|
Waar gaat het over
Johannes 11, 1-44 (© NBV21)
Er was iemand ziek, een zekere Lazarus uit Betanië, het dorp waar Maria en haar zuster Marta woonden - dat was de Maria die Jezus met olie gezalfd heeft en zijn voeten met haar haar heeft afgedroogd; de zieke Lazarus was haar broer. De zusters stuurden iemand naar Jezus met de boodschap: ‘Heer, uw vriend is ziek.’ Toen Jezus dit hoorde zei hij: ‘Deze ziekte loopt niet uit op de dood, maar op de eer van God, zodat de Zoon van God geëerd zal worden.’ Jezus hield veel van Marta en haar zuster, en van Lazarus. Maar toen hij gehoord had dat Lazarus ziek was, bleef hij toch nog twee dagen waar hij was. Daarna zei hij tegen zijn leerlingen: ‘Laten we teruggaan naar Judea.’ ‘Maar rabbi,’ protesteerden de leerlingen, ‘de Joden wilden u stenigen, en nu wilt u daar toch weer naartoe?’ Jezus zei: ‘Telt een dag niet twaalf uren? Wie overdag loopt, struikelt niet, want hij ziet het licht van deze wereld, maar wie ’s nachts loopt, struikelt doordat hij geen licht heeft.’ Nadat hij dat gezegd had zei hij: ‘Onze vriend Lazarus is ingeslapen, ik ga hem wakker maken.’ De leerlingen zeiden: ‘Als hij slaapt, zal hij wel beter worden, Heer.’ Zij dachten dat hij het over slapen had, terwijl Jezus bedoelde dat hij gestorven was. Toen zei hij hun ronduit: ‘Lazarus is gestorven, en om jullie ben ik blij dat ik er niet bij was: nu kunnen jullie tot geloof komen. Laten we dan nu naar hem toe gaan.’ Tomas (dat betekent ‘tweeling’) zei tegen de anderen: ‘Laten ook wij maar gaan, om met hem te sterven.’
Toen Jezus daar aankwam, hoorde hij dat Lazarus al vier dagen in het graf lag. Betanië lag dicht bij Jeruzalem, op een afstand van ongeveer vijftien stadie, en er waren dan ook veel Joden naar Marta en Maria gekomen om hen te troosten nu hun broer gestorven was. Toen Marta hoorde dat Jezus onderweg was ging ze hem tegemoet, terwijl Maria thuisbleef. Marta zei tegen Jezus: ‘Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn. Maar zelfs nu weet ik dat God u alles zal geven wat u vraagt.’ Jezus zei: ‘Je broer zal uit de dood opstaan.’ ‘Ja,’ zei Marta, ‘ik weet dat hij bij de opstanding op de laatste dag zal opstaan.’ Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven. Geloof je dat?’ ‘Ja Heer,’ zei ze, ‘ik geloof dat u de messias bent, de Zoon van God die naar de wereld zou komen.’
Na deze woorden ging ze terug, ze nam haar zuster Maria apart en zei: ‘De meester is er, en hij vraagt naar je.’ Zodra Maria dit hoorde ging ze naar Jezus toe, die nog niet in het dorp was, maar op de plek waar Marta hem tegemoet was gekomen. Toen de Joden die bij haar in huis waren om haar te troosten, Maria zo haastig zagen weggaan, liepen ze achter haar aan, want ze dachten dat ze naar het graf ging om daar te weeklagen.
Zodra Maria op de plek kwam waar Jezus was en hem zag, viel ze aan zijn voeten neer. Ze zei: ‘Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn!’ Jezus zag hoe zij en de Joden die bij haar waren weeklaagden, en dat ergerde hem. Diep bewogen vroeg hij: ‘Waar hebben jullie hem neergelegd?’ Ze zeiden: ‘Kom maar kijken, Heer.’ Jezus begon ook te huilen, en de Joden zeiden: ‘Wat heeft hij veel van hem gehouden!’ Maar er werd ook gezegd:
‘Hij heeft de ogen van een blinde geopend, hij had nu toch ook de dood van Lazarus kunnen voorkomen?’ Ook dit ergerde Jezus. Hij liep naar het graf, een spelonk met een steen voor de opening. Hij zei: ‘Haal de steen weg.’ Marta, de zuster van de dode, zei: ‘Maar Heer, de stank! Hij ligt er al vier dagen!’ Jezus zei tegen haar: ‘Ik heb je toch gezegd dat je Gods grootheid zult zien als je gelooft?’ Toen haalden ze de steen weg. Daarop keek hij omhoog en zei: ‘Vader, ik dank u dat u mij hebt verhoord. U verhoort mij altijd, dat weet ik, maar ik zeg dit ter wille van al die mensen hier, opdat ze zullen geloven dat u mij gezonden hebt.’ Daarna riep hij: ‘Lazarus, kom naar buiten!’ De dode kwam tevoorschijn, zijn handen en voeten in linnen gewikkeld, en zijn gezicht bedekt door een doek. Jezus zei tegen de omstanders: ‘Maak de doeken los, en laat hem gaan.’
