Copy
Haaksbergen in Beeld
bekijk deze email in je browser

Aziatische hoornaar rukt op
 
Foto: Rob Voesten

Overijsselse imkers starten bewustwordingscampagne om Aziatische hoornaar halt toe te roepen.

In 2004 vertrok er vanuit Marseille een schip met aan boord een container waarin zich één bevruchte koningin bevond van de Aziatische hoornaar. Toen het schip een kleine week later afmeerde in de Antwerpse haven, bevroedde niemand welk noodlot Europa hiermee onbewust over zich zelf had afgeroepen. Nu – een kleine twintig jaar later – heeft deze agressieve, niet ongevaarlijke wesp via Vlaanderen, Zeeland, Brabant en Limburg vorig jaar de grens van Gelderland en Overijssel bereikt. Derhalve staat hij dan ook sinds 2016 op de Unilijst van invasieve soorten.

Waarom

“Omdat de Aziatische hoornaar een bedreiging vormt voor onze bijenvolken. Met name voor de honingbij”, antwoordt Erwin Lankheet, bijengezondheidscoördinator Nederlandse Bijenhoudersvereniging groep Overijssel Oost. “Zoals bij veruit de meeste wespen” gaat hij verder, “zijn de larven van deze hoornaar carnivoor. Hun werksters jagen op andere insecten en nemen die mee voor het nageslacht. Vanwege zijn grootte jaagt hij ook op grote prooien. Een belangrijk deel van die prooien bestaat uit honingbijen. Een gemiddeld volk eet in totaal ruim 97.000 honingbijformaat prooien. Dat staat gelijk aan elf kilogram insecten. Maar, behalve dat veroorzaken jagende hoornaars vóór bijenkasten ook stress bij de bijenvolken. Hun vliegactiviteit neemt daardoor sterk af zodat er amper nectar en stuifmeel binnenkomt. En dat heeft uiteraard weer consequenties voor de natuur. Een enorme verarming van biodiversiteit – die in Nederland toch al onder druk staat – is het gevolg. Om nog maar te zwijgen over de economische schade aan de fruitteelt – met name perenbomen – waar ze steeds van elke vrucht een hapje nemen. En uiteraard lijdt hun aanwezigheid tot minder bestuiving. In Frankrijk en Spanje hebben ze al voor een halvering van de bijenvolken gezorgd. Daar komt bij dat hun jacht succesvoller is naarmate minder bijen uitvliegen. Dit alles bij elkaar zorgt voor een negatieve weerslag op de winteroverleving van onze bijenvolken”.

De hoornaar

Een volk van deze hoornaar begint in het voorjaar met een bevruchte koningin die een nestje maakt waarin ze eitjes legt. De hieruit gevormde werksters jagen op insecten, verzorgen de larven en bouwen een nest zo groot als een kleine skippybal. Daar verhuist het volk naartoe als het uit het primaire nest is gegroeid. Tussen augustus en november vliegen enkele honderden koninginnen uit die vervolgens paren en zich daarna tot enkele kilometers van het nest verspreiden voor een overwintering. Elk exemplaar sticht het jaar daarop een nieuw volk. Een nest telt vijftig tot vijfhonderd nieuwe koninginnen. Tien procent daarvan slaagt erin het daarop volgende voorjaar een nieuw nest te stichten. Het gaat dus razendsnel. Om een voorbeeld te geven: België telde in 2017 honderd nesten. Vorig jaar was dat aantal opgelopen tot zevenhonderd.

Dreiging in Nederland

In 2017 werd de soort voor het eerst in Nederland gesignaleerd. Dat was in het Zeeuwse Dreischor. Vorig jaar werd eind augustus een nest met Aziatische hoornaars verwijderd in Stokkum. Het bevond zich in een naaldboom op 23 meter hoogte. Ook zijn inmiddels bevestigde waarnemingen gedaan in Markelo. Overijssel is daarmee de negende provincie van ons land waar hij is aangetroffen. Alleen Flevoland, Friesland en Groningen zijn de dans tot nu toe ontsprongen. Maar hoe lang nog? Er wordt gevreesd dat deze hoornaar in de nabije toekomst de Waddeneilanden zal bereiken. Daar staan namelijk bijenstations met als doel rassen zuiver te houden en te behouden. In de ons omringende landen is de soort al wijd verspreid aanwezig en wordt nog maar een deel van de nesten gevonden en verdelgd. Met deze landen als voorbeeld wordt ook hier de komende jaren een sterke toename van de soort verwacht. Vergelijkbaar met de Reuzenbereklauw, Japanse Duizendpoot en de Amerikaanse Rivierkreeft. Ook zij horen hier van oorsprong niet thuis, maar wisten zich ten koste van andere planten of dieren enorm uit te breiden.

