|
|
|
|
We zijn het jaar 2022 goed begonnen met 918.525 waarnemingen in januari van 11.074 verschillende soorten door 15.722 waarnemers. Voor een maand waarin het weer niet altijd uitnodigt om op stap te gaan en waarin veel soorten zich verstoppen, is er veel gezien!
De top tien meest geziene soorten staat vol vogels, met aalscholver (18.459 waarnemingen), blauwe reiger (16.335) en buizerd (15.871) die de metalen plakken verdienen. Als soortgroep werden vogels ook het meest doorgegeven, met 743.413 waarnemingen.
Naast vogels richten waarnemers zich het meeste op de organismen die zich niet kunnen verschuilen in de winter: de mossen en korstmossen, planten en paddenstoelen. De meest waargenomen soorten van deze groepen zijn het gewoon dikkopmos (1.456), jeneverbes (786) en plooivlieswaaiertje (1.120).
Opvallend waren de insecten die wakker werden van het warme weer rond de jaarwisseling. Er kwamen aardig wat waarnemingen van actieve dagpauwogen en citroenvlinders binnen bijvoorbeeld. Hopelijk is het deze exemplaren gelukt om hun winterrust voort te zetten toen de temperatuur weer afnam.
Samen ontdekken we meer!
|
|
Mooie foto's - januari 2022
Hieronder een selectie van foto's die jullie het hoogst hebben gewaardeerd afgelopen maand. Daar zitten zoals altijd echte parels tussen. Onder de foto's vind je de soortnaam en de fotograaf. De soortnaam is aanklikbaar voor een ieder die meer informatie zoekt.
Wij plaatsen enkel foto's van waarnemers die daar toestemming voor geven (zie Nieuwsbrief 43). Op Waarneming.nl staan foto's met een hogere waardering of meer views. Deze gebruikers hebben hun fotomateriaal echter afgeschermd voor gebruik door derden.
|
|
Waarnemer van de maand: P. Hovenkamp
|
|
Een moeilijke blik bij Westkapelle (Zeedijk) vanwege alle uit te pluizen meeuwen. Foto: J. Rooijakkers |
|
In de zomer van 2020 was ik op Texel samen met mijn vriendin, zeker niet de eerste keer dus we kenden het eiland nagenoeg uit ons hoofd. Tijdens een van de wandelingen vroeg mijn vriendin of ik haar verrekijker eens wilde lenen. Eerst was ik terughoudend, ik dacht terug aan mijn oude verrekijker met scheve prisma’s waar ik behalve slecht beeld ook niets meer mee leek te zien dan met het blote oog. Niets was minder waar, dit was een “echte” verrekijker die ze gebruikte om met een groepje anderen samen te vogelen. Meteen sloeg de verwondering toe, ik had nog nooit de tijd genomen om echt te kijken, determineren en het stukje ecosysteem te zien. Het begon met een Eider (nooit eerder opgevallen) en nog niet realiserend hoe bijzonder: een Koningseider die daar toen zat. Dat najaar ben ik voor de najaarstrek weer naar Texel gegaan. Naast een hele hoop algemenere soorten die ik nog nooit had gezien kwam ik ook grote groepen vogelaars tegen die aan het zoeken waren naar zeer bijzondere soorten.
Daarna begon ik bij mijn thuisomgeving te ontdekken, o.a. het retentiegebied Kristalbad tussen Enschede en Hengelo. Het is een divers gebied met waterplassen, bosranden, rietkragen, stroompjes, struiken en dijkjes. Omdat het ook een opslaggebied is voor water bij hevige regenval staan soms plassen droog afhankelijk van automatische sluisjes. Dit creëert een groot stuk wat interessant is voor steltlopers. Er komen regelmatig lokale en soms landelijk zeldzame vogels langs wat het erg interessant maakt. Bijna dagelijks hier waarnemen geeft een leuk inzicht wat betreft de voorkomende soorten.
|
|
 
Links: een lokaal zeldzame baardman (v) gefotografeerd bij het Kristalbad. Rechts: grote burgemeester bij Raalte, Overijssel.