Overweging
In het oude Testament horen we een echo van de Evangelielezing van vandaag. Juist uit de profetie van Ezechiël, waarin we het verhaal horen van een dal vol beenderen die weer samengevoegd en tot levende mensen worden opgewekt. Ook daar klonk de vraag van tevoren: “Mensenkind, kunnen deze beenderen herleven?” (Ezechiël 37, 3)
Eenzelfde vraag klinkt uit de mond van Jezus als hij Marta aanspreekt: “Ik ben de verrijzenis en het leven; wie in mij gelooft zal leven, ook al is hij gestorven; en al wie leeft en in mij gelooft, zal in eeuwigheid niet sterven; gelooft gij dat?”
Beiden spreken over dood, leven of herleven in verrijzenis. Beide keren hebben we met de vraag om geloof te maken, geloof dat iets teweegbrengt, namelijk leven. In Ezechiël zijn het de verdorde beenderen van het volk Israël, dat zich van God verlaten denkt, kunnen zij herleven? In het Johannes Evangelie is het Marta aan wie de vraag wordt gesteld of zij gelooft in de verrijzenis. Het gaat om de verrijzenis dat direct betrekking heeft op haar broer Lazarus. Maar Marta denkt nog aan het einde der tijden, dan pas. Maar Jezus roept in dit verhaal direct uit de dood, hij doet direct opstaan uit zijn graf.
Jezus spreekt zich nog meer uit over geloof en leven. In Johannes 3, 36 lezen we bijvoorbeeld: “Wie in de Zoon gelooft, heeft eeuwig leven.” Ook in Johannes 5, 24 zegt Jezus: “Wie naar mijn woord hoort en gelooft in Hem, die mij gezonden heeft, heeft het eeuwige leven en hij komt niet in het oordeel, maar is van de dood overgegaan naar het leven.
Blijkbaar is leven meer dan we denken en strekt dit uit over de grens van de dood heen. Eeuwig leven is niet iets dat na de dood komt, maar nu al begint, zich nu al voltrekt aan ons. Blijkbaar kun je in dit leven al overgaan naar het eeuwige leven, dat klinkt heel vreemd! Een paradox kietelt onze ervaring van het mysterie.
Laten we eens kijken wat dit verhaal uit het Johannes Evangelie met ons doet, en wat het ons niet doet.
We zien dat het erg om geloven gaat. Je kunt geloof hebben in iemand en dat is zoveel als vertrouwen, je vol vertrouwen kunnen overgeven aan iemand omdat je hem of haar als betrouwbaar hebt leren kennen. Dat doet goed, dat geeft rust, dat geeft vrede. Het is goed te weten dat er iemand voor je is, waar je op terug kunt vallen, iemand die je steunt die jou begrijpt, respecteert en waardeert, iemand die jou ziet. Geloven in iemand is nauw verwant aan vertrouwen en liefhebben. Geloven betekent het leven aandurven, de toekomst tegemoet zien. Het is leven met een gevoel van geluk, van genade.
De ontmoeting met Jezus riep dit geloof op. Het ging zelfs verder dan dat, men had vertrouwen in Hem. Ook hier betekent geloven in hem tot leven komen. Jezus was voor degenen die hem toen ontmoetten leven en dat is hij nog. Geloven en leven blijken in Jezus dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Jezus zelf is hierin de spil.
Wat is dat leven dan, dat hij schenkt? Bij het begrip leven hebben we een idee, als we naar onszelf kijken zien we een voortdurend stroom van actie en interactie, oorzaak en gevolg, van voelen, horen, ruiken en zien. Veel beweging, langzaam en heel snel. Maar is dat leven of is leven eigenlijk meer dan al wat we zo meemaken? Je kunt het ook anders vragen. Op welke momenten in ons leven hadden we de ervaring dat alles op zijn plaats viel, dat alles goed was, dat alles in vrede was in ons en buiten ons? Hoe we ook proberen die momenten onder worden te brengen, het lukt ons nauwelijks. Zulke momenten zijn de antwoorden op de vraag wie ik ben, waarom ik ben, waartoe ik ben. Antwoorden die we niet kunnen verwoorden, maar een diepe laag raken waar we normaal niet zo bij kunnen. We proberen zo’n ervaring te duiden. Schijnbaar hebben we daar een sterke behoeft aan. Maar het lukt ons niet. We duiden op zeer gebrekkige wijze, elk woord schiet ernaast. Zelfs het gebruik van poëzie en symbolen roepen slechts schaduwen op van wat het echt is (is dit de invloed van Plato?). Ik moet altijd denken aan Lucky Luck die met zijn revolver zo snel was dat hij een gat schoot door zijn eigen schaduw… Waar slaat dit nu weer op?
Dus die bijzondere momenten leggen een ‘laag’ bloot als het ware. In deze ‘laag’ gaat het om de beleving van de ware betekenis van leven. Niet het weten, niet alle ideeën, niet wat we hebben of niet hebben, maar gewoon er zijn. Op die laag wordt pas duidelijk dat God er is, en dat wij door Hem zijn, heel dichtbij en tegelijkertijd ongrijpbaar. We krijgen een glimp van wat het leven overstijgt bij wijze van spreken. Leven, niet dood, leven dat er nu en altijd is, ‘ongevangen’, ongrijpbaar vast.
Door geloven kom je dit op het spoor, door met vertrouwen en moed te leven wordt het dieper en hechter. We doen dit beetje bij beetje, we oefenen dat vertrouwen in God, dan komen we tot leven.
Richard.
|
