki sposób metoda i narzędzia URBACT mogą pomóc miastom zdefiniować problemy i zwizualizować ambicje, aby rozpocząć proces planowania działań.
Ciekawi Cię, jak wyglądały pozostałe dni Uniwersytetu URBACT? Przeczytaj wszystko o pierwszym i drugim dniu wydarzenia.
Zastanawiasz się, jak Twoje miasto może przyjąć bardziej zintegrowane podejście? Zapoznaj się z centrum wiedzy URBACT na temat odnowienia Karty Lipskiej i integracji.
Artykuł zgłoszony przez Matthew Baqueriza-Jacksona w dniu 14.09.2023 r.
City Lab jest współorganizowane przez URBACT i Europejską Inicjatywę Miejską. Wydarzenie to odbędzie się od rana 23 listopada do popołudnia następnego dnia. Uczestnicy z całej Europy będą mile widziani w Viladecans, hiszpańskim mieście oddalonym od centrum Barcelony o 20 minut jazdy transportem publicznym, a tłumaczenie hiszpańsko-angielskie będzie zapewnione na żywo.
W ramach projektu VILAWATT Urban Initiative Actions gmina Viladecans miała wyjątkową okazję do opracowania ogólnomiejskiej strategii energetycznej, a także do zbadania alternatyw dla zaangażowania obywateli i termo i energo-modernizacji budynków.
Dzięki pilotażowemu Mechanizmowi Transferu Innowacji URBACT miasto mogło dalej udoskonalać działania, jednocześnie ucząc się i wymieniając doświadczenia z trzema miastami-partnerami projektu. W ramach prac tej sieci zastanawiano się również nad możliwymi sposobami wdrożenia pakietu Komisji Europejskiej "Czysta energia dla wszystkich Europejczyków" (2020), który uznaje prawa obywateli i społeczności do bezpośredniego angażowania się w sektor energetyczny.
Praktyki uczących się lokalnych społeczności, wyzwania związane z tworzeniem społeczności energetycznych oraz sposób, w jaki wielopoziomowe podejście do zarządzania może pomóc w kształtowaniu lepszych miast, to wszystko przedstawione zostanie w ramach wspólnego laboratorium.
Zapraszamy do wysłuchania głosów mieszkańców Viladecans i wielu innych miast na temat tego, jak zrobić krok w kierunku transformacji energetycznej!
W miarę jak przekształcamy polityki miejskie i staramy się wykorzystać uśpione zasoby i talenty, obszary miejskie stają się arenami bezprecedensowej przemiany w kierunku bardziej ekologicznej przyszłości. Poruszanie się po tej ścieżce nie jest jednak pozbawione wyzwań.
W odpowiedzi na pilną potrzebę zmian, EUI przygotowuje się do zorganizowania nowego wydarzenia poświęconego budowaniu potencjału w celu przyspieszenia zielonej transformacji. Inicjatywa ta stanowi również istotny element "sprawiedliwej transformacji", która obejmuje różnorodne podejścia niezbędne dla sprawiedliwego, integracyjnego, neutralnego dla klimatu i odpornego społeczeństwa.
Mowa o dwudniowym, wciągającym wydarzeniu w Tourcoing, w Lille Metropole w regionie Hauts-de-France, w dniach 8 – 9 listopada 2023. To wydarzenie ma na celu naładowanie władz miejskich inspiracją, wyposażenie ich w umiejętności i wiedzę niezbędne do kierowania zieloną transformacją w miastach. W ramach seminarium budowania umiejętności zostaną przedstawione takie złożone kwestie jak przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji zawodowych, finansowanie zielonej transformacji, przystępność cenowa i zapewnienie zaangażowania partycypacyjnego.
Co będzie w programie?
Seminarium składać się będzie z serii dynamicznych i interaktywnych sesji, w których europejskie miasta zajmą centralne miejsce i dzielić się będą swoimi doświadczeniami. Całość składać się będzie z trzech kluczowych tematów zielonej transformacji:
Przewidywanie zielonych umiejętności jutra: narzędzia i przykłady, w jaki sposób władze miejskie mogą prognozować potrzebne umiejętności i identyfikować kluczowe luki w wiedzy fachowej praktyków.
Finansowanie zielonego jutra: niestandardowe narzędzia do poruszania się po mechanizmach finansowania, ułatwiające dostęp i rozumienie.
Pielęgnowanie zielonego sposobu myślenia: budowanie zrównoważonej przyszłości to nie tylko polityka; chodzi o zmianę zachowań. Badanie zmian kulturowych potrzebnych do osiągnięcia efektu skali i włączenia do głównego nurtu podejść do zielonej transformacji.
Tłumaczenie i redakcja biuletynu:
Aldo Vargas-Tetmajer – koordynacja
Karol Bury
URBACT to europejski program wymiany doświadczeń i wyników badań, promujący zrównoważony rozwój miast.
URBACT umożliwia miastom współpracę na rzecz opracowywania rozwiązań głównych problemów miast, podkreślając rolę, jaką odgrywają miasta w stawianiu czoła coraz bardziej kompleksowym problemom społecznym. Program pomaga miastom w szukaniu rozwiązań pragmatycznych, nowych i zrównoważonych oraz integrujących aspekty gospodarcze, społeczne i środowiskowe.
URBACT umożliwia miastom wymianę przykładów dobrej praktyki i wniosków z wdrażania projektów w środowiskach wszelkiego rodzaju fachowców, zaangażowanych do realizacji polityki miejskiej w całej Europie.
W programie URBACT uczestniczy 550 miast, 29 krajów i 7.000 aktywistów.