Foto's: P. Hovenkamp |
|
Buiten Twente ga ik ook regelmatig op stap naar Texel, IJmuiden, Brouwersdam, Westkapelle en omgeving Wageningen. De mechanismen van de natuur blijven mij prikkelen! Naast vogels ben ik ook nieuwe soortgroepen aan het ontdekken. Waarneming.nl en Obs hebben mij echt geholpen met een vliegende start waardoor ik al snel toe ben aan de verdiepende literatuur. Meer waarnemen en de zeer behulpzame Admins van Waarneming.nl helpen mij snel op de juiste weg.
Een fantastische eigen ontdekking was een grote burgemeester op een onverwachte plek midden in Overijssel. Dit bleek volgens Waarneming.nl zelfs pas het 3e exemplaar in Overijssel te zijn!
|
|
|
We bedanken P. Hovenkamp voor zijn verhaal! Weet jij iemand voor Waarnemer van de Maand? Neem contact ons op door een mailtje te sturen naar info@waarneming.nl.
|
|
Maak kennis met de edelman, de hertog en de prins onder de slankpootvliegen!
Spannend nieuws van het NLBIF-projectfront, al zeggen we het zelf! Ca. 31.400 specimens in alcoholmonsters en ca. 1.600 opgespelde slankpootvliegen uit de collecties van Naturalis (Leiden) werden in het voorbije halfjaar geïdentificeerd. Daarnaast slaagden we erin om alle waarnemingen uit Waarneming.nl mét foto te (her)valideren. We beslisten inderdaad de ca. 3.700 waarnemingen opnieuw te bekijken die reeds eerder door collega-validatoren waren behandeld. Een beperkte steekproef wees immers uit dat dit meer correcte soortidentificaties kon opleveren. En sinds het begin van deze eeuw is er natuurlijk ook wel wat veranderd op het vlak van soortherkenning en taxonomie.
Zou het NLBIF-project een populariteitstest zijn, dan hebben we nu al een duidelijke winnaar: Poecilobothrus nobilitatus. Deze soort met de kenmerkende zwarte vleugels en de opvallend witte vleugeltip werd meer dan 2.600 maal waargenomen, goed voor meer dan 1/5 van alle zekere waarnemingen (mét foto). Ook karakteristiek voor P. nobilitatus is de paarse vlek op de zijkant van het borststuk en de gepluimde arista. Het is al bij al een prachtige soort. De enige echte Carl Linnaeus gaf deze soort in 1767 dan ook een passende naam, want “nobilitatus” betekent “beroemd” of “edel”. Ook in Vlaanderen scoort P. nobilitatus het best in Waarnemingen.be. In Waarneming.nl volgt Dolichopus ungulatus met bijna 700 waarnemingen (of ca. 6%) op grote afstand op de tweede plaats. |
|
 
Links Poecilobothrus nobilitatus man, foto: Mario Renden. Rechts Dolichopus ungulatus man, foto: Koos Bakker. |
|
Dat P. nobilitatus zo vaak opgemerkt wordt, hoeft eigenlijk niet te verbazen: het is een relatief grote soort, is vooral actief in juni-juli, en heeft een wijde verbreiding in Nederland. Ze is evenmin kieskeurig wat haar habitat betreft en komt overal voor waar zich ondiepe plassen bevinden. Voor mannetjes zijn dit de ideale omstandigheden om de wijfjes het hof te maken. En dat de soort hierbij niet meteen veel privacy behoeft, wordt bevestigd door de soms vele duizenden exemplaren die terzelfdertijd en op dezelfde plas het beste van zichzelf geven. Zoals zo vaak het geval is bij slankpootvliegensoorten, is het wijfje een stuk bescheidener in haar voorkomen: al vertoont ze ook donkere vleugels en de paarse thoraxvlek, toch mist ze de in het oog springende witte vleugeltip.
Veel minder gekend zijn drie verwante soorten, waarvan twee van adellijken bloede namelijk. P. ducalis (de hertog) en P. principalis (de prins). Beide soorten zijn van minder dan tien waarnemingen in Nederland gekend. Met wat geluk kun je P. ducalis aantreffen in zilte graslanden met goed ontwikkelde rietlanden, terwijl je P. principalis vooral moet zoeken in schorren en slikken. Net als P. nobilitatus hebben deze soorten de kenmerkende paarse borsstukvlek en hebben ze best een goed formaat – toch voor slankpootvliegen – maar missen ze de witte vleugeltip. Het herkennen van deze soorten in het veld lijkt niet meteen eenvoudig, maar dat hoeft je niet te deren. Daar zorgen wij wel voor. Als jullie, waarnemers, ons haarscherpe foto’s (bij voorkeur in zijaanzicht) kunnen bezorgen, zetten we ook deze en vele andere slankpootvliegen finaal op de Nederlandse kaart.