Bewustwordingscampagne

Daarom zijn Uijthof – hobby imker en leraar bijenteelt in opleiding – en Lankheet een bewustwordingscampagne gestart voor het herkennen en bestrijden van de Aziatische hoornaar. Om te beginnen in Twente – in samenwerking met imkerverenigingen in Haaksbergen, Enschede, Almelo en Hengelo – en dat later uit te breiden naar heel Overijssel en de Achterhoek. Onlangs werden geïnteresseerde imkers uitgenodigd in Buurse om samen te brainstormen over een aanpak van deze ongewenste gast. “We hebben nog weinig tot geen ervaring en we hebben elkaar nodig om een effectieve strategie te ontwikkelen. In eerste instantie natuurlijk de imkers. Zij spelen de grootste rol in die strategie, maar ook vrijwilligers met liefde voor de natuur zoals wandelaars en fietsers kunnen een belangrijk steentje bijdragen in de strijd tegen deze infiltrant.
“Van het Vlaams Bijen Instituut weten we dat het bestrijden van deze hoornaar veel makkelijker wordt als veel mensen weten hoe deze insecten en de nesten eruit zien. Een vroege herkenning leidt tot meer vernietiging en dus tot minder overleving” legt Uijthof uit.
Lankheet raadt iedereen af om zelf aan de gang te gaan met de bestrijding. “Alhoewel deze hoornaar onschadelijk is voor de mens, kan en zal hij bij bedreiging agressief raken en niet ongevaarlijk steken. Bij steken spuit hij gif in het menselijk lichaam. Komt dat gif in de ogen dan kan dat tot tijdelijke verlamming leiden”. In het verleden heeft dit reeds geresulteerd in de dood van een Spaanse boer terwijl in Frankrijk een heel gezin van vier werd getroffen, maar daar wel weer van herstelde.

Kenmerken

Waar het in de eerste plaats op aan komt is dat de Aziatische hoornaar herkend wordt. In vergelijking tot zijn Europese broertje is de Aziatische variant veel donkerder en iets kleiner. Daarentegen is hij bijna dubbel zo groot als een wesp of honingbij.
Met drie eenvoudige kleurkenmerken is deze nieuwkomer te onderscheiden van zijn Europese soortgenoot. Ondanks zijn variabele kleurstelling is het achterlijf van de exoot zwart met enkel één donkergeel segment terwijl de Europese hoornaar voor twee derden geel is. Het eerste segment is daarbij roodbruin en zwart, de tip van het achterlijf altijd geel met daarop meestal twee rijen zwarte stippen.
De zwarte pootjes met opvallend gele tippen zijn een tweede kenmerk. Bij de inheemse soort zijn deze immers volledig roodbruin.
Het borststuk tenslotte is het lichaamsdeel tussen kop en achterlijf waaraan poten en vleugels zitten. De bovenzijde is bij de Aziatische hoornaar volledig zwart terwijl daarop bij de Europese versie roodbruine tekeningen te zien zijn.

Geadviseerd wordt om altijd een foto of filmpje te maken als je meent er een of een nest te zien. Houd daarbij voldoende afstand in verband met agressie. In hun aanval zijn ze altijd gefocust op gezicht en ogen. Lankheet wil een ieder op het hart drukken zelf geen actie te ondernemen. ”Met melden waar je een nest of hoornaar gezien hebt of denkt te hebben gezien, zijn we enorm geholpen. Maak ze in elk geval nooit dood, want we hebben de werksters nodig om het nest te vinden”.

Meldpunt

Je kunt melding doen op https://waarneming.nl/go/vespa-velutina. Omdat het inmiddels wettelijk verplicht is de Aziatische hoornaar te bestrijden, acteert de provincie op meldingen. Zij schakelt professionals in om de nesten op te sporen en te vernietigen, niet zelden met hulp van een hoogwerker. Secundaire nesten bevinden zich namelijk vanaf eind juni veelal hoog in bomen, aan de rand van een bos en bij voorkeur in de buurt van water. Maar, er zijn ook al nesten gesignaleerd aan masten, lantaarnpalen en gebouwen. Ook zijn er nesten gevonden vlak boven de grond, bijvoorbeeld in braamstruiken en natuurlijk in gebouwen, nestkasten en schuurtjes. Een nest is doorgaans rond of ovaal van vorm.
Voor wie de actualiteiten rond deze hoornaar in ons land op de voet wil volgen, is er een Facebookpagina: Opsporing Aziatische hoornaars Nederland. Op deze pagina vind je tips over hoe hoornaars of nesten te zoeken. Ook worden daarop zoekacties aangekondigd.
Want één onopgemerkt nest, kan het volgende jaar vijf tot tien nieuwe nesten opleveren. Mede dank zij het veranderende klimaat en het gebrek aan vijanden kan de Aziatische hoornaar zijn gebied jaarlijks met zo’n 80 kilometer noordwaarts uitbreiden. “Als we nu niets doen, kan hun aantal zo groot worden dat er – net als in Frankrijk – hele bijenvolken aan ten onder gaan. Onze doelstelling is dergelijke taferelen hier in Nederland te voorkomen”. Beide imkers hopen op een dicht netwerk van waarnemers waar de Aziatische hoornaar niet aan kan ontsnappen.

Kijk voor meer informatie op de website van de imkervereniging

Volg het Nieuws uit Haaksbergen

Tekst: Hanneke Straten
Eindredactie: Constance van Wolferen

Het bericht Aziatische hoornaar rukt op verscheen eerst op Haaksbergen in Beeld.

----- ----- ----- 

 
meer nieuws:
Afzender
RTV Sternet
Blankenburgerstraat 40
7481 EB Haaksbergen
Copyright © 2023, alle rechten voorbehouden.
Stuur voor meer informatie een mail naar info@haaksbergeninbeeld.nl

Neem een abonnement op deze nieuwsbrief
Je kunt op ieder gewenst moment je abonneren op deze nieuwsbrief.

Abonnement wijzigen of uitschrijven
Facebook
Instagram
Twitter
YouTube
deze mail werd verstuurd met  Email Marketing Powered by Mailchimp