Op 11 december 2022 zijn er examens gepland voor 3e en 4 dan. Hoe bereid je je voor op deze examens?
door Gertjan Boks
Voor de kyu-graden worden in een zestal examens stapsgewijs de belangrijkste aikidovormen aangeleerd. Op het moment dat je een shodan (zwarte band of 1e dan) examen doet is het de bedoeling dat je al die technieken “uit het boekje” kunt uitvoeren en dat je verschillende competenties voldoende onder de knie hebt. Als shodan zou je dus kunnen zeggen: ‘Mooi, nu ken ik alle technieken, dus ik ben klaar’. Maar iedereen die wel eens een aikido examen heeft afgelegd weet dat het zo niet werkt.
Eindeloos aikido
Het aantal combinaties van aanvallen en verdedigingen is in de praktijk eindeloos. Het ultieme doel (in technisch opzicht) is dat je loskomt van de vormen en dat je de meest passende reactie geeft op welke aanval dan ook. Ook als er meerdere aanvallers zijn, al of niet gewapend met tanto (houten mes), jo (houten stok) of boken (houten zwaard). In de filosofie van aikido is het namelijk zo dat er geen fundamenteel verschil is tussen een aanval met en zonder wapen. En dus ook niet in de manier om die aanval te neutraliseren.
Het trainings- en examenprogramma is opgezet om die ontwikkeling zo goed mogelijk vorm te geven, totdat je uiteindelijk als yondan, 4e dan, geacht wordt je verdere ontwikkeling op eigen kracht en zonder examens door te kunnen zetten.
Voor de 2e, 3e en 4e dan-examens worden de uitdagingen stapsgewijs steeds complexer. Er wordt steeds meer gelet op beheersing van de principes en veel minder op de precieze vormen. Je traint daarvoor de bekende vormen onder hogere druk (o.a. dynamische aanvallen, meer aanvallers, niet afgesproken aanvallen), maar ook overname technieken (kaeshi waza), verandering van je techniek als je uitvoering geblokkeerd wordt (henka waza) en meer werk met oefenwapens.
Werken met oefenwapens
Het wapenwerk heeft ook een duidelijke opbouw. De solo-oefeningen (suburi) met jo en boken leggen al een belangrijke basis samen met enkele ontwapeningstechnieken (tachi dori en jo dori) voor het shodan examen. Je kunt dan al overeenkomsten tussen gewapende en ongewapende technieken ontdekken. Vooral bij technieken als uke probeert jouw jo te grijpen, zijn er hele duidelijke overeenkomsten met ongewapende technieken.
Voor hogere dan-examens komt het samenspel tussen twee jo’s (kumi jo), twee bokens (ken awase en kumitachi) of tussen boken en jo (ken tai jo) daar nog bij. En vergeet niet dat de eisen die aan je ongewapende aikido technieken (taijutsu) worden gesteld ook steeds hoger worden.
De toenemende complexiteit van opeenvolgende dan-examens dwingt af dat je steeds meer trainingsuren maakt (en ook tijd nodig hebt) voordat je klaar bent voor een volgende stap.
Het complete plaatje?
Laten we het eens samenvatten:
De kyu-graad examens zou je kunnen vergelijken met je middelbare schoolperiode die je afsluit met je eindexamen (shodan). Je vervolgopleiding begint dan pas, waarna je uiteindelijk als yondan afstudeert aan het (aikido-)conservatorium: je kunt prima muziek maken, begeleiden en waarschijnlijk lesgeven, maar je verdere professionele en persoonlijke ontwikkeling als musicus (hier: aikidoka) is dan nog niet ten einde. Bij wie en hoe ga je dan verder leren?
Zover is het voor de meesten van ons nog lang niet. En dat is helemaal prima. In tegenstelling tot een schoolse aanpak is er binnen aikido geen limiet op de tijd die je doorbrengt op een bepaald niveau. Je kunt eeuwig student blijven. Het belangrijkste is dat je plezier beleeft aan wat je doet, de ontwikkeling volgt vanzelf. In je eigen tempo, op je eigen manier.