Heb je dus nog observaties uit vorige jaren die niet zijn opgeladen in Waarneming.nl, doe het dan graag zo snel mogelijk en zeker voor midden maart 2022. Eind maart voeren we immers de laatste validaties uit zodat we vanaf april met de dataverwerking en –analysen kunnen starten. We houden jullie uiteraard van kortbij op de hoogte! Alvast hartelijk bedankt voor al jullie noeste werk.
|
|
Het NLBIF-project Nederlandse slankpootvliegendata wordt geleid door Marc Pollet (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - INBO, Brussel) in samenwerking met Roy Kleukers (EIS). In Waarneming.nl nieuwsbrief #79 verscheen al eerder een artikel over dit project.
Tekst door Marc Pollet.
|
|
Beweging in beeld: terugkeer van de rietzanger
Mensen die niet houden van de winter kijken reikhalzend uit naar de lente die steeds meer in de buurt komt. Met de komst van het voorjaar, keren veel trekvogels weer terug naar hun broedgebied in Nederland. Een voorbeeld van zo'n trekvogel is de rietzanger. In 2021 jaar kwamen rietzangers massaal terug in de overgang van maart naar april, zoals te zien in de timelapse hieronder. Hun aankomst in de lente is op dit moment dichterbij dan hun vertrek in de herfst vorig jaar, dus nog even volhouden. Straks kunnen we weer van hun prachtige zang genieten! |
|
Een jaar lang op tuinsafari
Hoeveel wilde planten en dieren zouden er voorkomen in een standaard tuin van een rijtjeshuis? Ik besloot het een jaar lang bij te houden en elke dag te tellen. Het resultaat is verbluffend: in totaal zag ik 930 soorten, véél meer dan ik voor mogelijk had gehouden. Het meest fascinerend van alles vind ik dat alles, echt álles een naam blijkt te hebben. Elk plantje tussen de stoeptegels, ieder reepje mos, ieder vliegje, hoe klein en onbeduidend ook, alles heeft een naam. En veel soorten zijn heel erg klein. De Klimop bleek een goudmijn: ik schudde regelmatig wat Klimop uit boven een dienblad, en telkens vielen er wantsen, dwergcicaden, springstaartjes en miniwespjes uit.
De maanden april tot augustus leverden de meeste soorten op. Vooral inheemse planten bleken favoriet bij tal van hommels, vlinders, bijen en zweefvliegen. In de voortuin maakte ik een geveltuintje van één vierkante meter met alleen inheemse planten. Het leverde tientallen soorten op, waaronder zeldzaamheden als Geelgerande Tubebij en Geelbuikplatbek. |
|
  
Van links naar rechts: geelgerande tubebij, geelbuikplatbek en appelvruchtsteker. Foto's: Renze Borkent |
|
Veel soorten dienden zich maar één of twee keer aan, en met het nodige geluk wist ik ze toch op de foto te zetten. Het geheim: veel en vaak en op verschillende tijdstippen van de dag door de tuin scharrelen met het fototoestel in de aanslag. Met een LedEmmer van de Vlinderstichting ving ik ’s nachts allerlei nachtvlinders. Daardoor heb ik op mijn balkon oog in oog gestaan met een Witte Tijger, een Hyena, een Grote Beer en een Huismoeder.
Eind september ontdekte ik een nieuwe soort voor Nederland met een kolonie bladluizen: Brachycaudus napelli. Blijkbaar kan je gewoon in je eigen achtertuin een nieuwe diersoort voor Nederland ontdekken!
In totaal zag ik 930 soorten. Iedereen met een tuintje kan zulke aantallen zien, je hoeft er niet voor op reis, behalve dan in je eigen tuin. Het is een wereld op zich.
|
|
We bedanken Renze Borkent voor zijn verhaal! Renze heeft een uitgebreid verslag gepubliceerd op zijn blog, dat kan je hier lezen.
|
|
Tellingen in februari
19/20 februari - Mollentelling
Waar leeft de mol? Die vraag staat centraal bij de landelijke Mollentelling. Ook in 2022 organiseren de Zoogdiervereniging, Vroege Vogels, Waarneming.nl en Jaarrond Tuintelling de Mollentelling. Iedereen kan meedoen in het weekend van 19 en 20 februari. Als je meedoet aan de telling help je niet alleen met de monitoring, maar leer je de mol ook nog eens beter kennen.
Gespotte mollen of molshopen kunnen doorgegeven worden via Waarneming.nl. Als je een account hebt, voer je jouw waarneming in zoals je gewend bent. Voor tellers zonder account hebben we een speciaal Mollenmeldpunt waar inloggen niet voor nodig is. Ten slotte is er voor ObsIdentify gebruikers een challenge in het weekend! |
|
Update: automatische herkenning levensstadium
In januari is er een nieuwe versie van onze beeldherkenning NIA live gegaan met een mooie nieuwe functie: naast het bepalen van de soort wordt in diverse soortgroepen ook het levensstadium herkent. Met levensstadium bedoelen wij of je bijvoorbeeld een dagpauwoog als rups of als vlinder (wat we een imago noemen) hebt gezien. Veel insecten maken een metamorphose door in hun leven. Waar een dier zich bevindt in de ontwikkeling hangt af van de tijd in het jaar. Informatie over het levensstadium is waardevol om door te geven bij een waarneming en vanaf nu helpt NIA je daar bij!
De volgende levensstadia worden herkent bij de volgende soortgroepen:
- Dagvlinders; nachtvlinders en micro's (Lepidoptera): imago, rups, ei, overig
- Vliegen (Diptera): imago, gal, overig
- Libellen (Odonata); wantsen, cicaden en plantluizen (Hemiptera); kevers (Coleoptera); bijen, wespen en mieren (Hymenoptera); sprinkhanen en krekels (Orthoptera): imago, larve/nimf, mijn, gal, overig
|
|
Deze maand 20% korting op de handteller met Waarneming.nl logo!
|
|
|
Op reis met Waarneming.nl
Op reis met Waarneming.nl biedt een gevarieerd aanbod van dagexcursies. Je beleeft een mooie dag in de natuur onder begeleiding van zeer deskundige gidsen en je steunt tegelijkertijd Waarneming.nl. Kijk eens rond in ons ruime aanbod en neem contact met ons op als u een speciale of persoonlijke wens heeft. Onze gidsen staan te popelen om met u de natuur in te gaan!
Het succes danken we aan een simpel doch doeltreffend recept: kleinschaligheid (onze groepen zijn vrijwel nooit groter dan 10 personen), deskundige en enthousiaste begeleiding (onze gidsen zijn altijd net zo enthousiast over wat we zien als de deelnemers!) en een grote diversiteit aan excursies op alle niveau. Naast de kleine groepsexcursies verzorgen we ook jaarlijks meerdere avontuurlijke zeevogeltochten op de Noordzee. Kijk voor alle informatie en om te boeken op de pagina Op reis met Waarneming.nl.
|
|
|
Help ons met een donatie
Met jouw hulp verzamelen we natuur waarnemingen om de wereldwijde biodiversiteit, heden en verleden, in kaart te brengen. We bundelen en delen deze informatie zodat het een krachtig instrument is voor natuurbehoud, onderzoek, beleid, educatie en het verbeteren van de beleving van onze gebruikers.
Elke waarneming telt immers. Het beheer van de websites Waarneming.nl, Waarnemingen.be en Observation.org en de mobiele applicaties ObsMapp, iObs en ObsIdentify brengen aanzienlijke kosten met zich mee. Donaties helpen ons om onze websites en mobiele apps draaiende te houden en om nieuwe functies te ontwikkelen. Overweeg om te doneren om ervoor te zorgen dat je van onze websites en mobiele apps kunt blijven genieten. Elke donatie is meer dan welkom. Eenmalig, maandelijks of jaarlijks. Bedankt dat je deel uitmaakt van onze community!
Doneren kan via WhyDonate of je kunt een bedrag overmaken via:
IBAN : NL10 TRIO 0254 7046 89
BIC/SWIFT : TRIONL2U
Ten name van Stichting Observation international
|
|
|
|
|
|
|
|
